“Μαγνήτης” για τους επισκέπτες είναι σταθερά ο Εθνικός Δρυμός της Σαμαριάς, ο οποίος έχει σημαντική συμβολή στην τουριστική ανάπτυξη του Νομού Χανίων.
Αυτό αποτελεί βασικό συμπέρασμα νέας έρευνας που πραγματοποιήθηκε το 2014 στους επισκέπτες του Εθνικού Δρυμού από το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (Μ.Α.Ι.Χ.) σε συνεργασία με τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς και την εποπτεία της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης.
Η έρευνα σκιαγράφησε το προφίλ των επισκεπτών του Εθνικού Δρυμού. Απο τις απαντήσεις διεφάνη η ανάγκη, μεταξύ άλλων, για εξέταση της δυνατότητας εφαρμογής «ειδικών τιμολογιακών πολιτικών» σε ξενοδοχεία και καταστήματα εστίασης για τους επισκέπτες, ειδικά γι’ αυτούς που επισκέπτονται τον Δρυμό πολλές φορές, για προώθηση των τοπικών προϊόντων από την ευρύτερη περιοχή κ.ά.
Να σημειωθεί ότι για την τουριστική περίοδο 2014 ο Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς ήταν ανοιχτός από τέλη Απρίλη μέχρι τέλη Οκτώβρη. Τον επισκέφθηκαν 148.136 άτομα, αριθμός αυξημένος κατά 8,41% σε σχέση με τους επισκέπτες του 2013. Ο πιο δημοφιλής μήνας ήταν ο Αύγουστος με 31.117 επισκέπτες, ακολουθούμενος από τον Ιούλη με 28.868 και τον Σεπτέμβρη με 27.349.
Η έρευνα βασίζεται σε πρωτογενή δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από εθελοντές του Φορέα Διαχείρισης από δείγμα 1.022 επισκεπτών από 47 διαφορετικές χώρες, μέσα στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς κατά τη σεζόν του 2014. Μετά το κλείσιμο της περιόδου 2014 έγινε στο Μ.Α.Ι.Χ. επεξεργασία των απαντήσεων, κωδικοποίηση και ανάλυση των δεδομένων.
Οι στόχοι της έρευνας ήταν να συνεχίσει και να εξελίξει την προσπάθεια αναγνώρισης των συνεπειών από τον τουρισμό στην τοπική οικονομία, να υπολογίσει την τουριστική δαπάνη και πώς αυτή κατανέμεται στους διάφορους τομείς της οικονομίας και να σχηματίσει το προφίλ του επισκέπτη της Σαμαριάς
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Σύμφωνα με τους ερευνητές, «η κατανομή των επισκεπτών σε σχέση με το φύλο είναι ομοιόμορφη με 49,8% να είναι άντρες και 50,2% να είναι γυναίκες.
Οι επισκέπτες του Εθνικού Δρυμού είναι κυρίως νέοι σε ηλικία. Με διαφορά το μεγαλύτερο ποσοστό (45,2%) ανήκει στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 20 και 25 χρονών, ακολουθούμενο από 23,9% για την ηλικιακή ομάδα μεταξύ 36 και 50 και 12,4% για την ηλικιακή ομάδα κάτω από 20 χρονών. Μόνο 18,6% των επισκεπτών ήταν πάνω από 50 χρονών. Το επίπεδο εκπαίδευσής τους είναι γενικά υψηλό με 46,3% να είναι απόφοιτοι ανώτερης ή ανώτατης σχολής και 24,5% να διαθέτει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών ή διδακτορικό.
Σχεδόν 1 στους 2 από τους επισκέπτες του φαραγγιού επέλεξαν να έρθουν στην Κρήτη με αεροπλάνο. Η πτήση Charter παραμένει η δεύτερη πιο δημοφιλής επιλογή με 26%, ενώ το πλοίο της γραμμής έρχεται τρίτο σε προτίμηση με 18,3%. Με αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους επέλεξε να έρθει το 4,3% των επισκεπτών.
Το πιο δημοφιλές είδος καταλύματος που επιλέγουν οι επισκέπτες της Σαμαριάς είναι με μεγάλη διαφορά και για το 2014 το ξενοδοχείο με ένα στους δύο να το προτιμούν. Δεύτερη δημοφιλέστερη επιλογή είναι κάποιο ενοικιαζόμενο δωμάτιο, στούντιο ή βίλα με 33,8%, ενώ άλλες επιλογές όπως κάμπινγκ, αλλά και οι επισκέπτες που έχουν ιδιόκτητο σπίτι στα Χανιά, συγκεντρώνουν αισθητά χαμηλότερα ποσοστά.
Η πιο δημοφιλής διάρκεια διαμονής των επισκεπτών στα Χανιά είναι “μία εβδομάδα” με 36,8%. Πάνω από μία εβδομάδα επέλεξε να διαμείνει το 32,9% των επισκεπτών της Σαμαριάς και πάνω από δύο εβδομάδες το 11,5%.
Το κλίμα της περιοχής θεωρείται για άλλη μια φορά σχεδόν από το σύνολο των επισκεπτών σημαντικός ή πολύ σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την επιλογή τους σε σχέση με τον προορισμό διακοπών.
Το ίδιο ισχύει και για τα φυσικά τοπία. Το 65,3% τα θεωρεί “πολύ σημαντικό παράγοντα επιλογής”, ενώ 30,3% τα χαρακτηρίζει “σημαντικό” παράγοντα.
Οι αρχαιολογικοί χώροι αντίθετα δε φαίνεται να επηρεάζουν τόσο πολύ την επιλογή προορισμού. Το ποσοστό των επισκεπτών της Σαμαριάς που τους χαρακτήρισαν “πολύ σημαντικό” παράγοντα έφτασε μόλις το 22,4%.
Η “διασκέδαση” στην περιοχή (όπως ήταν αναμενόμενο) φαίνεται να παίζει ακόμα λιγότερο ρόλο για τους επισκέπτες του Εθνικού Δρυμού.
Οι τιμές της περιοχής σαν παράγοντας που επηρεάζει την επιλογή των επισκεπτών αξιολογήθηκαν ως “πολύ σημαντικές” από το 18,3%, ενώ το ποσοστό των επισκεπτών που τις αξιολόγησε ως “σημαντικές” έφτασε το 44,4%.
Τα τοπικά φαγητά αξιολογήθηκαν ως “πολύ σημαντικά” από το 35,5% των επισκεπτών και ως “σημαντικά” από το 42,2%.
Εξι στους δέκα επισκέπτες του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς επέλεξαν να μεταβούν σε αυτόν μέσω λεωφορείου τουριστικού πρακτορείου και 28,2% με υπεραστικό λεωφορείο του ΚΤΕΛ.
Η συντριπτική πλειοψηφία των επισκεπτών ήταν και για το 2014 επισκέπτες πρώτης φοράς σε ποσοστό 85,5%. Ενα 76,9% του συνόλου ήξερε για την ύπαρξη του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς πριν την επίσκεψή του στην Κρήτη. Σημαντικότερη πηγή πληροφοριών για το Φαράγγι της Σαμαριάς ήταν φίλοι και συγγενείς των επισκεπτών που στο παρελθόν είχαν βρεθεί στην περιοχή σε ποσοστό 60,6%, ακολουθούμενη από το Ιντερνέτ σε ποσοστό 46,3%. Για άλλη μία φορά η τηλεόραση φαίνεται να παίζει ασήμαντο ρόλο, ενώ ένα 15,6% των επισκεπτών έλαβε πληροφορίες και από άλλες πηγές όπως φυλλάδια ή τουριστικούς πράκτορες.
Στην ερώτηση σχετικά με το πόσο σημαντικός παράγοντας ήταν η ύπαρξη του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς στην επιλογή τους να επισκεφτούν τα Χανιά ένα αθροιστικό 35,4% των επισκεπτών δήλωσαν ότι επηρεάστηκαν πάρα πολύ ή καθοριστικά. Το ποσοστό αυτών των επισκεπτών είναι σημαντικό, αφού αποτελεί ένδειξη για τον αριθμό των τουριστών που προσελκύει το φαράγγι στα Χανιά και που, αν αυτό δεν υπήρχε, πιθανότατα θα επέλεγαν άλλο προορισμό. Αν στο παραπάνω ποσοστό προστεθεί και το 30,2% των επισκεπτών που δήλωσε ότι επηρεάστηκε “αρκετά” από την ύπαρξη της Σαμαριάς δίνεται η εικόνα για άλλη μια φορά ότι ο Εθνικός Δρυμός έχει και σημαντική οικονομική αξία για τον Νομό Χανίων πέρα από την περιβαλλοντική.
Ο κανονισμός λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού διαβάστηκε από το 57,9% των επισκεπτών. Επτά στους δέκα επισκέπτες ήταν πληροφορημένοι για τα προστατευόμενα είδη που βρίσκονται μέσα στη Σαμαριά, ενώ η συντριπτική πλειονότητα, πάνω από οκτώ στους δέκα, αξιολόγησαν τη σήμανση κατά μήκος της διαδρομής ως επαρκή. Πάνω από εννιά στους δέκα αισθανόταν ασφαλείς κατά τη διάρκεια της πεζοπορίας τους.
Οπως και το 2013, οι επισκέπτες της σεζόν 2014 κατά κύριο λόγο δεν σκοπεύουν να διανυκτερεύσουν στην περιοχή μετά την έξοδό τους από τον Εθνικό Δρυμό, πράγμα όχι πολύ ενθαρρυντικό για τα ξενοδοχειακά καταλύματα της Αγίας Ρουμέλης κυρίως. Αντίθετα μόνο ένας στους τέσσερις απάντησε ότι δεν σκοπεύει να γευματίσει σε κάποια ταβέρνα της περιοχής μετά το τέλος της πεζοπορίας του, στοιχείο πολύ θετικό για τις τοπικές επιχειρήσεις εστίασης.
Το 64,7% των επισκεπτών δήλωσε ότι χρειάστηκε να πληρώσει για μεταφορικά κόστη, ενώ έξι στους δέκα επισκέπτες απάντησαν ότι ξόδεψαν χρήματα για την αγορά νερού και σνακ τα οποία έφεραν μαζί τους κατά τη διάβαση του φαραγγιού. Το ποσοστό των επισκεπτών που δήλωσαν ότι ξόδεψαν χρήματα για αγορά ορειβατικού εξοπλισμού ήταν 9,6%, ενώ 6,5% των επισκεπτών δήλωσε ότι ξόδεψε χρήματα σε «άλλα» πράγματα για την επίσκεψή τους στη Σαμαριά.
Δύο στους τρεις επισκέπτες δήλωσαν ότι είναι περιπατητές, φυσιολάτρες ή ορειβάτες, πράγμα που δείχνει ότι για τους περισσότερους από αυτούς η φύση αποτελεί αγαπημένη ασχολία και τρόπο ζωής.
Οι επισκέπτες σε γενικές γραμμές φαίνονται αρκετά ευχαριστημένοι από την εμπειρία τους στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς σε σχέση με το κόστος της. Πάνω από έξι στους δέκα επισκέπτες της δίνουν βαθμολογία μεταξύ 8,5 και 10 και 27,5% μεταξύ 5 και 8. Σημαντικό στοιχείο για την αξιολόγηση της εμπειρίας είναι ότι σχεδόν όλοι οι επισκέπτες θα πρότειναν σε γνωστούς οι φίλους τους να έρθουν και αυτοί στην περιοχή είτε σε όλους είτε σε πιο σχετικούς με τη φύση. Μόνο 1,2% δήλωσε ότι δεν θα πρότεινε σε κανέναν να επισκεφτεί τη Σαμαριά, νούμερο που κινείται μέσα στα όρια του στατιστικού λάθους της ανάλυσης και χαρακτηρίζεται ως αμελητέο».
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ 2013
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι «η υλοποίηση της έρευνας για δεύτερη συνεχή χρονιά έδωσε τη δυνατότητα να παρατηρηθούν ενδιαφέρουσες μεταβολές στις επιλογές των επισκεπτών του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς. Πολύ ενθαρρυντική και θετική διαφορά σε σχέση με τη σεζόν του 2013 είναι ο αριθμός των επισκεπτών που σταμάτησε στο Κέντρο Πληροφόρησης που υπάρχει στην είσοδο του φαραγγιού. Το 7,7% του 2013 υπερδιπλασιάστηκε φτάνοντας το 21,5% τη φετινή σεζόν δείχνοντας, μια κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση».
ΟΙ ΤΙΜΕΣ
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανάλυση των απαντήσεων των επισκεπτών σε σχέση με τη χώρα προέλευσής τους. Για τον σκοπό της ανάλυσης οι χώρες χωρίστηκαν σε πέντε γκρουπ: Σκανδιναβικές, Μεσογειακές, χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, Ανατολικές και άλλες.
Σε άλλο σημείο της έρευνας διαπιστώνεται ότι «λιγότερο ευχαριστημένοι σε σχέση με την τιμή του εισιτηρίου του Εθνικού Δρυμού είναι με διαφορά οι επισκέπτες από μεσογειακές χώρες, αφού 30,5% την αξιολόγησε ως υψηλή. Το αντίστοιχο ποσοστό για τις ανατολικές χώρες είναι 12%, για τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης 9,5%, για τις άλλες χώρες 5% και για τις σκανδιναβικές χώρες μόλις 2%. Το ίδιο φαίνεται και από την επόμενη ερώτηση σχετικά με τη διάθεση των επισκεπτών να καταβάλουν μεγαλύτερο αντίτιμο προκειμένου να επισκεφτούν τη Σαμαριά. Το μεγαλύτερο με διαφορά ποσοστό που δήλωσε ότι δεν θα επισκεπτόταν τον Δρυμό σε τέτοια περίπτωση καταγράφηκε στους επισκέπτες από μεσογειακές χώρες φτάνοντας το 34,3%. Ακολουθούν οι επισκέπτες από χώρες της Κεντρικής Ευρώπης με 20,2%, οι επισκέπτες από σκανδιναβικές χώρες με 15,9%, οι επισκέπτες από ανατολικές χώρες με 15,1% και τέλος οι επισκέπτες από άλλες χώρες με 5%».
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Τέλος, οι ερευνητές παραθέτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα – προτάσεις:
«Χωρίς αμφιβολία φαίνεται και τη δεύτερη χρονιά που υλοποιείται η έρευνα ότι η ύπαρξη του φαραγγιού της Σαμαριάς στον Νομό αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα που συμβάλλει στην τουριστική ανάπτυξη και τη μεγέθυνση του “εισοδηματικού αποτυπώματος” στην περιοχή.
Το θέμα της μείωσης της επισκεψιμότητας που είχε παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι και φέτος, όπως και τον προηγούμενο χρόνο (2013), έχει αλλάξει δυναμικά. Εξίσου θετικό είναι και το αποτέλεσμα από την απάντηση σε σχετική ερώτηση ανάμεσα στους επισκέπτες του Δρυμού, που έδειξε ότι το 35,4% από αυτούς θεώρησε την ύπαρξη του Δρυμού της Σαμαριάς ως πολύ σημαντικό ή καθοριστικό λόγο για να επιλέξει τις διακοπές του στον Νομό Χανίων έναντι εναλλακτικών προορισμών.
Παρόλα αυτά, απαραίτητο είναι να πραγματοποιηθούν συγκεκριμένες ενέργειες που αρχικά θα διατηρήσουν και δευτερευόντως ή και παράλληλα θα δώσουν την αναγκαία πνοή για την καλύτερη αξιοποίηση της επισκεψιμότητας του Δρυμού προς όφελος της τοπικής οικονομίας.
Φαίνεται επιτακτική η ανάγκη να συζητηθούν μεταξύ όλων των εμπλεκομένων και να υλοποιηθούν ενέργειες που σχετίζονται με την:
• Προσέλκυση περισσότερων επισκεπτών υψηλού εισοδήματος που θα είναι διατεθειμένοι να πραγματοποιήσουν μεγαλύτερες δαπάνες, σε συνεργασία με τους τουριστικούς πράκτορες, αλλά και τις Ξενοδοχειακές Ενώσεις της Κρήτης.
• Αναζήτηση δράσεων προκειμένου οι επισκέπτες της Σαμαριάς να μένουν περισσότερο στην περιοχή, να διανυκτερεύουν τόσο στη νότια, αλλά και στη βόρεια πλευρά του Δρυμού και να συνδυάζουν τη διάβασή του με άλλες διαδρομές και δράσεις στην ευρύτερη περιοχή.
• Προώθηση και προβολή ενεργειών προσέλκυσης οικογενειών με ένταξη στα “πακέτα διακοπών” που προωθούνται από τα ταξιδιωτικά πρακτορεία μίας τουλάχιστον διανυκτέρευσης στην ευρύτερη περιοχή του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς σε συνδυασμό με την επίσκεψη σε αυτόν.
• Εξέταση δυνατότητας εφαρμογής “ειδικών τιμολογιακών πολιτικών” σε ξενοδοχεία και καταστήματα εστίασης για τους επισκέπτες, ειδικά γι’ αυτούς που επισκέπτονται τον Δρυμό πολλές φορές.
• Εξέταση της δυνατότητας επιμήκυνσης της τουριστικής σεζόν στον βαθμό που οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν.
• Πραγματοποίηση μελέτης φέρουσας ικανότητας επισκεπτών του τοπίου ώστε να αναγνωριστούν και να τεθούν τα σχετικά όρια. Ετσι θα αποφευχθεί η υπερβολική καταπόνηση και υποβάθμιση του Δρυμού από ενδεχόμενη υπερβολική επισκεψιμότητα.
• Προώθηση των τοπικών προϊόντων από την ευρύτερη περιοχή, τόσο άμεσα στους επισκέπτες όσο και έμμεσα ως πρώτες ύλες στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του τουρισμού, πράγμα που θα οδηγήσει σε αύξηση του πολλαπλασιαστικού οφέλους από τις τουριστικές δαπάνες για την τοπική οικονομία.
• Εφόσον ο Εθνικός Δρυμός καταστεί αυτοτελής οικονομικά και σε περίπτωση που τα έσοδα δεν επαρκούν για την πλήρη κάλυψη των αναγκών του, μπορεί να υιοθετηθεί μικρή αύξηση του εισιτηρίου (περίπου 2 €), ποσό το οποίο η μεγάλη πλειοψηφία των επισκεπτών είναι διατεθειμένη να καταβάλει και με το παραπάνω προκειμένου να επισκεφτεί τη Σαμαριά, με παράλληλη υλοποίηση πολιτικών επιβράβευσης τακτικών επισκεπτών και διαμόρφωση ειδικού εισιτηρίου κοινωνικής πολιτικής.
Η ερευνητική ομάδα
• Δρ Γ. Μπαουράκης, δ/ντής Μ.Α.Ι.Χ.
• Δρ Π. Λυμπεράκης, πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς.
• Γ. Φακωτάκης, Τμ. Οικονομίας και Διοίκησης, Μ.Α.Ι.Χ.
• Καθ. Κ. Ζοπουνίδης, ακαδημαϊκός, δ/ντής Εργ. Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης και Ανάλυσης Δεδομένων – Πρόβλεψης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Audencia Nantes School of Management, France.
• Π. Δράκος, ΕΔΙΠ, Τμ. Οικονομικών Επιστημών, Παν/μιο Κρήτης.
