Κύριε διευθυντά,
η μάχη του Βαφέ είναι η τελευταία μάχη των Γερμανών που έγινε στον ελλαδικό χώρο.
Eίναι πλέον καθαρό και ιστορικά τεκμηριωμένο ότι οι Γερμανοί παρέμειναν στα Χανιά (από Γεωριούπολη και δυτικά ως και τις περιοχές των Χανίων) για να μην παραδώσουν την πόλη μα κυρίως τον οπλισμό τους στο ΕΛΑΣ. Είχαμε πλέον μπει στην Αγγλοκρατία.
Σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας σας της 6-12-18 υπογραμμένο από το γιατρό κ. Μανόλη Παπαδάκη ουσιαστικά αναπαράγει παλιότερο δημοσίευμα του κ Πλυμάκη από εφημερίδα του Ρεθύμνου, που και αυτό αναφέρεται σε αναφορά του υποστράτηγου Νικ .Παπαδάκη στρατιωτικού διοικητού τότε στο Ρέθυμνο.
Ασφαλώς δε θα βρέθηκε ο ίδιος σε αυτή τη μάχη, διότι η αναφορά περιέχει αποσιωπήσεις και ανακρίβειες. Αυτοί που του μετέφεραν τα γεγονότα της μάχης, ασφαλώς θα θέλανε να δικαιολογήσουν την ενοχή τους εξαιτίας της ολιγωρίας τους.
Ηταν λοιπόν επιφορτισμένοι να φυλάγουν εκείνο το σημείο που φαίνεται όλος ο Βαφιανός κάμπος και η ευθεία οδός, τουλάχιστον δύο χιλιομέτρων που οδηγεί στον Βαφέ .Το φυλάκιο αυτό της Ε.Ο.Κ. είχε την ευθύνη της φύλαξης του Βαφέ κι είχε καταυλισθεί στο Μετόχι Πατέλα, των Παινέσηδων.
Μέσα στο χωριό υπήρχε μια ομάδα του εφεδρικού ΕΛΑΣ.
Σε μια στροφή, λίγο προτού μπουν οι Γερμανοί στο χωριό, ο ΕΛΑΣ είχε κάνει ένα πρόχειρο οδόφραγμα.
Φτάνοντας οι Γερμανοί εκεί, προσπαθούσαν να παραμερίσουν τις μεγάλες πέτρες, για να περάσουν τα τανκς και τα αυτοκίνητα με τους στρατιώτες (τα τανκς ήταν τρία και τα καμιόνια τέσσερα, ακολουθούσε ένα μικρό αυτοκίνητο και ίσως εκεί να ήταν ο αξιωματικός τους).
Στο μεταξύ ειδοποιήθηκαν στο χωριό και οι μεν άνδρες πιάσανε τα υψώματα, πάνω από το χωριό και τα γυναικόπαιδα μπήκαν στον λαγκό (ρεματιά) και ανέβηκαν στο βουνό.
Η μάχη άρχισε στις 8 το πρωί και κράτησε ως τις τέσσερις το απόγευμα.
Όσο για τα άτομα που αναφέρονται στην εφημερίδα να προσθέσουμε τα εξής: Μερικοί από τους αξιωματικούς (και του στρατού και της Αστυνομίας), όχι μόνο δεν έμειναν στο χωριό να καθοδηγήσουν τους πολεμιστές αλλά έφυγαν και έφτασαν στη Ρέντα (τοποθεσία πάνω και νότια του Βαφέ, στα Λευκά Ορη) και άλλοι έφτασαν μέχρι το οροπέδιο του Ασκύφου.
Ολο το βάρος της μάχης επωμίστηκε μια ομάδα του φυλακίου της Ε.Ο.Κ. (στο πολυβόλο ο γνωστός Πατεράκης από το Σέλινο) τα ίχνη των πυροβολισμών του οποίου φαίνονται ακόμη στην κατοικία Πιπεράκη δίπλα στον δρόμο, αλλά και ο εφεδρικός ΕΛΑΣ του Βαφέ (οι αντάρτες του ΕΛΑΣ βρίσκονταν στην Παναγιά).
Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε ο ΕΛΑΣίτης Βαρδής Μπραουδάκης από τη Ρέντα, η ΕΠΟΝίτισσα Ξανθίππη Βαλσαμάκη, ο Σταύρος Μπριτζουλάκης, αριστερός από την περίοδο του 1922 και οι γέροντες Γιάννης Βομβολάκης και Σταμάτης Καλογεράκης, όλοι τους Βαφιανοί.
Πρέπει να σημειωθεί πως κατά το μεσημέρι έφτασαν στη μάχη και μερικοί από τα γύρω χωριά.
Όποιος ενδιαφέρεται για περισσότερες λεπτομέρειες θα τις βρει στο βιβλίο του αείμνηστου Μάρκου Ντουκάκη (Ένας στρατιώτης θυμάται), ο οποίος όντας εφεδροΕΛΑΣίτης , με γυναίκες του Εμπροσνέρου περιφέρονταν στα μετερίζια των πολεμιστών και τους διένειμαν τρόφιμα και νερό. Πολλές γυναίκες, όπως αναφέρει, έκοψαν τα σεντόνια τους για να κάμουν επιδέσμους.
Επίσης, στο βιβλίο του Σταύρου Βλοντάκη η «Οχυρά Θέσις Κρήτης», σελ. 264, εκτενέστατα και αντικειμενικά αναφέρεται στη μάχη του Βαφέ.
Για το ίδιο θέμα στα «Χανιώτικα νέα» με τίτλο “Η αλήθεια για την εξόρμηση των Γερμανών στον Βαφέ” στις 7 Δεκεμβρίου 1994 δημοσίευμα από τη Μπουντουράκη – Βαγιάκη Ευμορφία που κατ’ εξοχήν έχει ασχοληθεί με την ιστορία του Βαφέ και έζησε τη συγκεκριμένη μάχη, αναφέρεται σε μαρτυρίες πολεμιστών που πήραν μέρος στη μάχη αυτή. Σε ποιο σημείο πολέμησε ο καθένας και ποιους συμπολεμιστές είχε.
Επίσης στον Βαφέ πιθανώς να ζουν ακόμη μερικοί από αυτούς που πήραν μέρος και να μπορούν να ερωτηθούν. Εγώ σαν δάσκαλος υπηρέστησα το 1983 ως το και το 1985 και εορτασμούς θυμάμαι και τον ίδιο τον Πατεράκη που παρακολουθούσε, τι έλεγε στους μαθητές αλλά και τον γιατρό τον Σήφη Μαυρίγιαννη με την κόρη του.
Όσο για τραυματίες -ως Βαφιανή που έζησε τα τότε γεγονότα, λέει η κυρία Βαγιάκη – τραυματίστηκε ένας Βαφιανός ελαφρά.
Στη μάχη εκείνη βομβάρδισαν το σχολείο του Βαφέ (το παλιό), ένα από τα πέντε πρώτα που έγιναν το 1878 στην επαρχία Αποκορώνου και το σπίτι του γιατρού Σήφη Μαυριγιαννάκη καθώς και στο σπίτι των Βανδουλάκηδων έβαλαν φωτιά, αλλά πρόλαβαν και την έσβησαν.
Πόσοι σκοτωμένοι ή τραυματίες ήταν από τους Γερμανούς ούτε τα αίτια της εξόρμησης στον Βαφέ γνωρίζουμε. Θα τα μάθουμε μόνο όταν εξερευνηθούν τα γερμανικά αρχεία.
Τέλος να μην ξεχνούμε πως η πραγματική ιστορία γράφεται με αλήθειες και όχι με αποσιωπήσεις ή ψέματα.
Οι ιστορικές πηγές και να διασταυρώνονται πρέπει και να ελέγχονται με άλλες ανάλογες.
Ζώης Σταύρος
συν. δάσκαλος
