Σχολικοί κήποι. Μια νότα αισιοδοξίας στη γκρίζα εποχή που διανύουμε οι προσπάθειες εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στα Χανιά να “μπολιάσουν” τα μικρά παιδιά με αγάπη και σεβασμό για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Ετσι προκειμένου να πετύχουν τη βιωματική επαφή των λιλιπούτειων μαθητών με τη φύση, οι εκπαιδευτικοί -στις περισσότερες περιπτώσεις με δικά τους έξοδα- φύτεψαν με τη βοήθεια των μικρών παιδιών αλλά και των γονέων, κήπους μέσα στα σχολεία, πράσινες γωνιές που αναβλύζουν ζωή στο σύγχρονο αστικό τοπίο. Στο πλαίσιο αυτό οι “διαδρομές” σήμερα παρουσιάζουν τους κήπους του 1ου και 4ου Νηπιαγωγείων Μουρνιών, του Νηπιαγωγείου Αγ. Σαράντα, του 4ου Νηπιαγωγείου στο Καστέλι και του 2ου Νηπιαγωγείου Χανίων που δείχνουν στην πράξη πως όλοι μαζί μπορούμε να αλλάξουμε την καθημερινότητά μας και να την κάνουμε πιο ανθρώπινη. Τα παιδιά μάς δείχνουν τον δρόμο, ξεκινώντας από τα απλά…
4ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΚΙΣΑΜΟΥ
“Παραμυθένιος” κήπος
Ένα παραμυθένιο τοπίο δημιούργησαν οι μικροί μαθητές και εκπαιδευτικοί στο 4ο Νηπιαγωγείο Κισάμου, συνδυάζοντας λαχανόκηπο, βοτανόκηπο, ανθόκηπο και μια γωνιά παραμυθιού με παλέτες. Αλλά και σκιάχτρα, ταΐστρες πουλιών με παραδοσιακά επιδαπέδια παιχνίδια και επιδαπέδιο σκάκι.
«Η φιλοσοφία της δημιουργίας σχολικού κήπου από παιδαγωγικής μεριάς, είναι η βιωματική μάθηση. Μάθηση που ενθαρρύνει το παιδί να ερευνά, να ανακαλύπτει, να πειραματίζεται, να αναζητά, να δημιουργεί με τη φαντασία, να συνεργάζεται και τέλος να νιώθει μια ικανοποίηση, που μόνο μέσα από την ασχολία του με το σχολικό κήπο και με ό,τι κατάφερε θα το νιώσει» ανέφερε η εκπαιδευτικός του σχολείου Άννα Στεφανουδάκη και πρόσθεσε: «από κοινωνικής μεριάς, ο σχολικός κήπος διεγείρει τη φαντασία και αναπτύσσει σχέσεις συνεργασίας με γονείς, φορείς και τοπική κοινωνία και βοηθά στο άνοιγμα του σχολείου στη κοινωνία».
Ο σχολικός κήπος του 4ου Νηπιαγωγείου Κισάμου περιλαμβάνει ακόμη: αισθητικές παρεμβάσεις σε παλιά ποδήλατα, γαλότσες, λάστιχα αυτοκινήτων, σε άλλα μικροαντικείμενα καθώς και κομποστοποιητή και κάδο ανακύκλωσης υλικών.
«Τα οφέλη από τη δημιουργία του κήπου μας ήταν, η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, η ευαισθητοποίηση όλων σε ζητήματα περιβάλλοντος και η συνεργασία εκπαιδευτικών, γονιών και κοινωνίας» ανέφεραν οι εκπαιδευτικοί του Νηπιαγωγείου Άννα Στεφανουδάκη και Ευανθία Ελευθεριάδου που για την δημιουργία και συντήρηση του Κήπου τους είχαν την στήριξη του Συλλόγου Γονέων και διαφόρων φορέων όπως η ΔΕΔΙΣΑ κ.ά..
2ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΧΑΝΙΩΝ
Οι κρεμαστοί κήποι
Ο κήπος του 2ου Νηπιαγωγείου Χανίων μετρά δώδεκα χρόνια ζωής καθώς δημιουργήθηκε το 2002, και αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια με τη βοήθεια παιδιών, γονέων, εκπαιδευτικών και του Δήμου Χανίων σύμφωνα με τη διευθύντρια του σχολείου Θηρεσία Κατσιφαράκη.
Αρωματικά φυτά της Κρήτης, βότανα όπως θυμάρι, ροζμαρί, μπαρμπαρούσα και άλλα φυτά θα συναντήσει κάποιος στους κρεμαστούς και όχι μόνο κήπους του 2ου Νηπιαγωγείου που συνδυάζουν τη φύση με το παιχνίδι. Ακόμη μια σειρά από καρποφόρα δέντρα όπως βερυκοκιά, αμυγδαλιά, ροδακινιά, μηλιά, που έχουν φυτευθεί στις άκρες του κήπου.
«Σημαντική ήταν η βοήθεια του Δήμου που χώρισε τις πλάκες, έβαλε τα παρτέρια, έκανε την υποδομή στο πεζοδρόμιο με κυβόλιθους, δημιούργησε ένα μικρό ποταμάκι γύρω από το πλατάνι με τη βοήθεια μιας αρχιτέκτονος τοπίου που έκανε τα σχέδια… Επειτα μπήκαν οι σωληνώσεις για το αυτόματο πότισμα και εμείς προβήκαμε στη φύτευση και συντήρησή του μέχρι σήμερα» σημείωσε η εκπαιδευτικός.
«Τα οφέλη για τα παιδιά είναι πάρα πολλά διότι γνωρίζουν τα φυτά του τόπου μας, και έχουν βιωματική επαφή μαζί τους, διότι αυτά τα περιποιούνται, τα σκαλίζουν, τα ποτίζουν, τα ξεβοτανίζουν. Έτσι έρχονται σε επαφή με τη φύση και επομένως την αγαπούν κιόλας.
Οσο πιο πολύ τα γνωρίζουν τόσο πιο πολύ τα φροντίζουν χωρίς να τους λες τι να κάνουν. Τα αναγνωρίζουν από την επαφή που έχουν μαζί τους και τα προστατεύουν» επεσήμανε η κα Κατσιφαράκη η οποία μαζί με τις νηπιαγωγούς Ελένη Βρετουδάκη, και Ελένη Γουβεράκη βοηθούν μέσα από την εκπαίδευση τα παιδιά να αγαπήσουν τη φύση.
1ο & 4ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΜΟΥΡΝΙΩΝ
Μία “σπάνια” πράσινη γωνιά
Εναν όμορφο πράσινο κήπο με ενδημικά, σπάνια, και υπό εξαφάνιση φυτά της Κρήτης όπως η αμπελιτσιά κ.ά μοιράζονται από το 2009 τα δύο συστεγαζόμενα νηπιαγωγεία 1ο και 4ο στις Μουρνιές.
Όπως μας είπε η Ελπίδα Βαρβαντάκη διευθύντρια του 1ου Νηπιαγωγείου Μουρνιών «ξεκινήσαμε να ασχολούμαστε με τον Κήπο το 2009 έπειτα από μια προσπάθεια να βελτιώσουμε τον χώρο του σχολείου μαζί με τα παιδιά ώστε να είναι πιο ευχάριστος και πιο κοντά στη φύση με απώτερο στόχο την αειφόρο ανάπτυξη. Σε αυτήν την προσπάθεια σιγά-σιγά συμμετείχαν όχι μόνο οι μαθητές αλλά και οι γονείς και η γειτονιά. Ετσι ξεκινήσαμε σιγά-σιγά να φτιάχνουμε τον κήπο μας, κάτι που έγινε με πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών των δύο νηπιαγωγείων και με δικά μας έξοδα όπως για την αγορά των εργαλείων κ.ά.. Αρχίσαμε βάζοντας τα πρώτα φυτά, φτιάχνοντας ένα βοτανικό κήπο, με ντόπια φυτά όπως ρίγανη, θυμάρι, δεντρολίβανο κ.λπ..
Επειτα εντάξαμε τον κήπο στο καθημερινό μας πρόγραμμα, αρχίσαμε να μιλάμε για φυτά, να τα περιποιούμαστε, να τα ποτίζουμε, να τα καθαρίζουμε, να ξεχορταριάζουμε».
Η καθημερινή ενασχόληση με τον σχολικό κήπο και τις εργασίες του δημιούργησε την ανάγκη για έναν κάδο κομποστοποίησης όπου τοποθετήθηκε εντός του χώρου. «Σε αυτήν την προσπάθεια παροτρύναμε και τους γονείς να συμμετέχουν οι οποίοι στην συνέχεια ενεπλάκησαν φέρνοντας ανθοφόρα φυτά π.χ. τριαντάφυλλα, γεράνια, που φύτεψαν μαζί με τα παιδιά. Επειτα μας βοήθησε και ο Δήμος Ελ. Βενιζέλου που μας παρείχε χρήματα για να βάλουμε ένα αυτόματο ποτιστικό σύστημα για τον κήπο μας» ανέφερε η κα Βαρβαντάκη η οποία όπως εξήγησε το επόμενο βήμα ήταν η ένταξη του νηπιαγωγείου σε ένα Δίκτυο Οικολογικών Σχολείων με στόχο την περιβαλλοντική εκπαίδευση.
Στην συνέχεια στο κήπο του σχολείου φυτεύθηκαν κάποια φυτά από το Δασαρχείο Χανίων ώστε να βελτιωθεί το μικροκλίμα του σχολείου.
«Σημαντική είναι η βοήθεια και από το Τμήμα Πρασίνου του Δήμου Χανίων που μας ανανεώνουν τα φυτά, κλαδεύουν, επιδιορθώνουν καθώς και του Λαϊκού Συλλόγου Χρυσοπηγής που κάθε χρόνο μας παρέχει κάποια φυτά» σημείωσε η εκπαιδευτικός η οποία επεσήμανε τη συνεργασία που προέκυψε με το Μ.Α.Ι.Χ. που έδωσε ενδημικά, σπάνια και υπό εξαφάνιση φυτά τα οποία καλλιεργήθηκαν στο κήπο του σχολείου, όπως η αμπελιτσιά, το κρινάκι της θάλασσας, ο φοίνικας του Θεόφραστου κ.ά..
«Αυτή η κίνησή μας για να επέμβουμε στο περιβάλλον και να το βελτιώσουμε, έγινε μια αφορμή να ενωθούν γύρω από αυτό και άλλοι φορείς, ομάδες που βοηθώντας εμάς να αλλάξουμε το περιβάλλον μας, είδαν πως μπορούν να βελτιώσουν και οι ίδιοι το δικό τους» σημείωσε.
Από την πλευρά της η Αθηνά Νικολουδάκη, προϊσταμένη στο 4ο Νηπιαγωγείο Μουρνιών ανέφερε «οι εκπαιδευτικοί των δύο νηπιαγωγείων ευαισθητοποιημένοι σε θέματα περιβάλλοντος και βιωματικής μάθησης, αναγνωρίζοντας τα ευεργετικά αποτελέσματα της επαφής των παιδιών με τη φύση και βλέποντας πόσο σωστό είναι να υιοθετήσουν θετικές στάσεις απέναντι στο περιβάλλον και στις αξίες της ζωής, αποφασίσαμε να εμπλακούμε σε αυτήν τη δράση δημιουργίας του κήπου. Το ξεκινήσαμε μόνοι μας, και βλέποντας πόσο άρεσε στα παιδιά ψάξαμε να μπούμε σε κάποια προγράμματα όπως τα Οικολογικά σχολεία. Έτσι το 2009 αρχίσαμε να δουλεύουμε συστηματικά προσπαθώντας να κάνουμε ένα πιο ανθρώπινο σχολείο, ένα αειφόρο σχολείο. Κάθε χρόνο βάζαμε και ένα λιθαράκι…».
«Τα οφέλη για τα παιδιά είναι αναρίθμητα, όπως η επαφή με τη φύση, μπορούσαν να γνωρίσουν προϊόντα που δεν είχαν την ευκαιρία να προσεγγίσουν αλλιώς, το μάθημα έγινε με πιο βιωματικό τρόπο και όχι μέσα από εικόνες στο ίντερνετ. Ενεπλάκησαν και οι γονείς κι έτσι υπήρχε μια αλληλεπίδραση γονέων, μαθητών, εκπαιδευτικών. Στάσεις που απέκτησαν τα παιδιά στο σχολείο τις μετέφεραν και στο σπίτι τους, μαθαίνοντας και εκεί να ενεργούν ανάλογα. Κι αυτό ήταν κάτι το πολύ ωραίο» επεσήμανε η εκπαιδευτικός.
ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΓ. ΣΑΡΑΝΤΑ
Ο κήπος των 4 εποχών…
Ο σχολικός κήπος του Νηπιαγωγείου των Αγ. Σαράντα δημιουργήθηκε το 2007 μετά την εγκατάσταση στο νέο κτήριο.
Η ποιοτική διαβίωση, οι ευχάριστες συνθήκες παιχνιδιού, η φυσική σκίαση και η όσο το δυνατόν καλύτερη χρήση του διαθέσιμου χώρου στην αυλή του σχολείου, ήταν οι λόγοι που οδήγησαν τους εκπαιδευτικούς στην πρωτοβουλία δημιουργίας του σχολικού κήπου.
Περιλαμβάνει διάφορα φυτά, θάμνους και δέντρα της τοπικής χλωρίδας, φυτεμένα ανά είδος: οπορωφόρα, αρωματικά και καλλωπιστικά, μονοετή και πολυετή που “μαθαίνουν’’ στα παιδιά τις εποχές του χρόνου, την άνθηση, την καρποφορία κ.λπ..
Οπως μας είπε η διευθύντρια του Νηπιαγωγείου Χριστίνα Τζομπανάκη, η φύτευσή τους έγινε με τη συμμετοχή των παιδιών που έφεραν φυτά, της Διεύθυνσης Δασών που πρόσφερε κυρίως φυτώρια δέντρων και υπαλλήλων του τότε Δήμου Ελευθερίου Βενιζέλου που έσκαψαν τους λάκκους. Εμπλουτίστηκε με νέα φυτά σε γλάστρες, κυρίως, κατά τη διάρκεια των επόμενων χρόνων.
«Εχουμε εγκαταστήσει απλό σύστημα ποτίσματος, ενώ στο κλάδεμα και στην απομάκρυνση των ζιζανίων μάς συνδράμουν η Υπηρεσία Πρασίνου και συνεργείο καθαρισμού του Δήμου Χανίων.
Όμως καθόλη τη διάρκεια κάθε σχολικής χρονιάς παιδιά και νηπιαγωγοί ασχολούμαστε συστηματικά με τη διατήρηση της καθαριότητας, την περιποίηση αλλά και το ξεχορτάριασμα του κήπου μας» επεσήμανε η εκπαιδευτικός.
Σαν “μικροί εξερευνητές” μέσα στο περιβάλλον του σχολικού κήπου, τα παιδιά παίζουν ή απολαμβάνουν τη σκιά κάτω από τα δέντρα που έχουν πια μεγαλώσει, αλλά συγχρόνως παρατηρούν και κάνουν μικρές έρευνες για τα φυτά και τα ζώα του μικρού μας οικοσυστήματος, βιώνουν την εναλλαγή των εποχών μέσα από τις αλλαγές στα φυτά, χαίρονται με τα χρώματα και τις μυρωδιές τους.
Ταυτόχρονα από πολύ μικρά κατανοούν τη σημασία του πρασίνου στη ζωή μας, ώστε «να αποκτήσουν ορθή στάση ζωής για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επαφή με τη Φύση και αυξημένη περιβαλλοντική ευαισθησία» ανέφεραν οι νηπιαγωγοί του σχολείου Χριστίνα Τζομπανάκη, Ειρήνη Χιωτάκη, Γιούλη Αντωνάτου και Ελίνα Ζωιδάκη.
