Αντέχει -παρά τους κινδύνους που τον απειλούν- ο Κρητικός αίγαγρος καθώς ο αριθμός τους σε όλο τον ορεινό όγκο των Λευκών Ορέων με βάση τα αποτελέσματα της πρώτης ολοκληρωμένης καταγραφής -πέραν του φαραγγιού της Σαμαριάς- φαίνεται να παραμένει σταθερός με αυξητικές τάσεις.
Mε βάση μία λεπτομερή, χρονοβόρα και αρκετά αξιόπιστη καταγραφή τα τελευταία χρόνια από τον Φορέα Διαχείρισης Λευκών Ορέων, o αριθμός των αιγάγρων υπολογίζεται σε 1.200 περίπου, κάτι που αποτελεί ενθαρρυντικό στοιχείο για το σπάνιο αυτό είδος της Κρητικής πανίδας.
«Για χρόνια υπήρχε μία υποεκτίμηση του πληθυσμού των αιγάγρων καθώς οι έρευνες που είχαν γίνει βασίζονταν κυρίως στους αριθμούς των ζώων μέσα στο φαράγγι της Σαμαριάς» εξηγεί ο κ. Νίκος Κοντάκος δασολόγος του Φορέα Διαχείρισης Λευκών Ορέων, που συμμετείχε στο έργο καταγραφής των αγριμιών. Σύμφωνα πάντα με τον κ. Κοντάκο έχοντας ως βάση τα στοιχεία από την καταγραφή των καμερών που τοποθετήθηκαν και τις μετρήσεις που έγιναν «προχωρήσαμε σε μία αναγωγή σε όλο τον όγκο των Λευκών Ορέων με ένα καλό εύρος αξιοπιστίας. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι πως αν δεν έχει αυξηθεί ο αριθμός των αγριμιών -που κατά την προσωπική μου άποψη έχει αυξηθεί- παρουσιάζεται τουλάχιστον σταθερός παρά τις πιέσεις που δέχεται».
H MΕΘΟΔΟΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ
Ειδικότερα η καταγραφή των αιγάγρων έγινε με 4 μεθόδους και κράτησε για μεγάλο χρονικό διάστημα:
• ΚΑΜΕΡΕΣ: Τοποθετήθηκαν περισσότερες από 20 κάμερες σε δέντρα σε διάφορα σημεία των Λευκών Ορέων. Ο συνδυασμός κίνησης και θερμότητας τις ενεργοποιεί, ενώ όταν είναι νύκτα εκπέμπουν ένα υπέρυθρο φως που δεν το βλέπουν τα ζώα είναι ικανό όμως για να φωτογραφηθούν οι αίγαγροι. Με τις κάμερες καταγράφηκε η συχνότητα παρουσίας του αιγάγρου σε μία περιοχή, τα άτομά του, αλλά και άλλα είδη πανίδας.
• ΑΠΟ ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΟ: Χρησιμοποιήθηκε μία μέθοδος σύλληψης – επανασύλληψης με καταγραφή από αέρα. Ακολουθώντας ένα μαθηματικό μοντέλο μπορεί να γίνει μία εκτίμηση του πληθυσμού. Εγιναν δύο πτήσεις σε σημεία που δεν μπορεί να πλησιάσει εύκολα ο άνθρωπος όπως π.χ. στα φαράγγια του Ελιγιά και του Κλάδου για τον εντοπισμό των πληθυσμών που ζουν εκεί.
• ΜΕ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ: Καταγραφή που έγινε είτε από εποπτικές θέσεις είτε με περπάτημα στην περιοχή των Λευκών Ορέων από τους ερευνητές.
• ΜΕ ΠΟΜΠΟ: Τοποθετήθηκαν 4 “κολάρα” με πομπούς σε ανάλογο αριθμό αιγάγρων, δύο στην περιοχή του χωριού της Σαμαριάς και άλλα 2 κοντά στο φυλάκιο του Αγ. Νικολάου. Οι πομποί κρατούσαν στη μνήμη τους ανά 24 ώρες ένα στίγμα. Τα δεδομένα αυτά λαμβάνονταν από τους ερευνητές ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τα στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα έδειξαν τη συμπεριφορά του αγριμιού μέσα στο φαράγγι.
Οπως σημειώνει ο κ. Κοντάκος «ειδικά τα αγρίμια που βρίσκονται κοντά στον οικισμό της Σαμαριάς δεν μετακινούνται πολύ. Το καλοκαίρι μένουν κοντά στον άνθρωπο καθώς βρίσκουν τροφή. Τα αρσενικά όχι τόσο όσο τα θηλυκά. Οι ζωοτροφές που δίνονται στα μουλάρια, τα χόρτα που βγαίνουν κάτω από δέντρα που ποτίζονται αποτελούν… πόλο έλξης για τους αιγάγρους που ζουν στο φαράγγι».
Στόχος της καταγραφής ήταν να συγκεντρωθούν αξιόπιστες πληροφορίες για το σύνολο της περιοχής εξάπλωσης του αιγάγρου και όχι μόνο στο φαράγγι της Σαμαριάς που εξαντλούνταν μέχρι στιγμής οι έρευνες και οι μελέτες.
ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ
Αναφορικά με τους κινδύνους που απειλούν τον αίγαγρο με βάση τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την καταγραφή έχουν να κάνουν κυρίως με τον ανταγωνισμό που δέχεται από τις κατσίκες.
«Οι κατσίκες τον εκτοπίζουν από διάφορες περιοχές που βόσκει και τρέφεται. Ο υβριδισμός δεν είναι τόσο μεγάλο πρόβλημα για τα αγρίμια, πιστεύουμε ότι είναι σημαντικότερος ο ανταγωνισμός με τα κατσίκια που βοσκούν στις περιοχές του, κινούνται σε μεγάλα κοπάδια σε αντίθεση με τον αίγαγρο που είναι σε μικρότερα κ.ά. Επίσης το παράνομο κυνήγι είναι ένας κίνδυνος που δεν μπορούμε όμως να τον προσδιορίσουμε καθώς δεν ξέρουμε πόσα θηρεύονται ετησίως. Επίσης, από αγρίμια που βρήκαμε νεκρά οι πιθανές αιτίες θανάτου φαίνεται να ήταν οι ασθένειες ή οι πτώσεις από ψηλά» λέει ο κ. Κοντάκος.
Στη διατήρηση του αγριμιού έχουν συμβάλλει όλα τα τελευταία χρόνια τόσο τα καταφύγια άγριας ζωής π.χ. Θοδωρού, αλλά και η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Με λίπη μου διαπιστώνω την απαξίωση από τον Κο Κοντάκο πρωτίστως στους φύλακες του φορέα διαχείρισης και δευτερευόντως την Δ/νση Δασών Χανίων και ιδιαίτερα τους δασ/κες της, στην συλλογική προσπάθεια που καταβάλουν
στη φύλαξη του φυτικού και ζωικού κεφαλαίου της ευρύτερης περιοχής των Λευκών Ορέων και ιδιαιτέρως του εθνικό δρυμό Σαμαριάς .
Στην προσπάθεια πάταξης της λαθροθηρία που μαζί με τα καταφύγια άγριας πανίδας, και την ευαισθητοποίηση των πολιτών της ευρύτερης περιοχής έχουν συμβάλλει με τέτοιο τρόπο ώστε μην βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο ο κριτικός Αίγαγρος .
Προσωπικά σαν δασ/κας δεν περιμένω εύσημα ,αλλά σαν πρόεδρος Δ/ΚΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ δεν μπορώ να μην υπερασπιστώ την προσπάθεια που καταβάλουν οι συνάδελφοι μου , μαζί με τους φύλακες σας ,χωρίς να τους εκπρόσωπό,
στη διαφύλαξη ενός περήφανου ζώου και την συνέχιση της ύπαρξης του .
πρόεδρος Δ/ΚΩΝ ΔΙΤΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Γιανναδάκης Ελευεθέριος
Λόγο κούρασης και της περασμένης ώρας συγχωρείστε μου τα ορθογραφικά λάθει που έκανα λόγο απροσεξίας και βιασύνης πχ λύπη, ΔΥΤΙΚΗΣ .
Με μεγάλη έκπληξη, τα στελέχη και το επιστημονικό προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς διεπίστωσαν για μια ακόμη φορά, ότι τόσο οι ενέργειες όσο και οι ελάχιστες αναφορές τους σε ΜΜΕ παρερμηνεύονται. Είναι προφανές ότι ο αξιότιμος κος. Γιανναδάκης, ένα ιδιαίτερα έμπειρο στέλεχος της Δ/νσης Δασών Χανίων και εκ των βασικών συνεργατών του Φορέα Διαχείρισης σε δράσεις πεδίου πιθανόν να ερμήνευσε λανθασμένα το συνολικό πνεύμα της εκλαϊκευμενής επιστημονικής αναφοράς που περιέγραψε ο κος. Κοντάκος. Σε κανένα σημείο της αναφοράς του δεν υπάρχει ούτε ίχνος απαξίωσης των δασικών υπαλλήλων ή των εποπτών του Φορέα Διαχείρισης. Η αναφορά του αποτελεί περίληψη μιας δράσης που σχετίζεται με την επιστημονική καταγραφή και την αξιολόγησης της κατάστασης του αιγάγρου και όχι φυσικά των μέτρων που ελήφθησαν, λαμβάνονται ή θα ληφθούν μελλοντικά, απο τη Δ/νση Δασών ή/και το Φορέα Διαχείρισης, για να διατηρηθεί ο πληθυσμός του στα όρια του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς. Θα ήταν τουλάχιστον αξιοπερίεργο, τα στελέχη μιας δομής να βάλλονται εναντίον της διοίκησης ή των συναδέλφων/συνεργατών τους, για μια δράση που κάνουν ουσιαστικά απο κοινού.
Το έργο της Δ/νσης Δασών – η οποία σημειωτέον συμμετέχει στο Δ.Σ. και άρα διοικεί κατά ένα ποσοστό το Φορέα – αναφορικά με την προστασία του αιγάγρου είναι δεδομένο, αυταπόδεικτο και δεν έχει αμφισβητηθεί ποτέ. Δυστυχώς, το έργο και οι δράσεις του Φορέα Διαχείρισης, αποτελούν σταθερό πεδίο αμφισβήτησης αλλά και παρερμηνείας ενώ τα αίτια αυτής της διάθεσης μας είναι ακόμη άγνωστα.
Θεωρούμε πλέον ότι μετά απο 8 περίπου χρόνια λειτουργίας του Φορέα Διαχείρισης, δεν πρέπει να είμαστε υποχρεωμένοι να αποδεικνύουμε τα πλέον αυτονόητα. Δεν θα απαιτήσουμε απο κανένα να πληροφορηθεί για το τι κάναμε, κάνουμε ή σχεδιάζουμε ως δράσεις. Ο Φορέας και το έμψυχο δυναμικό του είναι πάντα διαθέσιμο να ενημερώσει όποιον το επιθυμεί.
Με εκτίμηση
Αντώνης Μπαρνιάς
Δασολόγος Α.Π.Θ.
M.Sc. Σχ. Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολ. Κρήτης,
Γραμματέας Πανελλαδικού Συλλόγου Εργαζομένων Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών “Ελληνική Φύση”