ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΟΓΙΑΣ*
Τα πανέμορφα αστέρια του χειμώνα έφυγαν προς τη δύση, αφήνοντας τη θέση τους στα ξεχωριστά αστέρια της άνοιξης, που στολίζουν τη νύχτα το σκοτεινό ουρανό. Εύκολος είναι ο εντοπισμός τους, αφού λάμπουν τόσο δυνατά.
Αν κοιτάξουμε ψηλά στον ουρανό κατακόρυφα και λίγο βόρεια στις 22:00, θα αντικρύσουμε πολύ εύκολα τον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου, που αποτελείται από εφτά πολύ φωτεινά άστρα σε ένα σχήμα σταθερό που συνηθίζεται να παρομοιάζεται με “κατσαρόλα”. Σύμφωνα με την μυθολογία, είναι η μεγάλη αρκούδα που φυλάει τις πολικές περιοχές. Αυτή την εποχή της Άνοιξης, η ουρά της έχει κατεύθυνση νοτιοανατολικά και το ανοιχτό δοχείο της, προς βορρά. Η Μεγάλη Αρκτος, είναι ο αστερισμός που ξεκινά η “ξενάγηση” των άστρων του νυχτερινού ουρανού σε όλες τις εποχές του έτους, αφού είναι πάντα ορατή τη νύχτα.
Αν προεκτείνουμε τα δύο τελευταία αστέρια του δοχείου προς βορρά, θα βρούμε τον πολικό αστέρα που πάντα δείχνει τον βορρά. Ο πολικός αστέρας φαίνεται καθαρά αν και απέχει 430 έτη φωτός από εμάς αλλά είναι περίπου 4000 φορές φωτεινότερος από τον ήλιο μας.
Καθώς προεκτείνουμε την ουρά της Μεγάλης Άρκτου προς τα νοτιοανατολικά, θα συναντήσουμε τον αστερισμό του Βοώτη (Βοηλάτης), με λαμπρότερο τον Αρκτούρο, τετραπλάσιο από τον ήλιο μας.
Συνεχίζοντας την προέκταση από τον Αρκτούρο και λίγο νότια, θα βρούμε τον αστερισμό της Παρθένου, με λαμπρότερο αστέρα τον “Στάχυ”, που στην πραγματικότητα είναι δύο αστέρια κοντά μεταξύ τους.
Πιο χαμηλά ακόμη προς νότο φαίνεται ο πλανήτης Κρόνος, που με κιάλια φαίνονται φαντασμαγορικά οι πολύχρωμοι δακτύλιοί του.
Αν κοιτάξουμε κατακόρυφα και λίγο νότια, θα αντικρίσουμε ένα εντυπωσιακό σχηματισμό από 9 κυρίως αστέρια. Είναι ο αστερισμός του Λέοντα που το σχήμα του, με λίγη φαντασία, ταιριάζει με το λιοντάρι και έχει εντοπισθεί από την αρχαιότητα. Η κεφαλή του κοιτάζει στη δύση ενώ η ουρά του στην ανατολή και καταλαμβάνει αρκετά μεγάλη έκταση στον ουρανό. Το πιο εντυπωσιακό του αστέρι ο Βασιλίσκος, είναι η καρδιά του λεονταριού. Σε απόσταση 78 ετών φωτός και με φωτεινότητα περίπου 160 φορές μεγαλύτερη από τον ήλιο μας φαίνεται να ξεχωρίζει χαρακτηριστικά.
Τόσο ο Βασιλίσκος του Λέοντα όσο και ο Στάχυς της Παρθένου βρίσκονται ακριβώς στο μονοπάτι του ήλιου δηλαδή στο δρόμο που ακολουθεί ο ήλιος, καθώς φαινομενικά αλλάζει θέση στον ουρανό ανάλογα με την εποχή. Στην πραγματικότητα η αλλαγή αυτή του ήλιου στους αστερισμούς συμβαίνει λόγω της περιφοράς της γης γύρω από αυτόν. Το μονοπάτι αυτό του ήλιου στον ουρανό λέγεται εκλειπτική.
Ανάμεσα από τον Βασιλίσκο του Λέοντα και του Βοώτη υπάρχει ένας αμυδρός αστερισμός από αστέρια που γεννήθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα. Είναι ο κόμης της Βερενίκης, ένας πανέμορφος αστερισμός που με γυμνό μάτι φαίνονται περίπου 10 αστέρια και με κιάλια ή τηλεσκόπιο άλλα 24. Η απόσταση που μας χωρίζει 250 έτη φωτός δηλαδή, το φως που βλέπουμε σήμερα το βράδυ, ξεκίνησε από εκεί πριν από 250 χρόνια. Ο κόμης της Βερενίκης είναι το κοντινότερο αστρικό σμήνος μετά τις Υάδες του αστερισμού του Ταύρου.
Κοιτάζοντας χαμηλά δυτικά θα εντοπίσουμε δύο αστέρια σχετικά κοντά μεταξύ τους. Είναι τα λαμπρότερα αστέρια των διδύμων, ο Κάστωρας και ο Πολυδεύκης, που απέχουν 45 έτη φωτός και 34 αντίστοιχα. Και ο αστερισμός των διδύμων βρίσκεται στην εκλειπτική, γι’ αυτό και χρησιμοποιήθηκε σαν ζώδιο με το ίδιο όνομα από την αρχαιότητα.
Κατά την μυθολογία ο Πολυδεύκης ήταν αθάνατος και ο δίδυμος αδελφός του Κάστωρας, θνητός. Τα δύο αδέλφια λέγονται Διόσκουροι και ήταν πολύ αγαπημένα. Γι’ αυτό δέχτηκε ο Πολυδεύκης να μοιράζεται τον Άδη 6 μήνες το χρόνο για τον αγαπημένο του αδερφό.
Αυτό δείχνει πόσο οι αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν συλλάβει το νόημα της αδελφικής αγάπης! Επίσης, για τους αρχαίους Έλληνες ήταν οι προστάτες των ναυτικών.
Από βορειοανατολικά αρχίζει να ξεπροβάλει ο αστερισμός της Λύρας με τον λαμπρό της αστέρα τον Βέγα, που φαίνεται καλύτερα μετά τις 22:00 καθώς υψώνεται σιγά – σιγά από τον ορίζοντα. Είναι 60 φορές φωτεινότερος από τον ήλιο μας. Αυτό θα γίνει το αστέρι που θα δείχνει τον Βορρά αντικαθιστώντας τον σημερινό πολικό αστέρα αλλά το 12.000 μ.Χ.
Όπως τ’ αστέρια του Χειμώνα με τον πανέμορφο Ωρίωνα και Σείριο έφυγαν προς τη δύση, έτσι και τ’ αστέρια της Άνοιξης σε λίγο καιρό θα ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο, για να μας έλθουν πάλι του χρόνου, πάντα στις ίδιες θέσεις. Αυτές της ημέρες της άνοιξης ας χαρούμε τον υπέροχο ουρανό της νύκτας, σε μία όσο γίνεται σκοτεινή περιοχή μακριά από τα φώτα της πόλης και συγχρόνως μακριά από τα προβλήματα της καθημερινότητας, έστω και για λίγο.
*Ιπτάμενος Πολεμ. Αεροπορίας (Ε.α.)
Βιβλιογραφία:
NIGHT WATCH – TERENCE DICKINSON
THE PHYSICAL UNIVERSE- FRANK H OXFORD
EXPLORATION OF THE UNIVERSE: PHILADELPHIA
UNIVERSE: CHAISSON ERIC
ASTROLOGY AND ASTROPHYSICS PHILADELPHIA
OBSERVE THE NAKED – EYE SKY GLOWS: BAGNALL
