Τ? αγρίμια και ο όσιος Ιωάννης ο Ερημίτης στο Ακρωτήρι

Του ΑΝΤΩΝΗ ΠΛΥΜΑΚΗ
Σε λίγες ημέρες πιστοί απ´ όλη την Κρήτη θα συρρεύσουν και πάλι στ´ αγιασμένα βουνά του Ακρωτηρίου για να τιμήσουν τη μνήμη του Μεγάλου Ερημίτη, του Αγίου του Ακρωτηρίου, των Χανίων, της Κρήτης, Οσίου Ιωάννη του Ερημίτη του εξ Αιγύπτου.
Μιας ασκητικής μορφής που λίγες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί για να απαντηθούν πολλά ερωτηματικά από τη ζωή του αλλά πολλοί είναι οι πιστοί που ολοχρονίς φθάνουν στον τόπο του και πολλά τα θαύματά του αιώνες τώρα.
Μερικά από τα πολλά ερωτήματα είναι: Γιατί έφυγε από την κοιτίδα του μοναχισμού των πρώτων χριστιανικών ιδίως χρόνων, τις ερήμους της Αιγύπτου και έφθασε ως εδώ. Γιατί έφθασε στην άκρη αυτή του Μελέχα για να ασκητέψει, όταν στη διαδρομή του από τα νότια πέρασε από πολλά άλλα κατάλληλα σημεία. Σίγουρα κάποιο όραμα ή κάποια φήμη για την υπάρχουσα από αιώνες εκεί ασκητική κοινότητα τον έφεραν.
Ήταν το γνωστό σπήλαιο και ο τόπος διαμονής του ή μόνο το ´καθολικό´ όπου οι ασκητές όλοι συγκεντρώνονταν πριν λαξευτεί η υπάρχουσα εκκλησία. Μήπως διέμενε στο πλησίον σπήλαιο που αναφέρεται στους βενετσιάνικους χάρτες ως σπήλαιο Τζιβάννι (Ιωάννη) και σε παραφθορά από τους ντόπιους ως Τζογάννη ή Τζουγάνη.
Για τις συνθήκες του θανάτου – κοιμήσεώς του ας μου επιτραπεί να καταθέσω την άποψή μου μετά από κάποιες τελευταίες διαπιστώσεις. Το αγρίμι της Κρήτης που σήμερα ζει μόνο σε τέσσερα φαράγγια των Χανίων, μέχρι τον προπερασμένο αιώνα ζούσε στα ορεινά ολόκληρης της Κρήτης και ακόμη παλαιότερα και σε κακοτράχαλα πεδινά.
Στο Ακρωτήρι τα αναγραφόμενα σε παλαιότερους χάρτες τοπωνύμια βεβαιώνουν ότι και σ? αυτό υπήρχαν αρκετές αγέλες αγριμιών. Το τοπωνύμιο Αγριμόκουρτα αναφέρεται σε δυο σημεία και όχι τυχαία. Στην περιοχή βόρεια από το Στρογγυλό Κεφάλι και επίσης στην περιοχή Περβολίτσας. Και αυτό γιατί και στα δυο σημεία υπάρχει νερό, όπου έφθαναν τις νύχτες τα αγρίμια για να πιουν.
Στο Στρογγυλό Κεφάλι το σπήλαιο της Κατεβατής με λαξευμένα σκαλιά απ? όπου υδρευόταν από τα αρχαία χρόνια οι βοσκοί κ.λπ. και οι πηγές της Περβολίτσας. Γι? αυτό υπήρχε εκεί στις τρύπες των γκρεμνών μεγάλη συγκέντρωση αγριμιών, ώστε να παρομοιάζεται σαν τις κούρτες των αιγοπροβάτων όπου τα συγκεντρώνουν για άρμεγμα.
Στην περιοχή, όπου η Κατεβατή που ανέφερα, τοξεύθηκε ο Ερημίτης, προφανώς γιατί τη νύχτα αναζητούσε τροφή ή λόγω λειψυδρίας τον μήνα Οκτώβριο, έφθασε για να πάρει νερό. Από τότε μέχρι και σήμερα οι αγριμοκυνηγοί στήνουν ενέδρες στ? αγρίμια, στα νερά που πηγαίνουν τη νύχτα για να πιουν (Κορμοκόπος Άι Γιάννη Σφακίων, Λινοσέλλι Γκίγκιλου, νερό Τρυπητής κ.λπ.). Ο τοξότης λοιπόν κυνηγός περίμενε την ευκαιρία αυτή και μέσα στο σκοτάδι πέρασε τον Αγιο για αγρίμι και τον τόξευσε γιατί φυσικά δεν νόμιζε ένας σχετικός όγκος στο σκοτάδι να είναι κάποιο μικρό θήραμα όπως λαγός ή άλλο που δεν διακρινόταν καν. Και άλλα τοπωνύμια της περιοχής αφορούν επίσης αγρίμια όπως Μεγάλη Κερατέ, Μονοκέρατο κ.λπ.
Μια άλλη διαπίστωση είναι επίσης ότι στον πρόχειρο χάρτη της Κρήτης του BARTOLOMEO DALLI SONETTI (Βενετία) του 1485 τα μοναδικά σημεία όπου με διπλό σταυρό σημαδεύει προφανώς μοναστήρια είναι η περιοχή αυτή του Ακρωτηρίου και η περιοχή της Αγίας Κυριακής.
Μήπως προϋπήρχε κάποια μοναστική εγκατάσταση γιατί αυτή η χρονολογία είναι πολύ πριν την κτίση των γνωστών εγκαταστάσεων αλλά και του Αγίου. Επίσης σε χάρτες του 16ου αιώνα η περιοχή αναγράφεται απλώς GROTTA, δηλαδή σπήλαιον και μετά S. ZVANE EREMITA. Ακόμη πρόσφατα ετέθη υπόψιν μου από μοναχούς της Ι. Μονής Γουβερνέτου βιβλίο της Ι. Μητροπόλεως Φθιώτιδος, που αναφέρεται στην Ι. Μονή Αγίου Αθανασίου του Ομβριακού (από την τοποθεσία Ομβριακή) όπου υπάρχει τμήμα της Αγίας Κάρας του Ιωάννη. Αποκτήθηκε με μυθιστορηματικό τρόπο όταν κάποιος Τούρκος αξιωματούχος, από τους λεηλατήσαντες τη Μονή Γουβερνέτου, το πούλησε στον τότε ηγούμενο της Μονής και που λόγω της πολύτιμης λειψανοθήκης που έχει τοποθετηθεί τιμόταν σαν ´το κουτί´ για μεγάλο διάστημα την 7η Οκτωβρίου.
Επίσης πρόσφατα βεβαιώθηκε ότι η γυναικεία Ιερά Μονή του Σωτήρος στον Κουμπέ Ρεθύμνης είχε ανεγερθεί αρχικά ως του Ιωάννη του Ερημίτη, όπως και η Μονή Γωνιάς Κολυμπαρίου, αναφέρει ο Ν. Ψιλλάκης ήταν αρχικά αφιερωμένη στον Ερημίτη.
Υπάρχουν επίσης αρκετές εκκλησίες του Αγίου καθώς και των 98 Αγίων Πατέρων στον Νομό Χανίων με πλέον μεγαλοπρεπή αυτή στο χωριό Τσακίστρα Κεραμειών.
Συμπληρωματικά, αναφέρω ότι την επομένη της πανηγύρεως του Αγίου, την 8η Οκτωβρίου, μέλη της αδελφότητας του Γουβερνέτου υπό τον γέροντα αυτής θα μεταφέρει την αγία κάρα στην Κύπρο και συγκεκριμένα στην Ι. Μητρόπολη Λεμεσού, στην περιοχή Ερήμη (από το ερημίτης), που είχε αποβιβασθεί πριν περίπου 500 χρόνια ο Άγιος Ιωάννης και συνάντησε τους Κυπρίους, που έφθασαν μαζί στην Κρήτη.
Σε διάφορα άρθρα ή βιβλία, συγχέεται συχνά ο Ερημίτης Άγιος του Γουβερνέτου, με τον Άι Κυρ Γιάννη τον Ξένο από το χωριό Σίβα Πυργιωτίσσης Ηρακλείου.
Κι εδώ υπάρχουν ερωτηματικά. Γιατί ο εκ Σίβα ονομαζόταν ο Ξένος και όχι εξ Αιγύπτου που ήταν πραγματικά Ξένος.
Μήπως η ονομασία Σίβα (υπάρχει και Σίβα Μαλεβυζίου) έχει σχέση με την Αιγυπτιακή όαση Σίβα και τις εκεί πανάρχαιες θεότητες ή τον θεό της φωτιάς των Ινδών Σίβα;
Εκεί στο Αυλάκι του Αγίου και τη γύρω περιοχή οπωσδήποτε υπάρχουν ερημητήρια που έχουν χαθεί. Υπάρχει το σπήλαιο όπου γινόταν η ταφή των ερημιτών που δεν έχει βρεθεί. Υπάρχουν πολλά. Πάνω απ? όλα όμως υπάρχει η χάρις του Οσίου Ιωάννη και των εκεί ασκητών, που όταν φτάσεις ως εκεί την αισθάνεσαι και σε ανακουφίζει από κάθε πρόβλημα, ενώ σε δροσίζει με την αύρα που έρχεται από το αυλάκι των Αγίων.