Μνήμες της ναζιστικής κατοχής μέσα από τις αφηγήσεις των πρωταγωνιστών της συγκεντρώνει το πρόγραμμα που υλοποιείται από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Στα πλαίσια του προγράμματος, ένας εκ των σημαντικότερων ιστορικών της νέας γενιάς ο Ιάσονας Χανδρινός βρέθηκε στα Χανιά όπου πήρε συνεντεύξεις από δύο Χανιώτες επιζώντες των Ναζιστικών στρατοπέδων εξόντωσης τον Σταύρο Παπουτσάκη από τα Μεσκλά και τον Χαράλαμπο Βιδάκη από το Θέρισο. (σ.σ. Οι ιστορίες των οποίων έχουν παρουσιαστεί εκτενώς μέσα από τα “Χ.Ν.”).
Όπως εξηγεί στα “Χ.Ν.” ο Ιάσονας Χανδρινός «το πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» είναι ένα διμερές ερευνητικό πρόγραμμα προφορικής ιστορίας το οποίο εκπονείται από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου από τον Ιανουάριο του 2016, σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία ενός ψηφιακού αρχείου το οποίο θα αποτελείται από κινηματογραφημένες, ατομικές προφορικές μαρτυρίες-αφηγήσεις ζωής, με επίκεντρο τα γεγονότα της Κατοχής στην Ελλάδα, 1941-1944, καθώς και από προσωπικά αντικείμενα των αφηγητών (φωτογραφίες, έγγραφα, ημερολόγια κλπ.). Το οπτικοακουαστικό υλικό συμπληρώνεται από πρωτόκολλα στα οποία καταγράφονται λεπτομερώς τα βιογραφικά στοιχεία των μαρτύρων, η οικογενειακή τους κατάσταση, στοιχεία επικοινωνίας, καθώς και το ημερολόγιο της συνέντευξης, σχόλια που αφορούν τεχνικές και μεθοδολογικές παρατηρήσεις από το γύρισμα. Στη συνέχεια, οι συνεντεύξεις επεξεργάζονται με τη βοήθεια μιας ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας, απομαγνητοφωνούνται, ευρετηριάζονται, υπομνηματίζονται και τελικώς μεταφράζονται στα γερμανικά. Οι μαρτυρίες θα είναι προσβάσιμες στους ερευνητές μέσα από εγγραφή στο Κέντρο Ψηφιακών Συστημάτων του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου και θα αποτελέσουν τη βάση για την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού το οποίο θα απευθύνεται στα σχολεία όλων των βαθμίδων σε Ελλάδα και Γερμανία.»
ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ένα δείγμα της έρευνας έχει ήδη να αναρτάται στην ιστοσελίδα του προγράμματος (www.occupation-memories.org). Ο κ. Χανδρινός λέει πως στα πλαίσια της έρευνας, «αναζητήσαμε ανθρώπους από τη μια άκρη του ελληνικού χάρτη έως την άλλη, επιδιώκοντας κατά το μέγιστο δυνατόν μια γεωγραφική αλλά και ποιοτική αντιπροσώπευση, καθώς η συγκρότηση του αρχείου προσανατολίστηκε εξαρχής στην ανάδειξη της πολυμορφίας της ιστορικής μνήμης: μαρτυρικά χωριά, αντίσταση, καθημερινή ζωή, όμηροι στρατοπέδων, Εβραίοι επιζώντες του Ολοκαυτώματος κ.ο.κ. Πρόκειται για μια προσπάθεια που αποσκοπεί στο να συναρμόσει την ιστορική τεκμηρίωση με το ατομικό βίωμα, την καταγραφή πληροφοριών με την ηθική δικαίωση. Οι δυσκολίες αντισταθμίζονται από την αίσθηση ότι καλύπτονται πολλά κενά γνώσης. Επτά δεκαετίες μετά το τέλος του Πολέμου στην Ελλάδα, ο αριθμός των ανθρώπων που είναι σε θέση να καταθέσουν τη μαρτυρία τους είναι περιορισμένος. Από την άλλη, παρά την αλματώδη πρόοδο της ακαδημαϊκής έρευνας για την Κατοχή στην Ελλάδα και την καθιέρωση της προφορικής μαρτυρίας ως μέσου, υπάρχει και χώρος και ανάγκη να συγκροτηθούν ψηφιακά προφορικά αρχεία τα οποία θα αξιοποιούν στο μέγιστο τις τεχνικές δυνατότητες αναζήτησης, διασταύρωσης και τεκμηρίωσης βοηθώντας το επιστημονικό και εκπαιδευτικό έργο. »
Ήδη στα πλαίσια της έρευνας έχει συγκεντρωθεί σημαντικό υλικό αναφορικά με τον δοσιλογισμό (τάγματα ασφαλείας και συνεργάτες των ναζί, ατιμωρησία τους μετά την απελευθέρωση), αντίποινα των ναζιστικών στρατευμάτων, λιμός, ολοκαύτωμα, αντίσταση, αλλά και στοιχεία για την μεγάλη καταστροφή που προκάλεσε η κατοχή τόσο στο ανθρώπινο δυναμικό όσο και στις υποδομές της χώρας.
Μακάρι ο καθένας από μας, να είχε να προτείνει και από έναν – κάποιον, φίλο – γνωστό – άγνωστο, με μνήμες. Τίποτε να μην πάει χαμένο και εκτός επιστημονικής έρευνας.