Κράταιγος

1 από 5

Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Crataegus oxyacanhoeides (Κράταιγος ο οξυάκανθος) και ανήκει στην οικογένεια των Ροδοειδών. Στην Κρήτη συναντούμε τα είδη Crataegus azarolus L. και  Crataegus monogyna Jacq (ονομάζεται έτσι γιατί έχει στον καρπό του ένα σπόρο, ενώ ο oxyacanhoeides έχει 2-3 σπόρους). Aλλα είδη είναι οι C. chrysocarpa, C. douglasii, C. pinnatidida, C. laevigata.

Οι κοινές ονομασίες του βοτάνου είναι Τρικουκιά, Λευκάγκαθο, Τσαμπουρνιά, Μουρτζιά, Μουμουτζελιά, Γλόγο, Ατζουμαλιά, Κουδουμηλιά, Αντρικοκιά κ.ά..
Είναι μικρό φυλλοβόλο δέντρο που φτάνει συνήθως τα 5-6 μέτρα. Εχει φύλλα τοξοειδή που αποτελούνται από 3-5 λοβούς με οδοντωτά χείλη. Από την πάνω μεριά είναι πράσινα γυαλιστερά και από κάτω σταχτοπράσινα. Τα κλαδιά της είναι αγκαθωτά και τα άνθη λευκά ή ρόδινα πάνω σε χνουδωτό ποδίσκο. Οι καρποί της είναι σφαιρικοί, βρώσιμοι, με χρώμα πορτοκαλί η κόκκινο που ωριμάζουν στα τέλη του καλοκαιριού. Το συναντούμε σε φράκτες, άκρες δόμων, αγροτικές θέσεις μέχρι την ορεινή ζώνη

Ιστορικά στοιχεία
Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με τον Διοσκουρίδη, οι κοπανισμένες ρίζες του βοτάνου βοηθούσαν στην εξαγωγή σκλήθρων και αγκίδων.
Παραδοσιακά χρησιμοποιούσαν τα φύλλα και τα άνθη λόγω της στυπτικότητάς τους σε προβλήματα διάρροιας, σε βαριά έμμηνη αιμορραγία και ως πρώτη βοήθεια για βγάλσιμο θραυσμάτων.
Τον μεσαίωνα μερικοί γιατροί χαρακτήρισαν τον Κράταιγο ως την πολυτιμότερη εφεύρεση του 14ου αιώνα, λόγω της δράσης του σε προβλήματα καρδιακών διαταραχών.
Μόλις στο τέλος του 19ου αιώνα διαπιστώθηκε από Αμερικανούς γιατρούς η αξιόλογη τονωτική του δράση στην καρδιά, με αποτέλεσμα να γίνει το δημοφιλέστερο βότανο για καρδιακά προβλήματα.
Ο Crataegus azarolus L. θεωρείται ότι έχει καταγωγή γνήσια κρητική, αν και τον συναντούμε σε αρκετές χώρες. Η μακροβιότητά του είναι μεγάλη μια και φτάνει τα 600 χρόνια.

Συστατικά – χαρακτήρας
Τα φύλλα, τα άνθη και οι καρποί περιέχουν φλαβονοειδή (υπεροσίδη και βιτεξινραμνοσίδη), λευκο- ανθοκυανιδίνες και τριτερπενικά παράγωγα (κραταιγολακτόνη που περιέχει κραταιγολικό, ουρσολικό και ολεανολικό οξύ).

Aνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Το βότανο στην Κρήτη ανθίζει τον Μάρτιο. Σε περιοχές μεγαλύτερου υψομέτρου η ανθοφορία μπορεί να κρατήσει και τις πρώτες εβδομάδες του Απρίλη. Σε βορειότερα κλίματα της Κρήτης η άνθιση γίνεται Απρίλιο και Μάιο.  Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται οι ανθοφόρες κορυφές του βοτάνου και οι καρποί του. Η συλλογή είναι προτιμότερο να γίνεται τις πρώτες δύο εβδομάδες της ανθοφορίας. Ο καρπός συλλέγεται Ιούλιο και Αύγουστο.

Θεραπευτικές ιδιότητες
και ενδείξεις
Ο Κράταιγος είναι ένα πραγματικά πολύτιμο βότανο. Αν γνωρίζαμε καλά τη δράση του στον ανθρώπινο οργανισμό λίγοι δεν θα το ενέτασσαν στην καθημερινή τους διατροφή.
Είναι ισχυρό καρδιοτονωτικό που επιτρέπει την αποκατάσταση της υπότασης και της υπέρτασης, της ταχυκαρδίας και της αρρυθμίας. Είναι σπασμολυτικός και καταπραϋντικός. Βοηθά στην καταπολέμηση της αϋπνίας που οφείλεται σε νευρική υπερένταση.
Τα τριτερπινικά οξέα που περιέχει διαστέλλουν τις αρτηρίες γενικά και ιδιαιτέρως τις στεφανιαίες αρτηρίες και δυναμώνουν τους καρδιακούς μυς. Οι αμπουρίνες που περιέχει ρυθμίζουν την κυκλοφορία αίματος και το φυτό βοηθά ενάντια στην ευθραυστότητα των φλεβών και των τριχοειδών αγγείων.
Τα άνθη, τα φύλλα και οι καρποί συμβάλουν θετικά στη λύση σοβαρών καρδιακών προβλημάτων. Λειτουργούν ως αντιοξειδωτικά προστατεύοντας τους ιστούς της καρδιάς από βλάβες. Χαλαρώνουν τις αρτηρίες που είναι επιφορτισμένες με την αιμάτωση του μυοκαρδίου, γεγονός που βελτιώνει την αιμάτωση και ανακουφίζει από την στηθάγχη.
Εξισορροπούν τους παλμούς της καρδιάς κάνοντας έτσι τη λειτουργία της πιο αποτελεσματική. Αυτή η δράση είναι χρήσιμη σε περιπτώσεις καρδιακής ανεπάρκειας. Βοηθά στη μείωση της υψηλής πίεσης. Δεν το χρησιμοποιούμε βέβαια αν παίρνουμε παράλληλα φαρμακευτική αγωγή για την υψηλή πίεση γιατί υπάρχει φόβος να χαμηλώσει η πίεση μας περισσότερο από όσο πρέπει.
Φαίνεται παράξενο το γεγονός ότι ο Κράταιγος μπορεί να βοηθά σε προβλήματα υπέρτασης αλλά και υπότασης. Αυτό οφείλεται στην αμφότερη δράση του βοτάνου που εξομαλύνει την καρδιακή λειτουργία. Δηλαδή στην ικανότητά του να χαλαρώνει ή να διεγείρει την καρδιά, ανάλογα με το τι χρειάζεται.
Η ενίσχυση συστολής του καρδιακού μυός βοηθά σε προβλήματα υπότασης αλλά η παράλληλη ικανότητα του βοτάνου να προκαλεί διαστολή των αγγείων της στεφανιαίας κυκλοφορίας βοηθά σε προβλήματα υπέρτασης.

Παρασκευή και δοσολογία
Το τσάι από τα φύλλα και τα άνθη είναι ασφαλές και δεν έχει καμία τοξική δράση. Παρασκευάζεται ως έγχυμα (το αφήνουμε σε βραστό νερό 20 λεπτά) και η ημερήσια δόση είναι 2-4 γραμμάρια. Οι καρποί παρασκευάζονται ως αφέψημα (το βράζουμε για 10 λεπτά) και η ημερήσια δόση είναι 2-4 γραμμάρια. Σε προβλήματα υπέρτασης και κακής κυκλοφορίας συνδυάζεται καλά με την αχιλλέα, το τίλιο και τον ιξό.

Προφυλάξεις
Δεν υπάρχουν αντενδείξεις στην χρήση του βοτάνου και θεωρείται πολύ ασφαλές.
Μπορούμε να το χρησιμοποιούμε για μεγάλα χρονικά διαστήματα αλλά καλό είναι να κάνουμε μικρές διακοπές στην χρήση του π.χ. το πίνουμε όλη την εβδομάδα εκτός από Σαββατοκύριακο.