Στοιχεία για την εποχή, τον θάνατο αλλά και την όψη του “Γρύπα πολεμιστή”, του “ένοικου” ενός τάφου του 1.500 π.Χ. που βρέθηκε πέρυσι στον Ανω Εγκλιανό της Πύλου, δίπλα από τον μυκηναϊκό ανάκτορο του Νέστορος, αποκαλύπτονται μέσα από την αρχαιολογική έρευνα των Τζακ Ντέιβις και Σάρον Στόκερ από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι.
H ομάδα των δύο αρχαιολόγων το καλοκαίρι του 2015 έφερε στο φως έναν ασύλητο, λακκοειδή τάφο με τον σκελετό άνδρα, ηλικίας 30 με 35 ετών, καθώς και περισσότερα από 1.400 μοναδικά αντικείμενα ως κτερίσματα για τη μετά θάνατο ζωή του.
«Από ό,τι φαίνεται ήταν ένας όμορφος άνδρας. Τον έχουμε αποκαταστήσει με μακριά μαύρα μαλλιά, με βάση την αναπαράσταση πολεμιστή που βρέθηκε σε μία σφραγίδα στον τάφο και η οποία θα δημοσιευτεί του χρόνου», δήλωσε μεταξύ άλλων στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η δρ Στόκερ.
Η ανασύσταση του προσώπου του έγινε από τους Lynne Schepartz και Tobias Houlton του Πανεπιστημίου του Ουιτγουότερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Πέρυσι, η συγκλονιστική ανακάλυψη είχε χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ως «η πιο εντυπωσιακή περίπτωση επίδειξης προϊστορικού πλούτου σε ταφικά μνημεία της Ηπειρωτικής Ελλάδας, που έχει έρθει στο φως τα τελευταία 65 χρόνια».
Τα ευρήματα συνηγορούσαν και με το παραπάνω σε αυτό: Χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια και κύπελλα, ένα χάλκινο σπαθί με επιχρυσωμένη ελεφαντοστέινη λαβή, μια σπάνια χρυσή αλυσίδα, ασημένια κύπελλα
-ορισμένα με χρυσά χείλη- χάλκινα αγγεία και κύπελλα, ένας χάλκινος αμφορέας, χάλκινες πρόχοι και λεκανίδες, 50 και πλέον σφραγιδόλιθοι, περισσότερες από 1.000 ψήφους από πολύτιμους λίθους και άλλα εντυπωσιακά. Πολλά ήταν έργα μινωικής τεχνοτροπίας, που σε συνδυασμό με την εποχή τους οδήγησε τους ανασκαφείς στην υπόθεση ότι μπορεί να αποτελούσαν προϊόντα λεηλασίας από επιδρομή στην Κρήτη. Σε άρθρο, όμως, που δημοσιεύουν στο περιοδικό “Hesperia” εστιάζουν σε κάτι διαφορετικό. «Αυτό που προτείνουμε στο Hesperia δεν έχει να κάνει με τον τρόπο που αποκτήθηκαν αυτά τα αντικείμενα, αλλά με το γιατί. Δηλαδή ισχυριζόμαστε ότι τα συγκεκριμένα αντικείμενα που βρέθηκαν στην ταφή επιλέχθηκαν σκοπίμως και τοποθετήθηκαν στον τάφο για να μεταφέρουν ορισμένα νοήματα, τα οποία σχετίζονται με τα συμβολικά συστήματα που υπήρχαν ήδη στη Μυκηναϊκή κοινωνία», αναφέρει η αρχαιολόγος.
Ποια, όμως, είναι αυτά τα μινωικά θέματα που απεικονίζονται στα ευρήματα και δη στα χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια; «Είναι πολλά», μας απαντά η κα Στόκερ. «Εχουν να κάνουν με τελετές που σχετίζονται με μία θεά και με την εμφάνισή της, ενώ συχνές είναι και οι σκηνές με τα ταυροκαθάψια», συμπληρώνει. Η εύρεση τεσσάρων χρυσών σφραγιστικών δαχτυλιδιών με εικονογραφία τέτοιου τύπου είναι κάτι ιδιαίτερα σπάνιο και ασυνήθιστο. Ή μήπως μοναδικό; «Ειδικά το μεγαλύτερο χρυσό δαχτυλίδι έχει χαραχτεί με τέτοια λεπτομέρεια που δεν υπάρχει πουθενά παράλληλό του μεταξύ των χρυσών σφραγιστικών δαχτυλιδιών που γνωρίζουμε ως σήμερα. Οι σκηνές των γυναικών σε αυτό το δαχτυλίδι επαναλαμβάνονται και σε άλλες γνωστές σφραγίδες της Κρήτης, όμως το δαχτυλίδι της Πύλου συνενώνει μικρότερες γνωστές παραστάσεις σε μια μεγαλύτερη και πιο σύνθετη τελετουργική σκηνή», σημειώνει η ομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Στον τάφο υπήρχαν κι άλλα απρόσμενα ευρήματα, όπως χτένες και ένας καθρέπτης. Ποια η σημασία τους σε έναν τάφο άνδρα; «Χτένες και καθρέπτες έχουν μια γενικότερη σχέση με τις ταφές πολεμιστών», απαντά η κα Στόκερ, που συμπληρώνει ότι ίσως αντανακλούν ένα έθιμο στολίσματος πριν από τη μάχη. Και το νόημα που υπάρχει πίσω από την απεικόνιση γρύπα σε δυο από τα ευρήματα (κομμάτια ελεφαντοστού, με το ένα να απεικονίζει γρύπα με μεγάλα φτερά και το άλλο λέοντα που επιτίθεται σε γρύπα), τα οποία έδωσαν και την ονομασία στον πολεμιστή; «Ο γρύπας αντανακλά ένα πολύ γνωστό σύστημα εξουσίας, που πλαισιώνει τον θρόνο της Πύλου, όπως και του Μίνωα της Κνωσού», απαντά.
Οσο για τη σημασία των ευρημάτων, πέρα από την τέχνη και τον πλούτο τους, η αρχαιολόγος τονίζει ότι «σε όρους χρονολόγησης, η ανακάλυψη τόσων διαφορετικών τύπων αντικειμένων μέσα σε έναν τάφο με μία μοναδική ταφή είναι ύψιστης σημασίας», αναφερόμενη προφανώς στην εξαιρετική ευκαιρία που δίνει μια τέτοια αδιατάρακτη ταφή τόσο για τη μελέτη των ταφικών εθίμων στην Πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή όσο και για τη σχέση του φύλου με τα κτερίσματα και την ταφική γνώση, που δεν θα μπορούσε να αποκτηθεί μέσα από τη μελέτη περισσότερων τυπικών ομαδικών τάφων.
Η κα Στόκερ, μαζί με τον άνδρα της, θα συνεχίσουν τις ανασκαφές στην Πύλο τουλάχιστον για άλλα τρία χρόνια.
Αρθρα για την ανασκαφή και τα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα έχουν δημοσιευθεί στους New York Times, National Geographic, Independent, Los Angeles Times, Guardian, Huffington Post, Associated Press, Reuters, CNN κ.α.
