“Οποιος δεν νιώθει τo πνεύμα των Χριστουγέννων στην καρδιά του, δεν θα το αισθανθεί ποτέ κάτω από ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο”
Roy Lemon Smith, 1887-1963
TA ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ θεωρούνται ως η σημαντικότερη θρησκευτική και οικογενειακή γιορτή του χρόνου. Είναι η ωραιότερη μέρα για τα παιδιά και μια από τις ιερότερες για τους απλούς ανθρώπους. Ίσως επειδή εμπεριέχουν την πιο ονειρική νύχτα που, όσο κι αν επαναλαμβάνεται, με όσες οικονομικοκοινωνικές συνθήκες κι αν περιβάλλεται, δεν χάνει ποτέ τη μαγεία της.
Η ΠΑΡΑΜΟΝΗ της Γέννησης του Χριστού ταυτίζεται, ή θέλουμε να ταυτίζεται, με την αναγέννησή μας. Ευχόμαστε, με το “εν ανθρώποις ευδοκία” μια, έστω ολιγοήμερη, ανακωχή με τον εαυτό μας και τους άλλους. Προσδοκούμε καλύτερες μέρες, ειδικά για τη χώρα μας που, εδώ και πέντε χρόνια, βλέπουμε να καταρρέει συμπαρασύροντάς μας. Όσο για την αναμονή του καλύτερου, η αναζήτησή του είναι στη φύση των ανθρώπων. Μια ζωή χωρίς την ελπίδα για μια “άλλη προοπτική” θα ήταν τελείως ανυπόφορη και βασανιστικά πληκτική.
ΕΤΣΙ, διατηρώντας διακαή την επιθυμία για ουσιαστική “αλλαγή” (έστω κι αν διαψεύδεται με το ξημέρωμα της άλλης μέρας), σε πείσμα των εμποδίων που συναντάμε από “φίλους” και γεγονότα, επιμένουμε στην αισιοδοξία μας. Κάθε μέλλον έχει τα απρόοπτά του, ευχάριστα ή δυσάρεστα. Έτσι όμως δεν πορεύεται η ζωή;
ΓΙΑ πολλούς συνανθρώπους τα Χριστούγεννα είναι καταθλιπτικά, “εναγώνια”, μοναχικά, γεμάτα πικρές ή οδυνηρές αναμνήσεις – από την παιδική ηλικία τους ή από οδυνηρές σημαδιακές χρονιές. Η μελαγχολία των Χριστουγέννων συνυπάρχει με τη χαρά γύρω τους. Η θλίψη επιτείνεται όταν υπάρχει κυρίως η απώλεια αγαπημένων προσώπων: αυτές τις μέρες τα ξαναφέρνουν εντονότερα στη μνήμη τους… Δεν λείπουν, βέβαια, κι εκείνοι για τους οποίους τα Χριστούγεννα “δεν λένε τίποτε”! Δεν τα γιορτάζουν, επειδή απλά δεν τα πιστεύουν.
ΕΜΕΙΣ σήμερα, λίγο πριν τη Θεία Γέννηση, ξαναθυμόμαστε δυο ποιήματα: Στο πρώτο εκφράζεται η βαθιά, η αδιαμφισβήτητη πίστη στο θείο, τη Γέννηση του Χριστού και τη μέσω αυτής Λύτρωση του ανθρώπου. Απλογραμμένο από έναν άνθρωπο που αφοσιώθηκε και δόθηκε υπέρμετρα στην αγάπη προς τον πλησίον, “λόγω και έργω”, επιλέγοντας μάλιστα τη χριστιανική ορθοπραξία ως τρόπο ζωής. Ποίημα θαυμαστό για τις προεκτάσεις του στα ενδόμυχά μας, δοξαστικό για το Χαρμόσυνο Γεγονός:
“Καιρούς Σε πρόσμεναν Χριστέ της Εύας τα εγγόνια! Σ’ αναζητούσαν οι καρδιές ευγενικών ανθρώπων! Κι όσο περνούσαν οι καιροί κι αλλάζανε τα χρόνια νοσταλγικά τα μάτια στρέφανε να δουν τον τόπο που ‘θελε να φανής Εσύ Μεσσίας και Σωτήρας, και Λυτρωτής στα βάσανα της κάθε άθλιας μοίρας. Και ξάφνου πρόβαλε λαμπρό στη Βηθλεέμ τ’ αστέρι. Έγινε η Φάτνη κούνια σου στη μέση του χειμώνα και των βοδιών τα χνώτα γύρω Σου ζεσταίνανε τ’ αγέρι! Μ’ απ’ τα γύρω τα χωριά κι από τη Βαβυλώνα βοσκοί και μάγοι ήρθανε παιδί Σε προσκυνούνε και στης νυχτιάς τη σιγαλιά Άγγελοι Σε υμνούνε. Και μεις Χριστέ προσμένουμε τούτη την άγια μέρα να Σε καλωσορίσουμε στη φάτνη της ψυχής μας που ‘ναι φτωχή και ταπεινή, και πέρα ως πέρα θλιβερή κι ανώφελη περνούμε τη ζωή μας. Παιδί Σε θέλομεν να ‘ρθης. Έλα με τη γαλήνη η ταραγμένη μας ψυχή Σε θέλει να πραΰνη. “Χριστός γεννάται σήμερο εν Βηθλεέμ τη πόλει…” Ακούτε χριστιανοί. Ακούτε πονεμένοι “Χριστός γεννάται σήμερο!” Ανοίχτε όλοι ανοίχτε τις καρδιές. Χαρήτε οι θλιμμένοι. Χαρήτε σεις τα γηρατειά, χαρήτε σεις τα νειάτα, χαρήτε στην καλύβα τη φτωχή, χαρήτε στα παλάτια” (1)
ΣΤΟ δεύτερο, διατυπώνεται το υπαρξιακό άγχος ενός μεγάλου Χανιώτη ποιητή, του “ποιητή της πόλης” μας. Βιώνεται σ’ αυτό έντονα το προσωπικό ερώτημα της πορείας προς “τους σκοτεινούς κι αβέβαιους τόπους” της πίστης, καθώς με την αμφισβήτηση των θρησκευτικών παραδόσεων γίνεται και η «ευσχήμως» αποποίησή τους, αφού αυτές –οι παραδόσεις- κυμαίνονται ανάμεσα στο “παραμύθι” και το “τάχα”:
“Για να φτάσεις στη σπηλιά χρειάζεται οδοιπορία μεσ’ στη νύχτα σε τόπους σκοτεινούς κι αβέβαιους. Και τ’ άστρο μια στιγμή να φαίνεται κι ύστερα να το κρύβουν τα σύννεφα ή να μπερδεύεται με τους φανούς των αεροπλάνων. Γι’ αυτό ευσχήμως αποποιηθήκαμε την όλη υπόθεση. Τυλίγοντάς την σε χρυσόχαρτα, στολίζοντάς την με φωτάκια ηλεχτρικά, τη στρογγυλέψαμε σε παραμύθι και την αφήσαμε στο μαξιλάρι των παιδιών να νανουρίζει τον ύπνο τους με την προσδοκία του ασπρογένη που ‘ρχεται τάχα από τη χώρα του χιονιού να εκπληρώσει κάθε επιθυμία” (Χριστούγεννα, 1997) (2)
ΔΥΟ αιώνια αντιτιθέμενες απόψεις, δυο ποιητικές “παραμονές” Χριστουγέννων όλο μαγεία, μυστήριο κι αναστοχασμό. ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ και Χαρούμενα Χριστούγεννα…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
(1) Ειρηναίου Γαλανάκη, Μητροπολίτου Κισάμου και Σελίνου, “Απλές Ωδές” (ποιήματα), Χριστούγεννα, σ. 34, εκδ. Έρεισμα, Χανιά 2014 (Εισαγωγή – Επιμέλεια, Σταμάτης Απ. Αποστολάκης).
(2) Γ. Μανουσάκης, “Τα Ποιήματα, 1967-2007”, τ. Β’, Παιδικό Παραμύθι, σ. 44, εκδ. Γαβριηλίδης, 2013 (σε φιλολογική επιμέλεια-επιλεγόμενα, Αγγελικής Καραθανάση – Μανουσάκη).
[…] ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ […]