Οι ενετικές επαύλεις… αργοπεθαίνουν

Εξαιρετικά αρχιτεκτονικά μνημεία της ενετοκρατίας. Επαύλεις φεουδαρχών που κατασκευάστηκαν με κόπο και αίμα των υπηκόοων τους, δείγματα εξαιρετικής αρχιτεκτονικής που σήμερα όμως παρουσιάζουν εικόνα κατάρρευσης. Βασική αιτία η ιδιοκτησία που ανήκει σε ιδιώτες λόγω χρησικτησίας στις περισσότερες περιπτώσεις και η αδυναμία του δημοσίου να βρει χρήματα ώστε να τις κάνει κτήμα όλων αναστηλώνοντάς τις. ´Μια δική μου παραίνεση εδώ και χρόνια στους Δήμους που έχουν στην επικράτειά τους αυτές τις επαύλεις, είναι να βοηθήσουν στην εύρεση χρημάτων για την απαλλοτρίωση αυτών των βιλών. Να δώσουν βάρος εκεί γιατί είναι σημαντικά μνημεία για τις περιοχές τους´ τονίζει ο προϊστάμενος της 28ης ΕΒΑ κ. Μιχάλης Ανδριανάκης. Συνολικά υπολογίζεται ότι σε όλη την ύπαιθρο της Κρήτης υπάρχει ένας αριθμός πάνω από 100 επαύλεων, αρκετές εξ αυτών σε κατάσταση που επιτρέπει την ανακατασκευή τους.

ΣΤΙΣ ΚΑΛΑΘΕΝΕΣ ΚΙΣΑΜΟΥ
Η ονομαστή Ρετόντα
Σε απόσταση 47χλμ. από τα Χανιά και 12 περίπου από το Καστέλλι βρίσκεται η περίφημη Ρετόντα των Καλαθενων. Μια έπαυλη ξεχωριστής αρχιτεκτονικής σημασίας.
ΧΘΕΣ: Σύμφωνα με τον ιστορικό και αρχαιολόγο Μανώλη Μαρινάκη (ειδική έκδοση των Χανιώτικων Νέων για το σπίτι, Μάρτιος 2006) η βίλα κατασκευάστηκε μετά το 1570 και ήταν βασισμένη στα σχέδια του μεγάλου Ενετού Αρχιτέκτονα Αντρέα Παλάντιο, δημιουργού σπάνιων μνημείων στην Ιταλία του 16ου αιώνα. Τα σχέδια μεταφέρθηκαν από τον Onorio Belli γιατρό του Ενετού διοικητή των Χανίων και η βίλα άνηκε σε ενετό φεουδάρχη, τα στοιχεία του οποίου δεν είναι γνωστά. Η Κάντω Φατούρου – Ησυχάκη  στο βιβλίο της για τη βίλα Ρετόντα των Καλαθενων επισημαίνει (σελ. 121) πως η βίλα ήταν ανολοκλήρωτη σύμφωνα με τους καταγραφές των περιηγητών της Κρήτης (Gerola).
Η ´Ρετόντα´ κτίσθηκε σύμφωνα με τους μελετητές από Κρητικούς τεχνίτες και αποκλειστικά ντόπια υλικά με βάση τα αναγγενησιακά πρότυπα και ουσιαστικά αποτελεί απομίμηση της Villa Rotonda του Παλάντιο στη Βιντζέντζα της Ιταλίας.
ΣΗΜΕΡΑ: Σήμερα η εικόνα της ρετόντας είναι απαράδεκτη για μνημείο, παρότι η καλή της κατασκευή την κάνει επισκέψιμη.
Σύμφωνα με την 28η ΕΒΑ το ζήτημα των ιδιοκτησιών έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να προχωρήσει οποιαδήποτε παρέμβαση σε αυτήν, παρότι στο παρελθόν είχε γίνει μεγάλη προσπάθεια και από τις τοπικές αρχές -κοινότητα, Δήμος Κισάμου- για να απαλλοτριωθεί και να αναστηλωθεί.
´Δυστυχώς η Ρετόντα είναι σημειωμένη στον αρχαιολογικό χάρτη. Και λέω δυστυχώς γιατί αποτελεί σημαντικό αρχαιολογικό μνημείο και έρχονται τουρίστες για να τη δουν και την βλέπουν σε αυτήν την κατάσταση να λειτουργεί ως στάβλος. Είναι το σημαντικότερο μνημείο για την περιοχή μας αλλά…´ δηλώνει ο πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Καλαθενων κ. Φραγκίσκος Σταθάκης. Kαι πραγματικά οι ανθρώπινες επεμβάσεις με τσιμεντόλιθους, τσιμέντο, σύγχρονες κατασκευές αλλοιώνουν και καταστρέφουν την εικόνα του μνημείου.
Το ίδιο εγκαταλελειμμένη είναι και η πύλη εισόδου στο ´αγρόκτημα´ της Ροτόντας, στην οποίοα και ξεχωρίζει ένας εξαιρετικός θυρεός.

ΣΤΟ ΔΡΑΠΑΝΙΑ
Η ´ταλαιπωρημένη´ Βίλα Τρεβιζάν
Στον Δραπανιά, σε απόσταση 4 χλμ. από την Κίσαμο βρίσκεται η Βίλα Τρεβιζάν, κατασκευής του 17ου αιώνα, ιδιοκτησίας εύπορης οικογένειας φεουδαρχών.
ΧΘΕΣ: Σύμφωνα με την αρχιτέκοντα Ιωάννα Σωτηρίου που είχε καταθέσει και συγκεκριμένες προτάσεις για την πλήρη αποκατάσταση της βιλας, η Βίλα Τρεβιζάν, αποτελεί ένα από τα ωραιότερα δείγματα φεουδαρχικής κατοικίας της υπαίθρου ´συνδυάζοντας υψηλή Αναγεννησιακή αρχιτεκτονική και προηγμένη τεχνική πέτρινων κτηρίων. Τοπικά στοιχεία που διατηρήθηκαν μέσα από τη μακρόχρονη ιστορία και παράδοση της Κρήτης που έχουν επηρεάσει τόσο την αρχιτεκοντική σύνθεση όσο και την κατασκευή του κτηρίου. Το ισόγειο χρησιμοποιούνταν για την αποθήκευση της σοδειάς και τη φύλαξη των αλόγων.
Στον πρώτο όροφο ξεχωρίζει το εντυπωσιακό τεράστιο δίλοβο παράθυρο ενώ η εσωτερική διακόσμηση γίνεται από στοιχεία σμιλευμένα σε πέτρα όπως η φαρδιά κορνίζα κάτω από τα δοκάρια της οροφής της αίθουσας υποδοχής´.

ΣΗΜΕΡΑ: Το κτήριο φαίνεται ´ταλαιπωρημένο´ και δια γυμνού οφθαλμού. Ενα μεγάλο μέρος της οροφής του έχει καταρρεύσει ενώ εντοπίζονται ρωγμές σε πολλά σημεία του, σημάδια σεισμών και της έλλειψης συντήρησης. Σύμφωνα με τον προϊστάμενο της 28ης ΕΒΑ κ. Μ. Ανδριανάκη ο αριθμός των ιδιοκτητών της συγκεκριμένης κατοικίας είναι πολύ μεγάλος με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολη η απαλλοτρίωσή της.
´Ως νομαρχιακός σύμβουλος και μετέπειτα αντινομάρχης είχαμε ξεκινήσει μαζί με φορείς της περιοχής για να απαλλοτριωθεί το κτήριο με πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού.
Το θέμα είχε κολλήσει και αναζητώντας την άκρη, διαπίστωσα ότι σχετικό αίτημα παρέμενε για 8 χρόνια στο γραφείο μιας υπηρεσίας του Υπουργείου´ μας λεει ο πρώην δημάρχος Κολυμπαρίου και πρώην αντινομάρχης Χανίων κ. Π. Πολυχρονίδης.

ΣΤΑ ΡΟΔΩΠΟΥ
Μνημείο αρχιτεκτονικής
Στα Ροδωπού σε απόσταση 7 χλμ. από το Κολυμπάρι, στο κέντρο του ομώνυμου χωριού, βρίσκεται η έπαυλη άγνωστης ακόμα Ενετικής οικογένειας. Η συγκεκριμένη έπαυλη είναι από τις λίγες που έχουν απαλλοτριωθεί και στην οποία έχουν γίνει έργα στερέωσης διατηρώντας την σε ανεκτή κατάσταση.
ΧΘΕΣ: Αποτελεί και αυτή δείγμα της Ενετικής αρχιτεκτονικής του 17ου αιώνα, ωστόσο ακόμα δεν έχει διασαφηστεί σε ποια οικογένεια άνηκε. Η έπαυλη χρησιμοποιούνταν για χρόνια ως οικία. Ωστόσο από κάποιο σημείο και μετά και μετά την πτώση της οροφής της έγινε αποθήκη για γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες. Η βροχή που έμπαινε εντός του κτηρίου, προκάλεσε σημαντικές φθορές.
ΣΗΜΕΡΑ: Η έπαυλη απαλλοτριώθηκε πριν από χρόνια και σχετικά πρόσφατα πραγματοποιήθηκαν εργασίες αναστήλωσής της. ´Ξεκινήσαμε τις διαδικασίες της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης με χρήματα από τις… ουρές του Β΄ ΚΠΣ και χάρη στην στήριξη του Γιάννη Σαβαλάνου, τότε προέδρου του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων που έδωσε ένα ποσό για τον Δήμο για έργα πολιτισμού, πραγματοποιήθηκαν έργα στερέωσης.
Ετσι σήμερα το κτήριο είναι σε σχετικά καλή κατάσταση. Δυστυχώς θέλει πολλές μελέτες για στερέωση, για τα λίθινα για τις μονώσεις τα οποία δεν είχαμε´ αναφέρει ο πρώην δήμαρχος Κολυμπαρίου κ. Πολυχρόνης Πολυχρονίδης, που είχε ως στόχο να απαλλοτριωθεί και ο αύλειος χώρος γύρω απο την βίλα, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο αρχαιολογικό σύνολο. ´Η έπαυλη στα Ροδωπού είναι ένα εξαιρετικό μνημείο. Αφού έχει απαλλοτριωθεί και δεν υπάρχει θέμα με ιδιοκτησία ιδιωτών, υπάρχουν οι δυνατότηες παρά τη δύσκολη οικονομικά εποχή που διανύουμε, να αποκατασταθεί πλήρως και να αποτελέσει ένα σημαντικό επισκέψιμο μνημείο στην περιοχή´ καταλήγει ο κ. Πολυχρονίδης.