Για να σώσουμε το περιβάλλον, και τις ζωές τις δικές μας και των παιδιών μας, ας μετανοήσουμε …
Αναρωτιόμαστε πριν από ένα μήνα «Ποιοι καταστρέφουν την Κρήτη;» με τα σκουπίδια τους (Χ.Ν. 16/5/2017). Λίγες μέρες αργότερα η εφημερίδα μας αναφέρθηκε στον «Εισαγόμενο πολιτισμό» δημοσιεύοντας (Χ.Ν. 23/5/2017) τη φωτογραφία της Νορβηγίδας Μία Ράμβικ, ενώ συλλέγει σκουπίδια στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας όπου έχει έλθει για διακοπές. Μάλιστα η ίδια εκμυστηρεύτηκε στον Σταύρο Πλανάκη, που έστειλε τη φωτογραφία, «ότι έρχεται συχνά στην Κρήτη και κάθε μέρα, η ίδια και η παρέα της, κάνουν περιπάτους καθαριότητας».
Τις προάλλες διάβασα σε ενημερωτική ιστοσελίδα ότι «Έφριξαν με τον σκουπιδότοπο στον Μπάλο οι Γάλλοι του ριάλιτι». Δημοσιεύτηκαν μάλιστα και χαρακτηριστικές φωτογραφίες του Χανιώτη φωτογράφου και συνοδού της παραγωγής Γιώργο Μαζωνάκη (Έφορος Σπηλαιολογίας & Canyoning ΕΟΣ Χανίων) μαζί με προτάσεις προς τις αρμόδιες αρχές. Τέλος, την περασμένη εβδομάδα το γύρο του διαδικτύου έκαναν οι φωτογραφίες της 17χρονης Willow, κόρης του γνωστού ηθοποιού Will Smith, η οποία μάζεψε με την παρέα της 22 σακούλες πλαστικά και άλλα σκουπίδια στους Αντίπαξους όπου παραθέριζε.
Σε αντίθεση με του Δημάρχους Χανίων και Κισσάμου οι οποίοι, εξ όσων γνωρίζουμε, δεν αντέδρασαν σε κανένα από τα σχετικά δημοσιεύματα, ο Δήμαρχος Παξών θεώρησε τις 22 σακούλες «απίστευτα υπερβολικό νούμερο». Και δικαιολογήθηκε λέγοντας ότι «οι παραλίες που είναι ανοιχτές στο πέλαγος μπορούν να γεμίσουν ανά πάσα ώρα και στιγμή σκουπίδια, αφού στην Αδριατική υπάρχουν νησίδες από σκουπίδια που επιπλέουν και μπορεί να παρασυρθούν ανά πάσα στιγμή από τον καιρό».
Έστω κι έτσι όμως, η ρύπανση της φύσης και ιδιαίτερα των θαλασσών και των ωκεανών από μη βιοαποδομήσιμα σκουπίδια, αποτελεί τεράστιο παγκόσμιο πρόβλημα που απειλεί όλους τους κρίκους της τροφικής αλυσίδας – ακόμη και τον άνθρωπο.
Όμως στην Ελλάδα, η κατάσταση είναι τραγική. Και σε αυτό συμβάλουν όχι μόνο η αδιαφορία των αρμοδίων αλλά και οι περισσότεροι πολίτες. Υπάρχει βέβαια μια μικρή μειοψηφία ανθρώπων – μαθητές, πρόσκοποι, υποστηρικτές του «Όλοι μαζί μπορούμε», μέλη φυσιολατρικών συλλόγων, ευαισθητοποιημένοι τουρίστες και πολίτες – που κάθε λίγο και λιγάκι ανασκουμπώνονται και μαζεύουν τα σκουπίδια που «σκόρπισαν» στη φύση μερικοί συμπολίτες μας που κατά τη γνώμη μου επιδεικνύουν ασυνειδησία, έλλειψη πολιτισμού και τελικά ανθελληνική εγκληματική συμπεριφορά.
Ασυνειδησία, γιατί πετώντας σκουπίδια δεξιά κι αριστερά δεν έχουν συναίσθηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, στο φυσικό τοπίο, στα ζώα, τα πουλιά και τα ψάρια που πεθαίνουν γιατί τρώνε τα πλαστικά σκουπίδια. Έλλειψη πολιτισμού, γιατί ενώ οι περισσότεροι κοκορεύονται πως είναι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων δεν γνωρίζουν ότι στην αρχαία Αθήνα υπήρχαν ειδικοί χώροι για την εναπόθεση των σκουπιδιών. Και αστυνόμοι επιφορτισμένοι για την επιτήρηση της εφαρμογής του νόμου.
Ανθελληνική συμπεριφορά, γιατί ενώ γνωρίζουν ότι ο τουρισμός είναι η «βαριά βιομηχανία» της Ελλάδας κάνουν ό,τι μπορούν για να τον υπονομεύσουν. Είναι ντροπή να παρακινούνται οι ξένοι επισκέπτες να καθαρίσουν ακτές, δρόμους και δάση από τα σκουπίδια που έχουν αφήσει κυρίως οι ιθαγενείς. Τέλος εγκληματική συμπεριφορά, γιατί βλάπτουν ανεπανόρθωτα την ελληνική φύση με σκουπίδια τα οποία χρειάζονται εκατοντάδες χρόνια να αποδομηθούν και τα οποία μέσω της τροφικής αλυσίδας καταλήγουν σε εμάς και τα παιδιά μας.
Όπως ήδη είπα, οι παραπάνω χαρακτηρισμοί δεν αφορούν όλους τους κατοίκους αυτής της χώρας. Από τους προσκόπους για παράδειγμα μάθαμε να μαζεύουμε τα σκουπίδια μας μετά από κάθε εξόρμηση στη φύση. Να μην αφήνουμε ίχνη από την παρουσία μας σε δάση και ακτές. Αν κατασκηνώναμε σκάβαμε πάντα έναν λάκκο που χρησίμευε ως αποχωρητήριο. Τα σκουπίδια τα παίρναμε μαζί μας ή τα ρίχναμε στους κάδους απορριμμάτων. Ακόμη και τα υπολείμματα της προσκοπικής πυράς έπρεπε να θαφτούν επιμελώς.
Δεν είναι δυνατόν κάθε κάτοικο αυτής της χώρας να πρέπει να τον ακολουθεί ένας στρατός από εθελοντές για να μαζεύει τα σκουπίδια του! Αλλά δεν αρκεί να μην σκορπίζουμε σκουπίδια. Θα πρέπει να μάθουμε να τα ανακυκλώνουμε σωστά. Ευτυχώς κι εδώ έχει γίνει πολύ δουλειά στα σχολεία, ήδη από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Τα περισσότερα παιδιά γνωρίζουν για την ανακύκλωση. Όμως αν δεν βοηθά το σπίτι, ο δήμος και γενικότερα το περιβάλλον η γνώση αυτή σιγά-σιγά ξεθωριάζει και απλά δεν εφαρμόζεται.
Και όμως. Όλοι μας μπορούμε να ασχοληθούμε σοβαρά με τον περιορισμό των σκουπιδιών που παράγουμε. Αλλάζοντας μερικές καθημερινές μας συνήθειες. Πίνοντας νερό από ένα παγούρι και όχι από πλαστικά μπουκαλάκια μιας χρήσης. Κάνοντας τα ψώνια μας με τσάντα πολλαπλών χρήσεων χωρίς πλαστικές σακούλες μιας χρήσης – οι οποίες ούτως ή άλλως σε λίγους μήνες προβλέπεται να χρεώνονται. Χρησιμοποιώντας μπατονέτες με ξύλινο στέλεχος και όχι με πλαστικό. Αγοράζοντας φρούτα χύμα σε χάρτινες σακούλες και όχι σε πλαστικές συσκευασίες. Καταργώντας τα πλαστικά μαχαιροπήρουνα και τα πλαστικά πιάτα στις εκδρομές μας.
Κουβαλώντας το δικό μας ατομικό θερμός για να βάλουμε τον καφέ μας και δεν χρησιμοποιούμε πλαστικά ποτηράκια μιας χρήσης. Μη χρησιμοποιώντας οδοντόπαστες και καλλυντικά που περιέχουν πλαστικά μικροσφαιρίδια. Καταργώντας ακόμη και το πλαστικό καλαμάκι ή τις υγρές πλαστικές πετσέτες μιας χρήσεως.
Και φυσικά γινόμαστε φανατικοί της ανακύκλωσης. Ιδίως των υλικών που χρειάζονται εκατοντάδες χρόνια για να αποδομηθούν στην φύση. Και όταν αποδομούνται εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα και καταλήγουν, με τη μορφή μικροσωματιδίων, στην τροφή μας και τελικά στο ίδιο μας το σώμα. Μερικά χτυπητά παραδείγματα του χρόνου που απαιτείται για να διαλυθούν στη θάλασσα: γυάλινα μπουκάλια (1 εκατ. χρόνια!), πετονιές (600 χρόνια), πλαστικά μπουκάλια (450 χρόνια), κουτάκια αλουμινίου από αναψυκτικά και μπύρες (80-200 χρόνια), λαστιχένιες σόλες, πλαστικά ποτηράκια, μεταλλικές κονσέρβες (γύρω στα 50 χρόνια), πλαστικές σακούλες (10-20 χρόνια), φίλτρα από τσιγάρα (1-5 χρόνια).
Θέλουμε άραγε μια καθαρότερη Ελλάδα; Θέλουμε πράγματι ένα υγιεινότερο περιβάλλον για εμάς και για τα παιδιά μας; Θέλουμε στ’ αλήθεια να λεγόμαστε πολιτισμένοι; Ένας τρόπος υπάρχει. Να μετανοήσουμε! Να αλλάξουμε νοοτροπίες και καθημερινές συνήθειες! Και να διδάξουμε με το παράδειγμά μας τις νεώτερες γενιές! Οἱ καιροὶ οὐ μενετοί. Οι ευκαιρίες, οι εποχές δεν περιμένουν!
* Φυσικός, τέως στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
