«Οι απλοί άνθρωποι δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτα. Δεν θέλουμε το “κουζουλαριό” του πολέμου, ούτε να ακούσουμε καν για κάτι τέτοιο». Η
Η 63χρονη Hayrie Leyla Sayder ο γένος Κασίμσαντε, είναι απόγονος Τουρκοκρητικών που έφυγαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1924. Από το 2009 έρχεται σχεδόν κάθε χρόνο στην Κρήτη και οι καλύτεροι της φίλοι είναι οι απόγονοι των Μικρασιατών προσφύγων !
Τη συναντάμε στην πλατεία της Σπλάντζιας, στο αγαπημένο της στέκι, παρέα με τους φίλους της, όλοι ντόπιοι απόγονοι προσφύγων, να απολαμβάνουν το μεσημεριανό τους καφέ.
Η κ. Hayrie μιλάει εξαιρετικά ελληνικά, με έντονη την Κρητική διάλεκτο αφού όπως μας εξηγεί στο σπίτι της μέχρι και τα 5 χρόνια δεν είχε ακούσει άλλη γλώσσα « Η γιαγιά μου μιλούσε μόνο Κρητικά και εγώ μέχρι να πάω σχολείο δεν ήξερα άλλη γλώσσα! Ήλθα στα Χανιά για πρώτη φορά το 2009 και έκτοτε έρχομαι όποτε μπορώ γιατί μου αρέσουν πάρα πολύ και έχω πολλούς και καλούς φίλους» αναφέρει.
Η κ. Hayrie συγκεντρώνει υλικό για τα οθωμανικά μετόχια των Χανίων αφού στόχος της είναι να γράψει ένα βιβλίο για αυτά κάποια στιγμή. Εξάλλου η οικογένεια της είχε ένα τέτοιο μετόχι.
«Ο πατέρας μου γεννήθηκε στα Χανιά και έφυγε σε ηλικία 4 ετών με την ανταλλαγή. Η οικογένεια του πατέρα μου έμενε κάπου στην Κανεβάρο. Το σπίτι δεν υπάρχει γιατί διαλύθηκε από τους βομβαρδισμούς του Β΄Παγκοσμίου πολέμου. Η γιαγιά μου έμενε σε σπίτι δίπλα στην εκκλησία του Αγ. Νικόλαου στη Σπλάντζια και αυτό δεν υπάρχει σήμερα λόγω των βομβαρδισμών. Πολύ μακρινός συγγενής μου ήταν και ο Γιουσούφ Πασάς για τον οποίο επίσης αναζητώ στοιχεία, έψαξα και στη Συναγωγή αφού μου είπαν ότι αρχικά ήταν Εβραίος» μας λέει.
Η ένταση που υπάρχει τελευταία ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα προβληματίζει και την κ. Hayrie. «Δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτα, δεν θέλω ούτε να σκέφτομαι το οτιδήποτε για συγκρούσεις ή πολέμους» λέει χαρακτηριστικά.
Σε ότι αναφέρει συμφωνούν και οι ντόπιοι φίλοι της. Ο κ. Κυριάκος Μπαλής αντιπρόεδρος της αδελφότητας Μικρασιατών Ν. Χανίων της χαρίζει ένα Κρητικό μαχαίρι με την μαντινάδα χαραγμένη στη λάμα του και μια πετσέτα με την Κρήτη.
«Κάθε φορά που έρχεται τη συναντάμε, έχουμε πάει και εμείς πολλές φορές στην Τουρκία και έχουμε άριστες σχέσεις με την Hayrie. Κατά καιρούς και άλλοι απόγονοι Τουρκοκρητικών έρχονται στην περιοχή και επειδή μιλάμε λίγα τουρκικά τους καταλαβαίνουμε, τους μιλάμε, τους καλοδεχόμαστε, τους κερνάμε και το ίδιο κάνουν και αυτοί όταν πηγαίνουμε στη Μικρά Ασία» σημειώνει.
Στην παρέα της κ. Hayrie και ο κ. Γιώργος Τζετζαϊλίδης. «Την Hayrie την είχε γνωρίσει πρώτη φορά ο Στ. Σούλιαρης καθώς έψαχνε στοιχεία για τη Σπλάντζια. Αναζητούσε επίσης τα μετόχια και το συγκεκριμένο που είχε η οικογένεια της το έχω υπό τη δική μου ιδιοκτησία. Έχουμε άριστες σχέσεις και πραγματικά δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτα» είναι τα λόγια του.
