Η ελαιοκανθάλη και η ελαιασίνη στο ελαιόλαδο

1 από 3

Σε σχετικό άρθρο στα “Χανιώτικα νέα” γίνεται λόγος για δύο βιοδραστικά φαινολικά παράγωγα την ελαιοκανθάλη (Oleokanthal) και την ελαιασίνη (Oleiacein), που υπάρχουν στο ελαιόλαδο. Τονίζεται μάλιστα πως οι πολυφαινόλες αυτές «υπάρχουν μόνο στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο» και ίσως αποτελούν και τα «μυστικά των υγιεινών επιδράσεων του ελαιολάδου».

Η αναφορά στην αποκλειστικότητα της περιεκτικότητας του έξτρα παρθένου ελαιολάδου σ’ αυτές τις πολυφαινολικές ενώσεις μάλλον πρέπει να χαρακτηριστεί υπερβολική, αν ληφθούν υπόψη τα κριτήρια αξιολόγησης της κατηγορίας αυτού του ελαιολάδου, που είναι η περιεκτικότητα σε ελεύθερα οξέα, ο αριθμός υπεροξειδίων, η απορρόφηση στην υπεριώδη ακτινοβολία και η οργανοληπτική αξιολόγηση. Η περιεκτικότητα σε ελεύθερα οξέα,η γνωστή οξύτητα, καθορίζεται από την κλίμακα 0-1% για την κατηγορία αυτή του ελαιολάδου. Τεκμαίρεται κατά συνέπεια σύμφωνα με τα αναφερόμενα πως η άλλη κατηγορία του βρώσιμου ελαιολάδου, το παρθένο, δεν περιέχει τα φαινολικά αυτά παράγωγα, πράγμα που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αφού η ελαιοκανθάλη και η ελαιασίνη βρέθηκαν γενικά τόσο στο ελαιόλαδο όσο και στον ελαιόκαρπο.
Αν για ευνόητους σκοπούς οι περισσότερες έρευνες γίνονται για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο και ότι σ’ αυτό υπάρχουν οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις των πολυφαινολικών ενώσεων αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να παρασιωπηθεί η πραγματικότητα.
Πράγματι τόσο η ελαιοκανθάλη και η ελαιασίνη, που είναι παράγωγα της τυροσόλης (Tyrosol) και της υδροξυτυροσόλης (Hydroxytyrosol), όσο και η μονοαλδεϋδική και διαλδεϋδική μορφή των άγλυκων της λιγκστροσίδης (Ligstroside) και της ελαιοευρωπαΐνης (Oleuropein) αντίστοιχα χαρακτηρίζονται από ισχυρή βιολογική δράση. Συγκεκριμένα η ελαιοκανθάλη διακρίνεται για την αντιφλεγμονώδη δράση που θεωρείται εφάμιλλη των κλασικών χορηγούμενων φαρμάκων. Μάλιστα αναφέρεται πως 40 ml (χιλιοστόλιτρα) εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου ισοδυναμούν με 250 mg (χιλιοστόγραμμα) του φαρμάκου Ibuprofen. Η ελαιοκανθάλη διαπιστώθηκε από έρευνες πως έχει επίσης και αντικαρκινική, αντιχοληνεστερική και αντιαλσχαϊμερική δράση. Βρέθηκε μάλιστα πως η ουσία αυτή μπορεί να σκοτώσει μέσα σε 30 λεπτά μέχρι 2 ώρες τα καρκινικά κύτταρα, χωρίς να βλάψει τα υγιή. Αναφορές επίσης υπάρχουν για τις ουσίες αυτές και για την αντιοξειδωτική, αντιυπερτασική νευροπροστατευτική, καρδιοπροστατευτική αντιγηραντική και ενάντια στην οστεοπόρωση δράση τους.
Τα αποτελέσματα αυτά δεν είναι παρά η επιστημονική τεκμηρίωση των αρχαίων ελλήνων γιατρών. Ο Διοσκουρίδης συνιστούσε για την καλύτερη υγεία το αγουρέλαιο το γνωστό στην αρχαιότητα ως ομφάκινο ή ωμοτριβές. Στον Ιπποκράτειο Κώδικα συναντώνται πάνω από 63 χρήσεις του ελαιολάδου για την αντιμετώπιση των ασθενειών. Ο Πλούταρχος στα «Ηθικά» του αναφέρει τη χρήση του «υδρέλαιου» για την αντιμετώπιση της μαστίτιδας. Στο ιερό του Ασκληπιού της Λεβήνας, στην Κρήτη, όπου λατρευόταν η Υγιεία Σώτειρα χρησιμοποιούσαν το ελαιόλαδο για να παρασκευάσουν ειδικές αλοιφές και ιάματα. Ο Δημόκριτος έδινε μεγάλη σημασία στην επάλειψη του σώματος με λάδι για τη διατήρηση της υγείας.
Στα τέλη του Μάη ιδρύεται σε συνέδριο στη Ζάκυνθο η μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα Διεθνής Εταιρεία Ελαιοκανθάλης (ΔΕΕ) (Oleocanthal International Society-OIS με βασικό στόχο να επιδιώξει την ανάδειξη του ελαιολάδου σε τρόφιμο υγείας.

Όπως πάντα σ’ αυτές τις περιπτώσεις στη χώρα μας μεταξύ του επιστημονικού κόσμου αρχίζει ένας αέναος πόλεμος, που απολήγει σε βάρος του ελαιολάδου. Το γεγονός ότι η περιεκτικότητα σε φαινολικές ενώσεις του ελαιολάδου διαφέρει ανάλογα με την ποικιλία, την περιοχή, την εποχή συγκομιδής τις καλλιεργητικές φροντίδες και τον τρόπο έκθλιψης αποτέλεσε αιτία για τη χαρτογράφηση της συγκέντρωσης της ελαιοκανθάλης και της ελαιασίνης στις διάφορες ποικιλίες. Η χαρτογράφηση όμως αυτή δεν ήταν αντικειμενική. Επιλέχτηκαν 9 μόνο καλλιεργούμενες ποικιλίες από τις οποίες λείπει η Μαστοειδής (Τσουνάτη), ενώ θα μπορούσε η χαρτογράφηση αυτή να γίνει σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ελιάς,Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου που διαθέτει μία από τις αξιολογότερες παγκόσμια συλλογές ποικιλιών ελιάς. Έγιναν αναλύσεις σε συγκεκριμένες περιοχές και για ορισμένες ποικιλίες, πράγμα που εκμεταλλεύτηκαν εμπορικά οι διάφοροι ελαιοκομικοί φορείς. «Η Μεσσηνία είναι μια από τις περιοχές στην Ελλάδα με τη μεγαλύτερη προοπτική λόγω ποσότητας και ποιότητας», «Πρώτο σε επίδοση το αγουρέλεαιο της Χαλκιδικής». Κάτι ανάλογο γράφτηκε και για το ελαιόλαδο της Μυτιλήνης.
Η διαμάχη «ξεσπά» και μεταξύ των ερευνητών του ίδιου τμήματος στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών, όσον αφορά στην τεχνική γρήγορης μέτρησης της ελαιοκανθάλης και της ελαιασίνης. Η διαμάχη φτάνει με επιστολές – καταγγελίες στη δικαιοσύνη και στη Βουλή. Αναδεικνύεται στο «μεγαλείο» της η ρουσφετολογία και η αρρωστημένη μανία διεκδίκησης προγραμμάτων από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Κορύφωση αυτού του ιδιότυπου «πολέμου» αποτελεί η παλινωδία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (Ε.Φ.Ε.Τ.) και του αρμόδιου υπουργείου σχετικά με την αναγραφή στην ετικέτα του ελληνικού ελαιολάδου του «ισχυρισμού υγείας» (health claim), για την ελαιοκανθάλη και την ελαιασίνη, όπως προβλέπει ο κανονισμός 432/2012 της αρμόδιας επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το παράδοξο είναι ότι επιτρέπεται να αναγράφεται ο ισχυρισμός υγείας «οι πολυφαινόλες ελαιολάδου συμβάλλουν στην προστασία των λιπιδίων του αίματος από το οξειδωτικό στρες». Ο ισχυρισμός αυτός μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για ελαιόλαδο το οποίο περιέχει τουλάχιστον 5 mg υδροξυτυροσόλης και παραγώγων της στα 20 γραμμάρια ελαιολάδου και εφόσον διασφαλιστεί ημερησία πρόσληψη της ποσότητας αυτής ελαιολάδου. Κι ενώ μεταξύ των παραγώγων υδροξυτυροσόλης συμπεριλαμβάνονται και η ελαιοκανθάλη και η ελαιασίνη η διαμάχη ως προς τη μέτρηση της συγκέντρωσής τους δεν επιτρέπει την αναγραφή του νέου «ισχυρισμού υγείας» ο οποίος και θα καταστήσει περισσότερο ανταγωνιστικό το ελληνικό ελαιόλαδο.

Ανάλυση ελαιολάδου
Για άλλη μια φορά δυστυχώς οι αρμόδιοι φορείς της Κρήτης παρακολουθούν ως απλοί θεατές τα τεκταινόμενα.