Επιμέλεια: ΣΑΚΗΣ ΚΟΥΒΑΤΣΟΣ
info@herb.gr
Βιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι ACANTHUS mollis (Ακανθος η απαλή). Τη συναντούμε με τις ονομασίες άκανθα ή άκανθος.
Ανήκει στο γένος των Ακανθιδών το οποίο περιλαμβάνει 30 περίπου είδη πολυετών φυτών με μεγάλα αγκαθωτά, λοβωτά φύλλα και όρθιες, κυλινδρικές ταξιανθίες με λευκά και μοβ άνθη. Συγγενές είδος του βοτάνου στο οποίο αναφερόμαστε σήμερα είναι ο Ακανθος ο αγκαθωτός (Acantus spinosus L.) κοινώς μουτσούνα, τσουλαδίτσα, τσουλακίδα, μουτρέρα, απόρακας, απούρανος.
Η Ακανθος η απαλή είναι φυτό πολυετές, με πασαλώδη ρίζα που το ύψος του κυμαίνεται από 60 έως 120 εκατοστά. Σχηματίζει πλατιά φύλλα στη βάση, με βαθιές σχισμές, λαμπερά, με ωραίο βαθύ πράσινο χρώμα. Το μήκος τους φτάνει τα 40 εκατοστά και το πλάτος τους τα 25. Ανθη μεγάλα, λευκά, ενίοτε ρόδινα, διαταγμένα σε στάχυ, στην άκρη του ανθικού άξονα. Η ταξιανθία του φυτού μπορεί να παράγει μέχρι 120 λουλούδια. Το μέγεθος κάθε λουλουδιού μπορεί να φτάσει τα 5 εκατοστά. Τα άνθη του φυτού είναι ερμαφρόδιτα και γονιμοποιούνται από τις μέλισσες.
Είναι πιο εντυπωσιακός εκπρόσωπος του γένους των Ακανθιδών
Θεωρείται το ομορφότερο είδος ακάνθας και συχνά χρησιμοποιείται ως καλλωπιστικό. Δεν περιέχει αιχμηρά αγκάθια σε αντίθεση με την Ακάνθα την ακανθώδη. Είναι πολύ διεσπαρμένο είδος στο λεκανοπέδιο της Αττικής και την άνοιξη εντοπίζεται σχεδόν σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους.
Το φυτό κατάγεται από τις αφρικανικές και ασιατικές στέπες. Στη χώρα μας έχει εγκλιματισθεί πλήρως και φυτεύεται ως καλλωπιστικό φυτό στους κήπους μας.
Σε περιοχές με μεγάλη ξηρασία και θερμοκρασία τα φυτά ανθοφορούν από τα τέλη του χειμώνα και το καλοκαίρι μπαίνουν σε λήθαργο. Αναπτύσσεται σε χαμηλά υψόμετρα και παραθαλάσσιες περιοχές.
Αναπτύσσεται ακόμη και σε φτωχά και ξηρά εδάφη, σε ηλιόλουστες ή ημισκιασμένες θέσεις.
Πολλαπλασιάζεται με σπόρους ή με παραφυάδες. Αναγνωρίζεται εύκολα από τα πολύ μεγάλα φύλλα του που είναι σχιστά και κυματώδη.
Ιστορικά στοιχεία
Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Η ονομασία του φυτού προέρχεται από την ελληνική λέξη ´άκανθος´ και προφανώς οφείλεται στις προεξοχές των φύλλων του φυτού.
Οι αρχαίοι έλληνες γνώριζαν τις θεραπευτικές ιδιότητες του βοτάνου. Σύμφωνα με τον Διοσκουρίδη, οι ρίζες του φυτού έχουν ευεργετικές ιδιότητες για τους φυματικούς και για αυτούς που υποφέρουν από σπασμούς ή κήλη. Παράλληλα όμως το φυτό ενέπνευσε τους αρχαίους έλληνες με την εμφάνισή του. Στην αρχιτεκτονική τους, το φύλλο της ακάνθου απαθανατίστηκε από τον Καλλίμαχο (3ος αιώνας π.Χ.) πάνω στους κορινθιακούς κίονες και έγινε σύμβολο του ελληνικού πολιτισμού.
Παραδοσιακά χρησιμοποιήθηκε ως θεραπεία για την εξάρθρωση των αρθρώσεων και για τα εγκαύματα.
Για πολλούς αιώνες το τσάι του άκανθου το χρησιμοποιούσαν εναντίον των ερεθισμών της ουροδόχου κύστεως και εναντίον των αιμοπτύσεων.
Συστατικά – χαρακτήρας
Στα φύλλα και τη ρίζα του φυτού υπάρχουν διάφορα γλυκίδια (ολιγοσακχαρίτες), καθώς και μία πικρή ουσία. Ολο το φυτό είναι πλούσιο σε ανόργανα άλατα και περιέχει σημαντικές ποσότητες βλέννης και τανίνης.
Aνθιση – χρησιμοποιούμενα
μέρη – συλλογή
Η Ακανθα ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα και η ρίζα.
Τα φύλλα συλλέγονται κατά την εποχή της ανθοφορίας και η ρίζα το φθινόπωρο.
Θεραπευτικές ιδιότητες
και ενδείξεις
Δρα ως στυπτικό, μαλακτικό, επουλωτικό και καθαρτικό. Τα φύλλα και οι ρίζες έχουν τις προαναφερόμενες ιδιότητες κατά την θεραπευτική τους χρήση. Ο νωπός χυμός του φυτού, ή το έγχυμα των φύλλων και των ανθέων, τονώνει την όρεξη, αποσυμφορίζει το ήπαρ και βελτιώνει την πέψη. Μουλιασμένο σε κρύο νερό και στη συνέχεια ψιλοκομμένο, το φυτό αυτό έχει την ιδιότητα εφαρμοζόμενο πάνω σε ερεθισμένες πληγές να τις καταπραΰνει. Στη νότια Γαλλία αυτό το παρασκεύασμα χρησιμοποιείται για μαλακτικά λουτρά. Η ρίζα του φυτού λιώνει εύκολα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επίθεμα για εγκαύματα, εξαρθρώσεις και ποδάγρες. Ο πολτός του φυτού όταν εφαρμόζεται πάνω σε εξαρθρώσεις ανακουφίζει τους μύες και τις αρθρώσεις επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα την χαλάρωση των μυών και τη σύσφιξή τους, οδηγώντας τους στη φυσιολογική τους θέση. Τα θρυμματισμένα φύλλα του φυτού έχουν χρησιμοποιηθεί ως κατάπλασμα για ανακούφιση εγκαυμάτων και τη μείωση των οιδημάτων. Εσωτερικά η λήψη του φυτού δρα ως μαλακτικό στους ερεθισμένους βλεννογόνους του πεπτικού και ουροποιητικού συστήματος. Επίσης το έγχυμα των φύλλων χρησιμοποιείται εναντίον της διάρροιας.
Παρασκευή και δοσολογία
Τα φύλλα παρασκευάζονται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε ένα κουταλάκι του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 15 λεπτά.
Σουρώνουμε και πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα.
Η ρίζα παρασκευάζεται ως αφέψημα. Βράζουμε ένα κουταλάκι θρυμματισμένης ρίζας για 10 λεπτά. Στη συνέχεια σουρώνουμε και πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα.
Προφυλάξεις
Δεν αναφέρονται παρενέργειες. Προσέχουμε να μην υπερβαίνουμε τη συνιστώμενη δοσολογία.
Υ.Σ.: Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση dianthοs@otenet.gr
