Δεν μπορούμε πια να σταματήσουμε το παγκόσμιο αυτό φαινόμενο, αλλά μπορούμε, συλλογικά και ατομικά, να το επιβραδύνουμε και να μετριάσουμε τις επιπτώσεις του…
Aκραία καιρικά φαινόμενα και ανεμοστρόβιλοι. Καταρρακτώδεις βροχές και πλημμύρες. Ξηρασίες και νέφη σκόνης. Ακόμη και οι πλέον δύσπιστοι αρχίζουν να δέχονται ότι το κλίμα της Γης αλλάζει. Ότι γινόμαστε μάρτυρες μιας κλιματικής αλλαγής που θα πάρει χρόνια να ολοκληρωθεί αλλά η οποία είναι ήδη εμφανής.
Αιτίες. Σε τι οφείλεται άραγε αυτή η αλλαγή του γήινου κλίματος; Οι περισσότεροι επιστήμονες τη συνδέουν με την αύξηση του ποσοστού στην ατμόσφαιρα ορισμένων αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Παγιδεύουν δηλαδή την ενέργεια του Ήλιου προκαλώντας μια σταδιακή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη μας.
Οι επιπτώσεις από αυτόν τον «πυρετό» είναι αλυσιδωτές. Προκαλούν κατ’ αρχάς το λιώσιμο των πάγων στους πόλους, αλλά και των παγετώνων που υπάρχουν σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Αυτό επηρεάζει την κυκλοφορία των θαλάσσιων ρευμάτων που προκαλούνται εν μέρει και από τις διαφορές στην αλατότητα των υδάτων σε συγκεκριμένες περιοχές των ωκεανών. Έτσι επιβραδύνονται π.χ. θερμά θαλάσσια ρεύματα από τις θερμές περιοχές του ισημερινού προς τις ψυχρότερες περιοχές κοντά στους πόλους.
Ταυτόχρονα, η άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει τη γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας με αποτέλεσμα να διαταράσσονται τα συστήματα των κυκλώνων και των αντικυκλώνων που ρυθμίζουν τον καιρό. Για παράδειγμα, ο καιρός στην Ελλάδα αλλά και στην Δυτική Ευρώπη επηρεάζεται εν μέρει από το επίκεντρο του αντικυκλώνα των Αζόρων. Όταν πλησιάζει στη χώρα μας έχουμε συνήθως καλοκαιρία ενώ π.χ. στο Βέλγιο βρέχει. Κι όταν ο αντικυκλώνας απομακρύνεται, έχει λιακάδα στο Βέλγιο και βροχές στη Ελλάδα…
Επιπτώσεις. Το ορατό αποτέλεσμα από το λιώσιμο των πάγων είναι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Από τα επιστημονικά μοντέλα προκύπτει ανύψωση κατά αρκετά εκατοστόμετρα στα επόμενα χρόνια – δηλαδή κάποιες παραλίες, ακόμη και παραθαλάσσιες πόλεις ενδέχεται να εξαφανιστούν.
Η αύξηση της θερμοκρασίας έχει επίσης σημαντικές επιπτώσεις στην ξηρά. Ξηρασίες οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλούν και μετακινήσεις των γηγενών πληθυσμών που απειλούνται με εξαφάνιση. Λόγω της κλιματικής αλλαγής εντείνονται οι μεταναστεύσεις αλλά και οι πόλεμοι για τον έλεγχο πόρων όπως το νερό και καλλιεργήσιμη γη, συχνά είδη εν ανεπαρκεία στις περιοχές που πλήττονται.
Η αλλαγή της θερμοκρασίας απειλεί με εξαφάνιση κάποια είδη όπως οι πολικές αρκούδες ή ευνοεί την μετακίνηση άλλων ειδών όπως τα κουνούπια-τίγρεις που μας ήλθαν από την Ασία. Βοηθά επίσης την εξάπλωση ορισμένων φυτών που αντέχουν στην ξηρασία αλλά τον περιορισμό άλλων που θέλουν περισσότερο νερό… Τέλος, η άνοδος της θερμοκρασίας συντείνει στη διάδοση μικροβίων και των συναφών λοιμωδών ασθενειών… που μεταφέρονται από έντομα, την αφρικανική σκόνη ή από εισαγόμενα προϊόντα.
Πολύ πριν γίνουν εμφανή όλα τα παραπάνω, η κλιματική αλλαγή μας δείχνει το άσχημο πρόσωπό της με τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Τις βίαιες καταιγίδες, τις εκτεταμένες βροχοπτώσεις, τις πλημμύρες. Αλλά και τις ξηρασίες που συμβάλλουν στην αύξηση των δασικών πυρκαγιών.
Πρόληψη. Το μόνο προληπτικό μέτρο που μπορούμε να πάρουμε ως πολίτες είναι να μειώσουμε τις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στην πράξη αυτό σημαίνει δραστικό περιορισμό των κάθε είδους καύσεων που παράγουν διοξείδιο του άνθρακα – το βασικό θερμοκηπιακό αέριο. Λιγότερες μετακινήσεις με αυτοκίνητα, λιγότερες ώρες λειτουργίας των καυστήρων, δραστικός περιορισμός της καύσης ξερόκλαδων ακόμη και της χρήσης τζακιών.
Και αντίστοιχα αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, εξοικονόμηση ενέργειας μέσω καλύτερης μόνωσης και της χρήσης τεχνολογιών υψηλής απόδοσης όπως οι αντλίες θερμότητας. Αυτό βέβαια προϋποθέτει καλύτερη ενημέρωση και διάθεση για αλλαγή συνηθειών και τρόπου ζωής.
Μετριασμός των επιπτώσεων. Μια καλή στρατηγική που έχει υιοθετηθεί και από την διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών περιλαμβάνει τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Για να προφυλαχτούμε από τους ανεμοστρόβιλους, ενισχύουμε τις στέγες μας και γενικά την ανθεκτικότητα των κατοικιών μας. Περίπου όπως κάνουμε στο πλαίσιο της αντισεισμικής ενίσχυσης των κατασκευών. Για να προφυλαχτούμε από τις πλημμύρες κατασκευάζουμε αντιπλημμυρικά έργα είτε με ευθύνη της πολιτείας είτε με δική μας ευθύνη – αν πρόκειται για συστήματα απομάκρυνσης των νερών της βροχής.
Η αντιμετώπιση της ξηρασίας περνά μέσα από την κατασκευή φραγμάτων για τη συλλογή των νερών της βροχής αλλά και μέσα από τον περιορισμό των απωλειών λόγω διαρροής. Καθώς και με την εξοικονόμηση του νερού, ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες π.χ. με την φύτευση «ξερικών» ειδών και ποικιλιών που χρειάζονται λιγότερο νερό.
Για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών έχουμε γράψει κατ’ επανάληψη σε αυτήν εδώ τη στήλη. Καθαρισμός για μείωση της καύσιμης ύλης. Επιτήρηση με τη συμμετοχή και εθελοντών για έγκαιρη επέμβαση σε περίπτωση πυρκαγιάς. Πρόβλεψη αντιπυρικών ζωνών και αναδάσωση με λιγότερο εύφλεκτα είδη που έχουν την τάση να συγκρατούν νερό.
Τα έργα ενίσχυσης των ακτών κατά της διάβρωσης συμβάλλουν στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας αλλά και από τα έντονα καιρικά φαινόμενα. Απαραίτητη είναι επίσης η εκπαίδευση όλων των πολιτών -ιδίως των παιδιών και των νέων- για τα μέτρα προφύλαξης σε περίπτωση ακραίων καιρικών φαινομένων και πλημμύρας.
Η κλιματική αλλαγή βρίσκεται σε εξέλιξη, Μπορούμε να την επιβραδύνουμε και να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις της. Όχι με φωνές και διαδηλώσεις! Αλλά με ενημέρωση, εκπαίδευση και τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο.
*φυσικός, στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
