“Λευκά Ορη – Φυσική Ιστορία” και κάποιες προτάσεις

Μία θαυμάσια έκδοση πραγματοποίησε ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς τέλη του προηγούμενου χρόνου με τον τίτλο “Λευκά Ορη – Φυσική Ιστορία”.
Φαινομενικά μικρό το βιβλίο, αλλά με τεράστιο περιεχόμενο για μία γνωριμία με τον θησαυρό των Χανίων, τα Λευκά μας Ορη. Μέσα σε 176 σελίδες και με 240 έγχρωμες φωτογραφίες καταβάλλεται η προσπάθεια να γίνει γνωστός, ευρύτερα, ο πλούτος της Μαδάρας μας από γεωλογικής άποψης και από τη μοναδική χλωρίδα και πανίδα της.
Με πρόλογο του προέδρου του φορέα Πέτρου Λυμπεράκη το βιβλίο αναπτύσσεται σε πέντε μέρη:
Μέρος Ι Δημιουργία, ανάγλυφο, υδρολογία, κλίμα.
Μέρος ΙΙ Βλάστηση και τύποι οικοτόπων.
Μέρος ΙΙΙ Χλωρίδα.
Μέρος ΙV Πανίδα και
Μέρος V Θαλάσσιο περιβάλλον.
Είναι κρίμα που δεν έχει αποφασισθεί από τους αρμόδιους οι εισπράξεις από τη διέλευση της Σαμαριάς να παραμένουν εδώ, ώστε ο Φορέας και το Δασαρχείο να μπορούν να έχουν τη συνεργασία και άλλων επιστημόνων ώστε να αναδειχθεί αυτό το θαύμα που λέγεται Λευκά Ορη, τουλάχιστον από πλευράς έρευνας αμέτρητων στοιχείων της περιοχής και στο μέλλον η μελέτη για πρόσβαση, ευρύτερη και από τους Χανιώτες και επισκέπτες των Χανίων.
Με την ευκαιρία, ας μου επιτραπεί, σαν μη ειδικός φυσικά, μα με την αγάπη προς τον θησαυρό αυτό για περισσότερο από μισό αιώνα, να εκθέσω σε ποια σημεία, κατά την άποψή μου χρειάζεται έρευνα και καταγραφή.
Υπόγεια ύδατα: Η έρευνα και καταγραφή και ει δυνατόν και η χημική ανάλυση, όλων των υπόγειων υδάτων των Λευκών Ορέων. Υπάρχουν πάρα πολλές γνωστές και άγνωστες πηγές νερού. Η πιο ενδιαφέρουσα ίσως είναι το Καναβόνερο σε υψόμετρο 2.200 μ., σχεδόν στην κορυφή Σβουριχτή που υψώνεται στα 2.331 μ. και είναι απορίας άξιο με 130 μ. υψόμετρο διαφορά, πού ευρίσκεται η φυσική δεξαμενή τροφοδοσίας της. Είναι η σε μεγαλύτερο υψόμετρο πηγή από όλα τα βουνά της Ελλάδας.
Επίσης, η πηγή στις Εσσες, μικρό υπόγειο ποτάμι, που βγαίνει σχεδόν στην επιφάνεια της θάλασσας από τη βραχοπλαγιά μεταξύ εξόδου φαραγγιού Δώματα και αυτού της Τρυπητής. Από μακριά, προσεγγίζοντας από θαλάσσης, αισθάνεσαι την έντονη μυρωδιά σαν από υγραέριο και ο βυθός κ.λπ. εκεί είναι σαν καλυμμένος από λευκή λάσπη. Το ανέλυσα πριν πολλά χρόνια στο Χημείο του Δήμου μας και το μόνο που θυμάμαι είναι ότι από κάποιο στοιχείο από τα του νερού περιέχεται σε ποσότητα πάνω από 300 φορές του φυσιολογικού. Οπως το θαυμαστό υπόγειο ποτάμι στο Βρυσί Λάκκων – Ζούρβας, τα υπόγεια ποτάμια και οι καταρράκτες στα βάραθρα Γουργούθακας, Λιοντάρι κ.λπ.
Τοπωνύμια: Είναι αμέτρητα τα τοπωνύμια στα Λ.Ο., που πρέπει να καταγραφούν και να επιδιωχθεί η ερμηνεία της προέλευσής των, πράγμα δύσκολο σήμερα, αφού έχουν σχεδόν “φύγει” οι παλαιοί άνθρωποι που γνώριζαν πολλά.
Κορυφές: Η κατάρτιση νέου πλήρους και αξιόπιστου πίνακα των κορυφών από 2.000 μ. και άνω, από 1.500 – 2.000 μ. και από 1.000 – 1.500 μ., αφού ο υπάρχων δεν συμπεριλαμβάνει όλες τις κορυφές και μερικές που αναφέρει δεν είναι έτσι.
Σπήλαια – Βάραθρα: Με τη βοήθεια των σπηλαιολογικών οργανώσεων κατάρτιση πλήρους μητρώου των 1.400 περίπου σπηλαίων και βαράθρων στα Λευκά Ορη με όποια περισσότερα στοιχεία είναι δυνατόν.
Αρχαιολογικά: Καταγραφή  των αρχαιολογικού ενδιαφέροντος σημείων και διενέργεια ανασκαφών στα πλέον ενδιαφέροντα όπως στον Αγιο Νικόλαο Σαμαριάς όπου πριν τρεις δεκαετίες σε πρόχειρη έρευνα ανευρέθηκαν θαυμαστά αφιερώματα του εκεί μαντείου ή ιερού και στη Λιβάδα, όπου σε υψόμετρο περί τα 2.000 μ., η Καναδή αρχαιολόγος Νίξον με φοιτητές της, μετά από άδεια, είχε πραγματοποιήσει επιφανειακή έρευνα με θαυμαστά ευρήματα από τη Νεολιθική περίοδο αν δεν κάνω λάθος. Τότε μου είχε χαρίσει δύο κασέτες με στοιχεία της έρευνας που όμως έχουν υποστεί φθορά. Για το θέμα κορυφών και τοπωνυμίων υπάρχουν ακόμη, ευτυχώς, σχετικά νέοι ορειβάτες γνώστες στοιχείων που μπορούν να βοηθήσουν, όπως ο θαυμαστός Αλέξης Αλεξίου, ο Νίκος Καβρός, ο Γιώργος Χαριτάκης, ο Νίκος Κεκάκης, ο Μανώλης Μαλεκάκης και ο μοναδικός για ολόκληρη την Κρήτη Χριστόφορος.