Το Δημοτικό Σχολείο Αγίας Τριάδας του Δήμου Πλατανιά, δεσπόζει στο ύψωμα πάνω από τη λιόφυτη κοιλάδα του Ταυρωνίτη, ανάμεσα στα χωριά Γαβαλομούρι, Βούβες, Χρυσαυγή, Ποντικιανά.
Το σχολείο εγκαταλειμμένο πλέον από το 1996 δε θυμίζει σε τίποτα τη ζωντανή κυψέλη ζωής και Παιδείας που υπήρξε σχεδόν επί έναν αιώνα. Η προνομιακή του θέση, η σημασία του για την τοπική κοινωνία δημιουργούν θλίψη για την τωρινή του κατάσταση και απαίτηση ο σημαντικός αυτός χώρος να αξιοποιηθεί.
Το παλιό Δημοτικό βρίσκεται σε ένα πλάτωμα, πάνω από το χωριό Γαβαλομούρι Κισάμου. Δυτικά του είναι το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας. Ήταν από τα αρχαιότερα και μεγαλύτερα σχολεία του Νομού. Εξυπηρετούσε μαθητές από την ευρύτερη περιοχή του πρώην Δήμου Βουκολιών και του πρώην Δήμου Κολυμβαρίου. Σε έγγραφο με θέμα την ιστορία του σχολείου, που συντάσσει το 1953 ο δάσκαλος του σχολείου Νικόλαος Πρασιανάκης, αναφέρει ότι η Σχολική Περιφέρεια περιλάμβανε 12 χωριά. Η Περιφέρειά του όμως περιορίζεται όσο περνούν τα χρόνια. Το σχολείο λειτουργούσε ως 6τάξιο και τα πιο πολλά χρόνια ως τετραθέσιο .
Η αρχή της λειτουργίας του τοποθετείται στις αρχές του 20ού αιώνα. Στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης υπάρχουν αρχεία του σχολείου από το 1904 ως το 1996. Το 1954 εγκαινιάζεται το νέο διδακτήριο απέναντι από το παλιό, ενώ στους χώρους του παλιού δημιουργήθηκε το γυμναστήριο. Στα παλιότερα αρχεία, από το 1911-12, το σχολείο ονομάζεται Δημοτικόν Σχολείον Βουβών και Αγίας Τριάδος και από τη χρονολογία αυτή λειτουργούσε ως τετραθέσιο. Στα τελευταία χρόνια της λειτουργίας του υποβιβάζεται σε διθέσιο και μονοθέσιο.
Το σχολείο είχε πολλούς μαθητές. Όπως μας πληροφόρησε ο συνταξιούχος δάσκαλός του, Εμμανουήλ Μαραγκουδάκης, ο αριθμός των μαθητών ήταν περίπου 200-300 από το 1911 ως το 1946. Το 1977 οι μαθητές είναι μόλις 65. Για να καταλήξει στους 47 το 1996 και να κλείσει, όπως μας είπε ένας από τους τελευταίους δασκάλους που υπηρέτησαν εκεί ο Γιάννης Γιακουμάκης.
Τα αρχεία του μαρτυρούν την Ιστορία της Ελλάδας και την Ιστορία της Εκπαίδευσης. Το 1911 φοιτούν 15χρονοι αλλά και 17χρονοι μαθητές, το 1940 δίπλα στο όνομα των μαθητών μπορείς να δεις συχνότερα στο πατρώνυμο τη λέξη «ορφανός/ή», δάσκαλοι όπως ο Νικόλαος Πρασιανάκης ήταν ανάπηροι από τη Μικρά Ασία ή πολέμησαν τους Τούρκους όπως ο Γεώργιος Πρασιανάκης. Η δασκάλα Μαρία Γεωργουσάκη ήταν η «μάνα» των παιδιών κατά τη γερμανική Κατοχή. «Στην Κατοχή μας λέει ο κ. Μαραγκουδάκης, δάσκαλος από το 1963 ως το 1978 και διευθυντής του σχολείου, 1967-1978, το σχολείο επιτάχτηκε από τους Γερμανούς και έγινε στρατόπεδο-φυλακή για Ρώσους στρατιώτες. Οι σχολικές τάξεις διασκορπίστηκαν.
Το σχολείο ήταν πλήρως εξοπλισμένο, αναφέρει ο δάσκαλος κ. Μαραγκουδάκης. «Είχε εποπτικά μέσα, 200 χάρτες, βωβό κινηματογράφο, κάναμε πειράματα γιατί πιστεύαμε ότι αυτό που θα δει το παιδί και πιάσει δε σβήνει από τη μνήμη. Είχαμε γυμναστήριο, γυμναστικές επιδείξεις, πηγαίναμε εκδρομές. Στο σχολείο λειτουργούσαν και συσσίτια κάποια χρόνια, εξοπλίσαμε κουζίνα, τραπεζαρία με τη βοήθεια των κατοίκων, έρχονταν οι μητέρες και συναγωνίζονταν ποια θα φτιάξει το καλύτερο φαγητό. Έξω υπήρχε ένα πηγάδι με πέτρα πελεκητή, από κει τραβούσαν τα πιο μεγάλα νερό». «Το σχολείο είχε βιβλιοθήκη, κήπο, μελισσοκομία, το απόγευμα τα κρατούσαμε ως τις 4.30. Κάναμε αποθεραπεία από το μάθημα», συμπληρώνει.
«Κάθε Παρασκευή ασχολούμασταν με τον κήπο και τον αθλητισμό, το σχολείο ήταν εμπλουτισμένο με όλα τα τεχνικά μέσα. Είχε ακόμα και σχολικό συνεταιρισμό», λέει ο κ. Γιακουμάκης.
Τα μαθήματα, δε διέφεραν πολύ από τα σημερινά. Σημειώνουμε από το Βιβλίο Ύλης του 1916, μεταξύ των άλλων, τα μαθήματα: Ιστορία, Γεωγραφία, Φυσική Ιστορία, Φυσική Πειραματική, Γυμναστική, Καλλιγραφία, Ιχνογραφία, Ωδική, Εργόχειρο. «Οι μαθητές, αν και προέρχονταν από αγροτικές οικογένειες, προσπαθούσαν και αρκετοί από αυτούς σημείωναν καλές επιδόσεις», συμπληρώνει ο κ. Γιακουμάκης.
Μπορεί, λοιπόν, ένας τέτοιος χώρος να μένει αναξιοποίητος;
Ο δήμαρχος Πλατανιά, Iωάννης Μαλανδράκης συμφωνεί για την ανάγκη αξιοποίησής του. Παρά τη μεγάλη οικονομική κρίση «ο Δήμος διερευνά για τον σκοπό αυτό ευρωπαϊκά προγράμματα ή άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία». «Ο χώρος μπορεί να στεγάσει δραστηριότητες όπως: Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, πολυχώρο εκπαιδευτικών και αθλητικών δράσεων, Λαογραφικό Μουσείο ή Μουσείο- εργαστήριο παλιών επαγγελμάτων».
Πράγματι ένας τέτοιος χώρος Παιδείας απαιτείται να ζωντανέψει ξανά και φωνές να ακουστούν στις έρημες αίθουσες και στους χορταριασμένους κήπους του. Το σχολείο ήταν «ένα πλάσμα ζωντανό», μας είπε ο κ. Μαραγκουδάκης αποχαιρετώντας μας. Και «πλάσμα ζωντανό» πρέπει να γίνει πάλι!
ΓΕΛ ΒΟΥΚΟΛΙΩΝ
Κατερίνα Γιαλούρη
Κλειώ ΓιακουμάκηΥπεύθυνη καθηγήτρια
Αρετάκη Στεφανία
