Κάποια στιγμή θα πρέπει οι κάτοικοι της κάθε γεωγραφικής περιοχής της χώρας να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να αναπτύξουν περιβαλλοντικά διαχειριστικά μέτρα.
Μπορεί η διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος να αποτελούσε τις τελευταίες δεκαετίες σημαντική προτεραιότητα πολλών κυβερνήσεων στην Ευρώπη, ωστόσο τα μέτρα που είχαν παρθεί και οι εφαρμογές των μέτρων καθυστέρησαν αφήνοντας πολλά κενά στα επιθυμητά βιώσιμα αποτελέσματα.
H λήψη νέων αποφάσεων και η επικαιροποίηση των υφιστάμενων οδηγιών κρίνεται επιτακτική. Δυστυχώς τα ζητήματα υγείας του πλανήτη και μάλιστα των γεωγραφικών περιοχών όπου οι κλιματικές αλλαγές θα είναι εντονότερες έχουν ξεφύγει από απλές παρεμβάσεις σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο. Η διακρατική – διεθνής συνεργασία είναι απαραίτητη, όπως απαραίτητη είναι και η ολιστική αντιμετώπιση των ζητημάτων – προβλημάτων κάθε γεωγραφικής περιοχής. Εξετάζονται το θέμα με όρους ιατρικής η υγεία του πλανήτη δεν παρομοιάζεται με την αφαίρεση σκωληκοειδίτιδας, ή πυώδους αμυγδαλίτιδας, ή χοληδόχου κύστεως, ή ακόμα πρόσθεσης μπαϊπάς καρδιάς, αλλά περισσότερο με πολυτραυματία τροχαίου, που πάσχει από σάκχαρο, καρδιακά νοσήματα, έχει καρκίνο του προστάτη, με υψηλή αρτηριακή πίεση. Κάπως έτσι θα πρέπει να βλέπουμε την κατάσταση της υγείας του πλανήτη.
Τυπικό παράδειγμα μοντέλου αναζήτησης καλών πρακτικών επίλυσης περιβαλλοντικών προβλημάτων, η περιοχή της Κρήτης και η διαχείριση των αλιευτικών αποθεμάτων. Στα προβλήματα της καθιερωμένης υπεραλίευσης στην περιοχή προστέθηκαν πλήθος ζητημάτων που δραστηριοποιούνται στο χερσαίο περιβάλλον του νησιού∙ ενώ παράλληλα όλες οι προβλέψεις λένε πως η ανάπτυξη του νησιού στο εγγύς μέλλον θα αποτελέσει την δεύτερη ΜΕΚΚΑ μιας πολυδιάστατης ανάπτυξης για όλη της ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, μετά την ΑΟΖ της Κύπρου.
Παρακάτω δίνονται συνοπτικά στοιχεία που συνδράμουν στην όλη υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε συνδυασμό με εκείνο του χερσαίου, προκειμένου να γίνει αντιληπτή η κατάσταση του περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή.
Οι αγροτικές εκτάσεις, ακόμα και εκείνες των θερμοκηπίων, ασκούν σημαντικές πιέσεις στο όλο οικοσύστημα. Η ανεξέλεγκτη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων αυξάνουν το φορτίο της οργανικής ρύπανσης στο θαλάσσιο μέτωπο. Η μεταφορά των υλικών αυτών δια μέσου των ρεόντων υδάτων και των υπόγειων αναβλύσεων, σε συνδυασμό με τις ολοένα αυξανόμενες καταιγίδες – νεροποντές, επιδεινώνουν την όλη κατάσταση. Πλήθος στερεών αποβλήτων μεταφέρονται στις παράκτιες περιοχές της Κρήτης. Σε πρόσφατες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στον κόλπο Χανίων στη διάρκεια 5 και μόνο σύρσεων συγκεντρώθηκαν δύο σακούλες τύπου γίγας, με στερεά απόβλητα (πλαστικά μπουκάλια, παπούτσια, σακούλες, δίχτυα, ντενεκέδες, κουτιά μπύρας κ.ά.)
Στις χερσαίες δραστηριότητες εντάσσονται και εκείνες των ελαιοτριβείων. Από τη μια μεριά η δράση αυτή αυξάνει σημαντικά τον πλούτο του νησιού, δίνοντας υπεραξία στα τοπικά προϊόντα, από την άλλη όμως η μη ορθολογική και αντι-οικολογική διαχείριση των αποβλήτων προκαλεί επίσης σημαντική επιβάρυνση στο θαλάσσιο σύστημα.
Η ολοένα αυξανόμενη ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος συνιστά μια ακόμη χερσαία δραστηριότητα που πιέζει το όλο θαλάσσιο σύστημα. Λίγο η μη ορθολογική διαχείριση των βιολογικών καθαρισμών, λίγο η αύξηση της ρύπανσης των στερεών αποβλήτων εξαιτίας της αύξησης του πληθυσμιακού μεγέθους στην παράκτια ζώνη για τουλάχιστον 6 μήνες το χρόνο, λίγο η ανεπαρκής αποκομιδή των απορριμμάτων, αλλά και η κακή διαχείριση των αποβλήτων στις λιμενικές εγκαταστάσεις δημιουργούν επιπρόσθετα προβλήματα στην παράκτια ζώνη.
Στα προβλήματα της μείωσης των αλιευτικών πόρων εμπεριέχεται και η αλόγιστη χρήση και ανάπτυξη της ερασιτεχνικής αλιείας. Σημαντική μερίδα των ερασιτεχνών αλιέων με σκάφη αναψυχής ασκούν επίσης σημαντική πίεση στα αλιευτικά αποθέματα προκαλώντας σημαντικές απώλειες του εισοδήματος των αλιέων, προκαλώντας παράλληλα και σημαντική φθορά στην οικολογία των υδάτων. Η ερασιτεχνική αλιεία ακόμα και από την παράκτια ζώνη προκαλεί ρύπανση με την μεταφορά πλαστικών υλικών στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Στη ρύπανση με στερεά απόβλητα σημαντική κρίνεται και η επίδραση της ναυσιπλοΐας. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται επάνω στα πλοία της ακτογραμμής πολλές φορές μεταφέρονται εξαιτίας των αέριων ρευμάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει υπολογίσει το φορτίο της ρυπογόνου αυτής πηγής.
Τα σημάδια της υπεραλίευσης προέρχονται και από την εσφαλμένη αντιμετώπιση των ΑΟΖ της περιοχής της Κρήτης. Στα διεθνή ύδατα πλήθος αλιευτικών σκαφών από άλλες χώρες της Μεσογείου καταφτάνουν συγκροτημένα ώστε να αποτρέπουν κάθε άλλη αλιευτική δραστηριότητα των τοπικών αλιέων. Οι καταστάσεις αυτές πρέπει να αντιμετωπιστούν κάτω από τις διεθνείς συνθήκες στις οποίες κανείς δεν έχει ενημερωθεί αλλά και κανείς δεν έχει κινηθεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
Οι πιέσεις του τουριστικού προϊόντος γίνονται εμφανείς και με την ανεξέλεγκτη χρήση οικοδομικών υλικών μέρος των οποίων (π.χ. χρώματα, διαλύτες κ.α.) καθώς και οι συσκευασίες των υλικών αυτών προκαλούν έντονη ρύπανση προς το περιβάλλον, εφόσον δεν υπάρχει οικολογική διαχείριση.
Επί του παρόντος αυτές είναι οι εφτά πληγές της ακτογραμμής της Κρήτης για τις οποίες η κεντρική εξουσία της χώρας θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη της προκειμένου να δώσει δυνατότητες επίλυσης των σοβαρών περιβαλλοντικών προβλημάτων της νησιωτικής χώρας, και όχι μόνο.
Κάποια στιγμή θα πρέπει οι κάτοικοι της κάθε γεωγραφικής περιοχής της χώρας να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να αναπτύξουν περιβαλλοντικά διαχειριστικά μέτρα. Πρέπει η κεντρική εξουσία να απελευθερώσει τις περιφερειακές δυνάμεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Από τη θέση της μπορεί να αναπτύξει έναν σύστημα με επιθεωρητές περιβάλλοντος οι οποίοι θα ελέγχουν και θα αξιολογούν τις ενέργειες διαχείρισης σε κάθε γεωγραφική περιοχής της χώρας. Τα προβλήματα του περιβάλλοντος δεν λύνονται με μαγικά ραβδάκια. Χρειάζεται πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα. Πρέπει να αντιμετωπιστούν με θάρρος και γενναιότητα όπως λέει πολύ συχνά ο φίλος μου κ. Μιχάλης Τζανάκης αλιέας στα Χανιά της Κρήτης.
Το άρθρο αυτό εντάσσεται στις προσπάθειες που καταβάλει εδώ και χρόνια η αντιπεριφέρεια Χανίων για την επίλυση των προβλημάτων της αλιείας στην ευρύτερη περιοχή και στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων που υλοποιήθηκαν στην ευρύτερη περιοχή.
