Ο φίλος Αντώνης Πλυμάκης, ο “πορθητής” των Λευκών Ορέων, χωρίς να εγκαταλείψει τις κορφές, τα φαράγγια και τα βάραθρα καταπιάνεται και με άλλα θέματα, πάντα ερευνητικός, πάντα εύστοχος.
Προ ημερών σε δημοσίευμά του αναφέρθηκε στη βύθιση δυο πλοίων κατά την Κατοχή στην περιοχή της Κρήτης με πολλά θύματα κυρίως Ιταλούς και ζητούσε περισσότερες πληροφορίες από όποιον κατέχει.
Αντί άλλης απάντησης παραθέτω ένα σύντομο κείμενο από το ανέκδοτο βιβλίο μου “Θύματα Μάχης Κρήτης και Κατοχής” με τίτλο “Τεύχος 11 – Ιταλοί”.
Πιστεύω να τον ικανοποιήσω και όποιον άλλο έχει το ίδιο ερώτημα.
Κατά την έναρξη της μάχης υπήρχαν στην Κρήτη τρία στρατόπεδα αιχμαλώτων του ελληνοϊταλικού πολέμου. Ένα στην περιοχή Σκινέ Χανίων με 576 αιχμαλώτους, ένα στο Ρέθυμνο, στη Γεωργ. Σχολή Ασωμάτων και ένα στην περιοχή Χουδέτσι – Αγιος Θωμάς Ηρακλείου με 15.424 αιχμαλώτους, ήτοι συνολικά περί τους 16.000.
Κατά την κατάληψη, ελευθερώθηκαν και με μέριμνα των Γερμανών επανήλθαν και εντάχθηκαν στις ιταλικές ένοπλες δυνάμεις οι οποίες εσυνέχιζαν τον αγώνα εναντίον των Βρετανών.
Κατά τη διάρκεια της μάχης, μονάδες του ιταλικού στρατού ορμώμενες από τις βάσεις των στα Δωδεκάνησα απεβιβάσθησαν στην περιοχή του Νομού Λασιθίου τον οποίο “κατέλαβαν” βεβαίως αμαχητί και έτσι υπήρχε μια γερμανική στρατιωτική διοίκηση στους Νομούς Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου και μια ιταλική στον Νομό Λασιθίου.
Το καλοκαίρι του 1943, όταν εξερράγη το κίνημα Μπαντόλιο στην Ιταλία, αποτέλεσμα του οποίου ήταν η ανατροπή του Μουσολίνι και η εγκαθίδρυση του καθεστώτος του στρατηγού Μπαντόλιο, άλλες μονάδες του ιταλικού στρατού -και της Κρήτης- παρέμειναν πιστές στους συμμάχους Γερμανούς και άλλες εστασίασαν αποδεχόμενες το καθεστώς Μπαντόλιο, οι άνδρες των οποίων ετέθηκαν εκτός μάχης και αιχμαλωτίστηκαν.
Τους αιχμαλώτους αυτούς σιγά – σιγά, οι Γερμανοί προσπάθησαν να τους απομακρύνουν από την Κρήτη μεταφέροντάς τους στην Ιταλία. Οι περισσότεροι όμως πνίγηκαν στη θάλασσα εξαιτίας της δράσης του βρετανικού ναυτικού και της αεροπορίας.
Στις 13 Οκτωβρίου 1943 το επίτακτο ιταλικό ατμόπλοιο “Simfra” απέπλευσε από το λιμάνι της Σούδας μεταφέροντας 2.664 Ιταλούς αιχμαλώτους, 204 Γερμανούς, 71 Ελληνες και μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών.
Το πλοίο αυτό εντοπίσθηκε από τη βρετανική αεροπορία, προσβλήθηκε μεταξύ ακρωτηρίου Σπάθας και Αντικυθήρων και βυθίστηκε. Ο αριθμός των διασωθέντων κατά τις πληροφορίες ανέρχεται σε 566 άτομα (Ιταλοί 393, Γερμανοί 163, Έλληνες 10) (Μ. Μανούσακας “Χανιώτικα νέα” 15 Ιαν. 2011. Άλλες πηγές δίδουν άλλους αριθμούς).
Περισσότερες πληροφορίες βλέπε στο τεύχος αυτό στις 18 Οκτ. 1943.
Τον Φεβρουάριο του 1944 εβυθίσθη έξω από το λιμάνι της Σούδας το ατμόπλοιο “Petrella” από βρετανικό υποβρύχιο. Στο πλοίο είχαν επιβιβασθεί Ιταλοί αιχμάλωτοι, με προορισμό την Ηπειρωτική Ελλάδα.
Ο απόπλους του πλοίου ήταν γνωστός στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και έξω από το λιμάνι το ανέμενε το βρετανικό υποβρύχιο “Sportsman” το οποίο το κατεβύθισε.
Μια πληροφορία αναφέρει ότι στο πλοίο είχαν επιβιβασθεί 6.000 Ιταλοί από τους οποίους απωλέσθησαν 5.800. Η πληροφορία αυτή δεν φαίνεται αξιόπιστη.
Άλλη αξιόπιστη πηγή αναφέρει ότι στο πλοίο επέβαιναν 3.173 Ιταλοί, 41 Έλληνες (Μ. Μανούσακας “Χανιώτικα νέα” 15 Ιαν. 2011) από τους οποίους πνίγηκαν 2.670.
Άλλη πηγή αναφέρει ότι επέβαιναν 3.000 Ιταλοί, από τους οποίους απωλέσθησαν οι 2.500. Άλλη πηγή αναφέρει επιβαίνοντες 2.000.
Ως ημερομηνία βύθισης αναφέρεται η 2, 6, 8, 27 Φεβρουαρίου 1944. Περισσότερες πληροφορίες βλέπε στο τεύχος αυτό στις 6 Φεβρουαρίου 1944.
Στις 9 Ιουνίου 1944 εβυθίσθη το πλοίο “Τάναϊς” το οποίο μετέφερε τους Εβραίους της Κρήτης και Έλληνες ομήρους.
Εκτός αυτών μετέφερε και 112 Ιταλούς αιχμαλώτους.
Τόσο οι Εβραίοι όσο και οι Γερμανοί φρουροί, οι Ελληνες όμηροι και οι Ιταλοί αιχμάλωτοι απωλέσθηκαν.
Περισσότερες πληροφορίες βλέπε στο τεύχος 3 (9 Ιουν. 1944).
Άλλη πληροφορία αναφέρει ότι το Α/Π “Pier Luigi” απέπλευσε από τη Σούδα στις 13 Νοεμβρίου 1944 (;) έμφορτο πυρομαχικών και το οποίο κατεβυθίσθη λίγο έξω από το λιμάνι της Σούδας από βρετανικό βομβαρδιστικό.
Υπολογίζεται ότι πάνω από 30.000 Ιταλοί χάθηκαν τον χειμώνα 1943 – 1944 στη Μεσόγειο μεταφερόμενοι με πλοία από την Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, τα Ιόνια νησιά και από αλλού. Ο αριθμός των θυμάτων στην Ελλάδα υπολογίζεται σε 15.000 και στην Κρήτη 4 – 5.000.
Μαζί με τους Γερμανούς που συμπτύχθηκαν τον Σεπτέμβριο του 1944 από τους λοιπούς Νομούς της Κρήτης και την ύπαιθρο του Νομού Χανίων στην περιοχή από Πλακάλωνα μέχρι Γεωργιούπολη ήταν και αρκετοί Ιταλοί από αυτούς που έμειναν πιστοί και δεν πήγαν με τους στασιαστές του Μπαντόλιο.
Στο διάστημα αυτό από τον Οκτώβριο του 1944 μέχρι τον Μάρτιο του 1945 πολλοί Ιταλοί μεμονωμένοι ή κατά ομάδες αυτομολούσαν στις μονάδες του ελληνικού στρατού και των ανταρτών που περιέβαλαν τις γερμανικές θέσεις κυρίως στον Κακόπετρο και Αστρικά – Κολένι. Τους αυτόμολους αυτούς τους μετέφεραν στην ήδη απελευθερωμένη Παλαιόχωρα που ήταν και η βάση εφοδιασμού του ελληνικού στρατού.
Μνημείο για τους Ιταλούς που χάθηκαν στην Κρήτη δεν υπάρχει εκτός από ένα απλό με μια μαρμάρινη πλάκα στη Γεωργιούπολη που αναφέρεται στους Έλληνες και Ιταλούς που χάθηκαν με τα πλοία “Simfra” και “Ρetrella” και που το έστησαν συγγενείς των Ελλήνων θυμάτων. Περισσότερα βλέπε στην ημερομηνία 18 Οκτωβρίου 1943 (τεύχος 3).
Ο πρόεδρος της Ενωσης Τουριστικών Καταλυμάτων Νομού Χανίων σε πρότασή του για την αξιοποίηση των ναυαγίων της Σούδας προς τον Δήμο Χανίων (Χ.Ν. 10 Ιουλίου 2012) μεταξύ άλλων αναφέρει:
«…Αυτοί οι σχεδόν 4.800 Ιταλοί στρατιώτες έχουν περάσει στη λήθη της ιστορίας, λησμονημένοι, χωρίς κανείς να τους θυμηθεί, το αντίθετο με ό,τι συνέβη με τους Βρετανούς (νεκροταφείο Σούδας) και Γερμανούς (νεκροταφείο Μάλεμε) όπως άλλωστε λησμονημένοι είναι και οι Έλληνες στρατιώτες και πολίτες που έπεσαν στη μάχη της Κρήτης…».
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΑΒΟΥΛΕΣ
