Εσο έτοιμος και Αιέν Αριστεύειν τα βασικά συνθήματα του προσκοπισμού. Μαζί με την αγάπη της φύσης, την προστασία του περιβάλλοντος και την αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο.
Eίχα τελειώσει το δημοτικό όταν ο μακαρίτης ο πατέρας μου με έγραψε στους προσκόπους. Για να ακριβολογήσω στους ναυτοπροσκόπους. Τον είχε πείσει ένα μεγαλύτερο γειτονόπουλο, που αργότερα σπούδασε γιατρός και πρόσφερε πολλά στην τοπική κοινωνία. Έτσι, άρχισε ένα όμορφο παιχνίδι, μια ωραία περιπέτεια που σημάδεψε αποφασιστικά όλη τη μέχρι σήμερα ζωή μου.
Η ομάδα είχε συγκέντρωση κάθε Κυριακή πρωί μετά την εκκλησία. Παίζαμε παιχνίδια παρατηρητικότητας και δεξιοτεχνίας, που εκτός από διασκεδαστικά μας βοηθούσαν να αναπτύξουμε δεξιότητες και να αποκτήσουμε γνώσεις. Λίγο μετά, συμμετείχα και στην πρώτη μου ημερήσια εκδρομή!
Αναπολώντας εκείνη την εποχή διαπιστώνω πόσα πράγματα έμαθα ζώντας το προσκοπικό παιχνίδι. Να αγαπώ, να σέβομαι και να απολαμβάνω τη φύση. Να τηρώ το Νόμο των Προσκόπων, ένα σύνολο από ηθικές αρχές και συμπεριφορές που συμβάλλουν στην βελτίωση των ανθρώπινων σχέσεων και την δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας. Να επιδιώκω την αριστεία και να είμαι πάντα έτοιμος να βοηθήσω και να εξυπηρετήσω τον συνάνθρωπο αλλά και να αντιμετωπίσω τα απρόβλεπτα γεγονότα της ζωής.
Θυμάμαι την υπόσχεση που έδωσα συγκινημένος μπροστά στη σημαία – υποσχέθηκα στην τιμή μου, να εκτελώ το καθήκον μου στο Θεό και την Πατρίδα, να βοηθώ κάθε άνθρωπο σε κάθε περίσταση, και να τηρώ το νόμο του Προσκόπου. Χιλιάδες 12χρονα παιδιά δίνουν και σήμερα αυτή την υπόσχεση. Και μαθαίνουν τι σημαίνει να κρατούν το λόγο τους, να πειθαρχούν και να τηρούν τους Νόμους, να είναι χρήσιμοι στην οικογένειά τους και την κοινωνία.
Να είναι ευγενείς προς όλους και να σέβονται τον εαυτό τους και τους άλλους. Να προσέχουν τα λόγια και τις πράξεις τους. Να αγαπούν την φύση και να προστατεύουν το περιβάλλον. Να είναι εύθυμοι, αισιόδοξοι, οικονόμοι και να φροντίζουν για την καλή χρήση του χρόνου τους. Να είναι εργατικοί και να προοδεύουν με τις ικανότητές τους. Και τέλος να είναι αποφασιστικοί, θαρραλέοι, να έχουν αυτοπεποίθηση και να αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεών τους.
Αυτές είναι οι βασικές επιταγές του Νόμου του Προσκόπου που οι νέοι και οι νέες τις μαθαίνουν μέσα από το παιχνίδι. Κατ’ αρχάς ως Λυκόπουλα (ηλικίες 7 έως 11). Που δίνουν μιαν αντίστοιχη υπόσχεση και πρέπει να τηρούν τον πολύ απλό νόμο των Λυκόπουλων – να είναι υπάκουα, να νοιάζονται για τους άλλους όπως και για τον εαυτό τους και να κάνουν κάθε μέρα μια καλή πράξη. Γιατί Λυκόπουλα; Γιατί το βασικό πλαίσιο είναι το παραμύθι το «Βιβλίο της Ζούγκλας», του άγγλου συγγραφέα Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, αυτή η υπέροχη ιστορία για το παιδί που μεγάλωσε με τους λύκους και η οποία έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο και εξακολουθεί να συγκινεί τα παιδιά.
Χρημάτισα για ενάμισι χρόνο βοηθός Ακέλα (έτσι λέγεται ο αρχηγός της αγέλης των Λυκοπούλων). Οργάνωνα τα παιχνίδια στις κυριακάτικες συγκεντρώσεις, τις εκπαιδεύσεις στους κόμπους, στον προσανατολισμό και στο σεβασμό της φύσης και διηγιόμουν όμορφα παραμύθια που συνάρπαζαν την παιδική φαντασία. Τις προάλλες, σε μια συνάντηση παλαιών προσκόπων ένας φίλος, παλιό μου λυκόπουλο, θυμόταν ακόμη εκείνα τα παιχνίδια και τις ιστορίες … σαράντα περίπου χρόνια μετά.
Αλλά ας γυρίσουμε στους Προσκόπους (ηλικίες 11 έως 15) και τους Ανιχνευτές (ηλικίες 15 έως 18). Θυμάμαι πως μετά την υπόσχεση έπρεπε να προχωρήσω στην «ιεραρχία» αποκτώντας πτυχία αφού είχα κατοχυρώσει τις αντίστοιχες γνώσεις. Έμαθα κόμπους και συνδέσεις, προσανατολισμό στην ύπαιθρο, πώς να ετοιμάζομαι για εκδρομές και κατασκηνώσεις. Έμαθα να ανάβω φωτιά λαμβάνοντας όλες τις προφυλάξεις για να μην προκαλέσω πυρκαγιά. Έμαθα στη φωτιά αυτή να μαγειρεύω – σουβλάκια, άζυμο ψωμί, ρύζι και αυγό (ναι αυγό) στη σούβλα! Και πέρασα με άριστα τις εξετάσεις γιατί είχα ακολουθήσει και τις μαγειρικές συμβουλές της γιαγιάς …
Μετά ήλθαν τα πιο δύσκολα. Προχωρημένες γνώσεις πρώτων βοηθειών. Πορεία με πυξίδα στο δάσος. Κατασκήνωση και μέτρα προφύλαξης στην ύπαιθρο. Προσανατολισμός χωρίς πυξίδα. Αξιοποίηση ιχνών για τον εντοπισμό ζώων ή και ανθρώπων που είχαν περάσει από κάποιο σημείο. Καταγραφή μιας διαδρομής στον χάρτη (το περίφημο «ταχύ οδοιπορικό») και ανάγνωση τοπογραφικού χάρτη. Κατασκευές με ξύλα και σχοινιά. Εκτίμηση αποστάσεων και υψών.
Για να μην τα πολυλογώ, σε ηλικία 18 ετών ένας φιλόπονος και φιλομαθής Πρόσκοπος μπορεί να αξιωθεί να λάβει το ανώτερο πτυχίο στην ιεραρχία των γνώσεων, το πτυχίο του Προσκόπου του Έθνους. Αν μάλιστα έχει την τύχη να συμμετέχει σε ομάδα Ναυτοπροσκόπων μπορεί να μάθει πολλά για βάρκες, ιστιοπλοΐα, κωπηλασία μέχρι που, ως βαθμοφόρος πια και αφού ακολουθήσει τη σχετική εκπαίδευση, να λάβει και το πτυχίο του Κυβερνήτη Ναυτοπροσκοπικού Σκάφους. Ένα πτυχίο που του δίνει το δικαίωμα να εκπαιδεύει μέχρι και 12 προσκόπους σε ιστιοπλοΐα και κωπηλασία με ξύλινες, δηλαδή αβύθιστες, ναυτοπροσκοπικές βάρκες.
Να προσθέσω ότι όλοι οι βαθμοφόροι είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθήσουν τη βασική εκπαίδευση βαθμοφόρων (για λυκόπουλα, προσκόπους και ανιχνευτές) αλλά και πλήθος ειδικών εκπαιδεύσεων. Για να κατανοήσουν καλύτερα τις παιδαγωγικές αρχές του προσκοπικού συστήματος. Να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν τα παιδιά και τους εφήβους και πώς να τους βοηθήσουν να γίνουν άξια, δραστήρια και χρήσιμα μέλη της κοινωνίας.
Πάντα μέσα από το παιχνίδι. Πάντα μέσα από δράσεις μέσα στη φύση. Πάντα μέσα από τον σεβασμό του περιβάλλοντος και την έκφραση της αλληλεγγύης προς όσους έχουν ανάγκη βοηθείας. Πάντα με βάση κάποιο συντεταγμένο πρόγραμμα που βοηθά να αξιοποιείται ο χρόνος με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Πάντα στο πλαίσιο εθελοντικής προσφοράς από τους βαθμοφόρους, τα μέλη των επιτροπών κοινωνικής συμπαράστασης και τους παλαιούς προσκόπους.
Μια καλή πράξη την ημέρα. Μια αισιόδοξη ματιά στην καθημερινότητα. Η ετοιμότητα αντιμετώπισης κάθε απρόβλεπτης κατάστασης («Έσο έτοιμος» βασική αρχή του προσκόπου). Η επιδίωξη της αριστείας («Αιέν Αριστεύειν» η προτροπή του Ελευθέριου Βενιζέλου προς τους έλληνες προσκόπους). Η αγάπη της φύσης και η προστασία του περιβάλλοντος. Η αλληλεγγύη προς το συνάνθρωπο. Να με δυο λόγια η πεμπτουσία της προσκοπικής κίνησης!
*φυσικός, στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
