Η νεα… αντιπαράθεση στα Χανιά λέγεται “λόφος Καστέλι”. Ο λόγος για τα κτήρια του Πολυτεχνείου Κρήτης και για την απόφαση εκχώρησής τους για την οποία έχει, φυσικά, μεγάλη ευθύνη το κεντρικό κράτος που ακόμα και στις καλές εποχές, αδιαφόρησε για την ουσιαστική χρηματοδότηση των ΑΕΙ αλλά και για την ανάδειξη του πολιτισμικού πλούτου των πόλεων. Αλλά αυτό είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση.
Αυτη τη στιγμή στην πόλη, στην ουσία, συγκρούονται δύο Κόσμοι, δύο διαφορετικές οπτικές γωνίες και όψεις για την ίδια τη ζωή, δύο κοσμοείδωλα. Από τη μια ο κόσμος που αρνείται τις εκχωρήσεις δημόσιας περιουσίας με την ευρύτερη έννοια, στον ιδιωτικό τομέα καθώς θεωρεί ότι ο δημόσιος χώρος συνεχώς συρρικνώνεται προς δόξαν των ιδιωτικών συμφερόντων και από την άλλη ο κόσμος που, λόγω και της ανυπαρξίας ουσιαστικής κρατικής χρηματοδότησης, προσπαθεί ακόμη και μέσα από την εκχώρηση δημόσιας περιουσίας, να βρει οικονομικούς πόρους, στο πλαίσιο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Ο κόσμος που λέει έτσι απλά: «Ε, αφού δεν κάνει τίποτα το κράτος, ας τα κάνει ο ιδιώτης».
Μονο που επειδή το κράτος αφήνει την περιουσία του να ρημάζει και να απαξιώνεται, ε δεν είναι, κατά τη γνώμη μου, μοναδική λύση η άνευ ορίων εκχώρησή της.
Η δημοσια περιουσία με την ευρύτερη έννοια ανήκει σε όλους μας και δικαιούμαστε όλοι να έχουμε άποψη -ακόμη κι αν δεν (συν)αποφασίζουμε, μολονότι είναι σαφές ότι το Πολυτεχνείο Κρήτης έχει νομικά το δικαίωμα να αξιοποιήσει την περιουσία του όπως εκείνο κρίνει. Εδώ, ωστόσο, μιλάμε για το “μπαλκόνι” των Χανίων, όπως λένε το συγκεκριμένο σημείο πολλοί Χανιώτες και για τρία συνολικά κτήρια. Και αυτή τη στιγμή στα Χανιά υπάρχουν δομές πολιτισμού οι οποίες έχουν πραγματική ανάγκη για στέγη. Αναφερόμαστε στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, το οποίο ασφυκτιά στην οδό Σφακιανάκη και χρόνια τώρα αναζητεί χώρο. Πρόκειται για το μεγαλύτερο Αρχείο της χώρας μετά τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Αναφερόμαστε επίσης και στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων.
Ποιος θα έλεγε όχι στη στέγαση του Ιστορικού Αρχείου και παράλληλα στη μεταστέγαση της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, σε συνδυασμό με τη διαμόρφωση αναγνωστηρίου αλλά και καφέ – αναψυκτηρίου (στο πρότυπο του Νεωρίου του Μόρο), κ.ά. Δηλαδή, σε έναν “ζωντανό” χώρο πολιτισμού που θα εστιάζει στην ιστορία και τα γράμματα και που, ως τέτοιος, θα είχε έσοδα;
Αρκει, φυσικά, να υπάρχουν ή έστω να αναζητηθούν λεφτά… Η αποκατάσταση του Παλιού Τελωνείου, η μελέτη για το Λαογραφικό Μουσείο στην πρώην Γαλλική Σχολή αλλά και η δημιουργία του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου στη Χαλέπα δείχνουν ότι όταν υπάρχει συντονισμένη προσπάθεια μπορεί -όσο δύσκολο κι αν είναι- να βρεθούν χρήματα για τα γράμματα, τις τέχνες, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση…
Τελος, είναι γεγονός ότι η συζήτηση για τα κτήρια άνοιξε όταν έγινε γνωστή η απόφαση του Πολυτεχνείου για την εκχώρησή τους. Πάντα μια αφορμή είναι αρκετή για να ξεκινήσει ο διάλογος.
Ειναι, όμως, λάθος και άδικο να θεωρούν οι υπέρμαχοι της εκχώρησης ότι όσοι διαφωνούν με αυτήν την απόφαση, στηρίζουν απαραίτητα την κατάληψη, λες και δεν υπάρχει τρίτος δρόμος. Εξίσου λάθος είναι να βλέπει κάποιος “συμφέροντα” γενικά και αόριστα σε όποιον πολίτη υπερθεματίζει υπέρ της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Ο διάλογος είναι πάντα χρήσιμος…
Σε ποιόν ανήκει ο πλούτος των πόλεων …και κατά συνέπεια των κρατών, της φύσης και του πλανήτη; Πολιτική σύγκρουση με κοινωνικές και δημόσιες αιχμές; ή απλή τοπική αντιπαράθεση και διάλογος για το μοίρασμα ευκαιριών και χωροθέτηση χρήσεων όπου όποιος αποφασίζει κάνει κουμάντο στο χάρτη…. η σύγκρουση του παρελθόντος με όποια του έκφανση θέλετε – είτε πρόκειται για άτομα και μελέτες είτε αρχές και διαδικασίες – βλ. δημοτικό συμβούλιο ή / και Σύγκλητος με ένα ζοφερό μέλλον όπου θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μια πόλη ξένη – χωρίς δημόσιο χώρο που η οικογένεια και τα άτομα θα πάψουν να έχουν την δυνατότητα του …έξω από το σπίτι – χωρίς τις δικές τους επιλογές και το κράτος την τόσο προσφιλή του δυνατότητα ελέγχου και κυριότητας ή έστω διαρρύθμισης του δημόσιου που παύει να υφίσταται σαν αγαθό….
Ολημέρα κυκλοφορώ έξω από το σπίτι και πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω πως ο καπιταλισμός τάχα με εμποδίζει να κινηθώ δίχως να πληρώσω για δημόσιο χώρο. Περπατώ τζάμπα στα σοκάκια και στους πεζόδρομους, ξαπλώνω στη θάλασσα στην πετσέτα μου, κυκλοφορώ δωρεάν στους δρόμους με το μηχανάκι μου και πάει λέγοντας, μόνο αν θέλω να φάω ή να πιω κάτι, φυσιολογικά πληρώνω. Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω αυτόν τον πανικό γύρω από τους δημόσιους χώρους και πιστεύω πως δεν είναι τίποτα άλλο από τις απαρχαιωμένες αριστερές αντιλήψεις πως το κράτος λειτουργεί πιο πολύ προς όφελος του πολίτη από τον ιδιώτη, και όμως ακριβώς το αντίθετο ισχύει, ο ιδιώτης για να ικανοποιήσει τον πολίτη καλύτερα από τον ανταγωνιστή του, θα κάνει ό, τι καλύτερο μπορεί για τον πολίτη, ενώ το κράτος είναι μονοπώλιο, με όλα που αυτό συνεπάγεται. Το κράτος πρέπει βέβαια να φροντίζει για χώρους πολιτισμού, αλλά αν δεν το κάνει, πάλι καλύτερα να γίνονται και εκεί ιδιωτικές επενδύσεις από το ρήμαγμα των δημόσιων χώρων, δεν φταίει ο καπιταλισμός αν το κράτος δεν κάνει την δουλειά του.
Η βασική αντίθεση στις δύο ομάδες είναι πως η μία θέλει να γίνει αυτό που είναι άμεσα υλοποιήσιμο και φέρνει πολλά οφέλη (ένα από αυτά είναι η τζάμπα για το δημόσιο αναστύλωση ιστορικών κτηρίων) και η άλλη απλά έχει ένα όραμα που η υλοποίηση του είναι εξαιρετικά αμφίβολη. Αν επικρατήσουν οι δεύτεροι, θα χαθεί η ευκαιρία που δίνεται τώρα με την ιδιωτική επένδυση και θα είναι πολύ πιθανό τα κτήρια να συνεχίζουν να ρημάζουν υπό καθεστώς κατάληψης. Γιατί λοιπόν, κ. Λυβιάκη, να μην εξασφαλίσουμε πρώτα την πραγματοποίηση της ευκαιρίας που δίνεται στα κτήρια της Μεραρχίας και ταυτόχρονα – με “συντονισμένη προσπάθεια μπορεί,όσο δύσκολο κι αν είναι, να βρεθούν χρήματα για τα γράμματα, τις τέχνες, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση…”- με αυτήν την συντονισμένη προσπάθεια που περιγράφετε να προσπαθήσουμε να κάνουμε τα Νεώρια χώρο γραμμάτων, πολιτισμού, τεχνών και εκπαίδευσης; Είναι λογικό πως έτσι εξασφαλίζουμε μια σημαντική βελτίωση της τρέχουσας κατάστασης και αφήνουμε και περιθώρια για την δημιουργία πολιτιστικών χώρων, αν βέβαια δεν πιστεύετε πως θα τα καταφέρουμε να κάνουμε τα Νεώρια πολιτιστικό χώρο, τι σας κάνει να πιστεύετε πως θα τα καταφέρουμε στην Μεραρχία; Αν πάλι πιστεύετε πως μπορούμε να τα καταφέρουμε και στα Νεώρια και στην Μεραρχία, απλά φαντασιώνεστε. Ίσως όμως και να προτιμάτε να μην τα καταφέρουμε πουθενά από το να πραγματοποιηθεί το σχέδιο του Πολυτεχνείου ( είμαι βέβαιος πως πολλοί κατά βάθος αυτό θέλουν). Αυτές είναι όλες οι λογικές εναλλακτικές απόψεις γύρω από αυτό το ζήτημα, αποφασίστε λοιπόν τι ακριβώς ζητάτε (εσείς, και όλοι οι άλλοι που ψάχνονται).