«Ποίηση, εκτός από ομοιοκαταληξία και στιχάκια, είναι η καταγραφή αυτών που συμβαίνουν γύρω μας. Είναι η αναζήτηση της αλήθειας μέσα από τις λέξεις» λέει ο καθηγητής, πρώην πρύτανης στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Γιάννης Α. Φίλης, που σήμερα, στις 7 το απόγευμα, παρουσιάζει την τελευταία του ποιητική συλλογή με τίτλο “Μεταφορές του απογεύματος” στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος.
Πρόκειται για μια καταγραφή εμπειριών από τα Χανιά, το Ναύπλιο και το Εκουαδόρ, «μια καταγραφή από το Ακρωτήρι ως τον Αμαζόνιο», όπως αναφέρει ο Γ. Φίλης. Ο ίδιος πιστεύει ότι η λογοτεχνία και ειδικά η ποίηση είναι ουσιώδεις εκφράσεις της ζωής. Γράφει ποίηση, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, για να ερεθίζει τη φαντασία του ώστε να αντιμετωπίζει την πραγματικότητα. Πάντως για την τρέχουσα περίοδο που διανύει ο τόπος, πιστεύει πως «ξανανθίζει η ελπίδα» και πως «άσχετα με πολιτικές πεποιθήσεις, τώρα βιώνουμε την ανάκτηση της χαμένης μας αξιοπρέπειας».
Πόσες ποιητικές σας συλλογές έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα; Τι αποτέλεσε έμπνευση για τη συγκεκριμένη ποιητική συλλογή;
Εχω εκδώσει οκτώ ποιητικές συλλογές. Σε κάθε έργο μου δίνεται μια άποψη του κόσμου όπως εγώ την προσλαμβάνω στην παρούσα φάση της ζωής μου. Και αυτή η άποψη απαιτεί έντονη συγκέντρωση και δουλειά. Η δουλειά εκφράζεται με την ανάγνωση πολλών, πάρα πολλών, έργων άλλων λογοτεχνών κάθε εθνικότητας και το συνεχές γράψιμο. Για παράδειγμα, αυτή η συλλογή που παρουσιάζω στα Χανιά γράφτηκε πάνω από είκοσι φορές. Είναι μια καταγραφή εμπειριών μου από τα Χανιά, το Ναύπλιο, το Εκουαδόρ, το απόγευμα της ζωής μου καθώς λέει και ο τίτλος “Μεταφορές του απογεύματος”, μια καταγραφή από το Ακρωτήρι ως τον Αμαζόνιο.
Σε μια εποχή περιρρέουσας μελαγχολίας η ποίηση έχει τελικά κάτι να πει εκεί έξω στον κόσμο;
Η ποίηση έχει να πει πολλά σε κάθε εποχή. Η Ιστορία ξεκίνησε ως ποίηση με τα έπη για να εξελιχθεί σε πεζογραφία. Η Εκκλησία μεταφέρει μέσα από την ποίηση το κύριο μέρος του μηνύματός της. Πολλά μουσικά έργα στηρίζονται στην ποίηση, από τις όπερες έως τ’ αριστουργήματα του Τσιτσάνη και του Μίκη Θεοδωράκη. Και τι θα ήταν ο κόσμος χωρίς τον Ομηρο, τον Σοφοκλή και τον Αισχύλο, τον Σαίξπηρ και τον Ελιοτ, για ν’ αναφέρω ελάχιστα ονόματα. Εμείς οι Ελληνες εκφράζουμε τους καημούς και τις ελπίδες μας με την ποίηση μέσα από τους μοναδικούς μουσικούς ρυθμούς των εφτά και των εννέα ογδόων, του “Καλαματιανού” και της “Συννεφιασμένης Κυριακής”, που κανένας άλλος λαός δεν έχει. Ποίηση εκτός από ομοιοκαταληξία και στιχάκια, θεμελιωδώς είναι η καταγραφή αυτών που συμβαίνουν γύρω μας και άρα είναι η αναζήτηση της αλήθειας μέσα από τις λέξεις. Με ρωτήσατε αν η ποίηση έχει να πει κάτι σήμερα. Σας απαντώ ναι, τα περισσότερα που γίνονται γύρω μας.
Πιστεύετε ότι η ποίηση μπορεί να μας κάνει καλύτερους; Να γίνει π.χ. η φιλοσοφία της καθημερινής μας ζωής;
Δεν ξέρω τι σημαίνει να γίνουμε καλύτεροι και ούτε πιστεύω ότι η ποίηση συνιστά φιλοσοφία. Η ποίηση και η λογοτεχνία πρωτίστως για μένα είναι αισθητική απόλαυση. Θυμάμαι, όταν είμαστε παιδιά, με τι προσμονή διαβάζαμε την Οδύσσεια και τα άλλα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας μέσα από τα “Κλασικά Εικονογραφημένα”. Η καλή λογοτεχνία παρατηρεί, σημειώνει και μας δένει με τον κόσμο. Εξάπτει τη φαντασία και αναδημιουργεί τον κόσμο ακριβώς όπως κάνουν η Ιστορία και οι μύθοι της φυλής. Γι’ αυτό η λογοτεχνία και ειδικά η ποίηση είναι ουσιώδεις εκφράσεις της ζωής. Ο Γιουνγκ είχε πει: «Η αποξένωση του ανθρώπου από το μυθικό βασίλειο και η συνακόλουθη συρρίκνωση της ύπαρξής του στα όρια των πραγματικών γεγονότων -αυτή είναι η κύρια αιτία ψυχασθένειας». Οι ιδεολογίες μας, η Ιστορία, η πολιτική, η φιλοσοφία, οι οικονομικές θεωρίες, μεταξύ άλλων, είναι βουτηγμένες στους μύθους. Αν πάσχετε από ήπια κατάθλιψη, ερεθίστε λίγο τη φαντασία με την ποίηση ή ένα μυθιστόρημα και αποφύγατε τον ψυχαναλυτή.
Εσείς γιατί γράφετε ποίηση;
Εχω ανάγκη την καταγραφή του κόσμου, μυθική ή πραγματική, έχω ανάγκη να ερεθίζω τη φαντασία μου για να αντιμετωπίζω την πραγματικότητα, οσοδήποτε δύσκολη και καταθλιπτική και κυρίως έχω ανάγκη την αισθητική απόλαυση της λέξης. Γι’ αυτό γράφω.
Βαδίζουμε σε μια μακρόχρονη κρίση. Ελπίζετε σε κάτι;
Βεβαίως. Χωρίς ελπίδα η ζωή δεν έχει νόημα. Και όλοι ψάχνουμε για κάποιο νόημα στη ζωή. Συγκεκριμένα σήμερα βλέπουμε να ξανανθίζει η ελπίδα σ’ αυτό τον τόπο. Ασχετα με πολιτικές πεποιθήσεις, τώρα βιώνουμε την ανάκτηση της χαμένης μας αξιοπρέπειας. Ο Ελληνας δεν είναι πλέον το υπάκουο παιδάκι που του χτυπούν φιλικά το πρόσωπο οι ανώτεροι Ευρωπαίοι αφέντες μας στο όνομα της οικονομικής άλγεβρας. Η τσαλακωμένη έκφραση του εξευγενισμένου Ντάισελμπλουμ προ ημερών, μου θύμισε τις ωραίες εποχές που είπαμε «Οχι» και ενωμένοι επιφυλάξαμε μεγάλες εκπλήξεις στους επίδοξους αφέντες μας.
