Υπερεξουσίες, συνθήκες που ευνοούν τον αθέμιτο ανταγωνισμό και κίνδυνο για περαιτέρω ζημιά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στο Ελληνικό Δημόσιο γενικότερα, εμπεριέχει η σύμβαση παραχώρησης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στη γερμανική εταιρεία Fraport. Οπως διαπιστώνεται, η εταιρεία έχει τεράστια περιθώρια κέρδους σε αντίθεση με το ελληνικό κράτος που σχεδόν σε κάθε άρθρο της σύμβασης υπάρχει και μία δυνητική πηγή εξόδων!
Στις 295 σελίδες της σύμβασης παραχώρησης, που έφερε στο φως της δημοσιότητας το “ThePressProject”, αναφέρεται, μεταξύ άλλων, πως η εταιρεία απαλλάσσεται από δημοτικά τέλη και Εν.Φ.Ι.Α., ενώ θα δικαιούται αποζημίωση σε περίπτωση αλλαγής της νομοθεσίας, η οποία ενδέχεται να επηρεάσει τα έξοδά της, όπως για παράδειγμα το ζήτημα των συμβάσεων εργασίας. Παράλληλα θα δικαιούται αποζημίωση για μηχανήματα που παρέλαβε και δεν λειτουργούσαν και θα είναι ελεύθερη να ορίζει αεροναυτικά τέλη ή μη, χωρίς την παρέμβαση καμίας κρατικής αρχής, ενώ δικαιούται να γνωστοποιήσει στο κράτος πως δεν επιθυμεί τις υπηρεσίες που βρίσκονται στα αεροδρόμια, όπως καταστήματα εστίασης ή ενοικιάσεις αυτοκινήτων.
Αν μάλιστα τα καταστήματα αυτά προβάλλουν αξιώσεις για την “έξωσή” τους, τότε υπεύθυνο να τους αποζημιώσει είναι το κράτος, το οποίο αναλαμβάνει να αποζημιώσει και όσους υπαλλήλους της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας απολυθούν και προσφύγουν στα δικαστήρια!
Αναλυτικά τα βασικά σημεία της σύμβασης, που είδαν το φως της δημοσιότητας, είναι:
ΦΟΡΟΑΠΑΛΛΑΓΕΣ
• Εν.Φ.Ι.Α.: Η Fraport απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής Εν.Φ.Ι.Α. για τα εκατοντάδες στρέμματα που θα της παραχωρηθούν. • Δημοτικά τέλη: Η σύμβαση απαλλάσσει τη Fraport από την υποχρέωση πληρωμής για υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (αποχέτευση, δημοτικό φωτισμό, βιολογικούς κ.λπ.). Ακόμα και αν ο παραχωρησιούχος μεριμνά για την περισυλλογή και αποκομιδή των σκουπιδιών, θα απαλλάσσεται από φόρους και τέλη για τα δίκτυα αποχέτευσης και τις δημοτικές υποδομές που θα χρησιμοποιεί. • Νέα τέλη για τους επιβάτες: Πέραν των τεσσάρων προϋφισταμένων Τελών (Σπατόσημου [ΤΕΑΑ], Προσγειώσεως, Σταθμεύσεως και Υπέρπτησης) καθιερώνονται ακόμα τρία νέα: τα Τέλη Φωτισμού, Τέλη Ασφαλείας και Τέλη Επιβατών. Επιπλέον με τη σύμβαση παραχώρησης διασφαλίζεται ότι καμία Κρατική ή Αρμόδια Αρχή δεν θα μπορεί να παρεμβαίνει στη δυνατότητα της Fraport να ορίζει τυχόν Αεροναυτικά Τέλη ή μη Αεροναυτικά Τέλη.
ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ
• Αλλαγή της νομοθεσίας: Υιοθετούν τον όρο «αποζημιώσιμη μεταβολή νομοθεσίας», που ερμηνεύεται ότι, αν η Fraport, εξ αιτίας της όποιας αλλαγής της νομοθεσίας (π.χ. συμβάσεις εργασίας), επικαλεστεί πρόσθετες λειτουργικές δαπάνες για την εταιρεία της, μπορεί άνετα να απαιτήσει αποζημιώσεις από το Δημόσιο.
• Ατυχήματα: Το κράτος θα αποζημιώνει για θάνατο ή ζημία προσώπου ή περιουσίας, εξαιτίας πράξεως ή παραλείψεως κάποιου μέρους της σύμβασης (π.χ. εργάτης τραυματίζεται θανάσιμα στις βαλίτσες, τρακάρει κλαρκ με βυτιοφόρο καυσίμων, γίνεται πυρκαγιά στην αποθήκη αφορολογήτων, το Δημόσιο θα πληρώνει και θα αποκαθιστά).
• Απεργία: Ως «γεγονός ευθύνης του Δημοσίου» θεωρείται και η αδυναμία της Υπηρεσίας Εναερίου Κυκλοφορίας να εξυπηρετήσει συγκεκριμένο αριθμό αεροσκαφών (προσγειο-απογειώσεις) ανά ώρα. Αν για παράδειγμα η χωρητικότητα του αεροδρομίου είναι επίσημα προσδιορισμένη για 10 κινήσεις την ώρα και συμβεί μία βλάβη σε ένα ραδιοβοήθημα αεροναυτιλίας VOR / ILS ή ΡΑΝΤΑΡ, η Fraport θεωρώντας ότι έχει οικονομική επίπτωση από αυτό, θα εγείρει αξιώσεις οικονομικής αποζημίωσης από το Δημόσιο. Το ίδιο θα ισχύει και σε μία απεργία της εναερίου κυκλοφορίας που αμέσως θα χαρακτηριστεί από τη Fraport ως «Γεγονός Ευθύνης του Δημοσίου» επικαλούμενη διαφυγόντα κέρδη, μείωση του δείκτη επιδόσεων κ.λπ. και θα ενεργοποιούνται άμεσα οι διεκδικήσεις των αποζημιώσεων. Θυμηθείτε το 1985 που η αεροπορική εταιρεία KLM έκανε αγωγή και ζητούσε αποζημιώσεις από την Υ.Π.Α. για την απεργία των ελεγκτών εναερίου κυκλοφορίας.
• Ορια σε ρεύμα, ΟΤΕ, νερό: Οι κρατικοί χρήστες Ε.Μ.Υ., ΑΕΡΟΝΑΥΤΙΛΙΑ, ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ, ΤΕΛΩΝΕΙΟ, ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ, αν υπερβούν σε κατανάλωση ένα ορισμένο επίπεδο αναφοράς για ηλεκτρικό, ΟΤΕ, νερό κ.λπ., θα πληρώνουν αποζημίωση στην Fraport.
• Αποζημίωση για ζημίες της εταιρείας: Αν η Fraport παρουσιάσει έξοδα άνω του ενός εκατομμυρίου ευρώ (προσκομίζοντας τιμολόγια) για ζημιές που θα προκύψουν σε οποιοδήποτε από τα μεταβιβασθέντα στοιχεία, τότε το Δημόσιο θα αποζημιώσει τον παραχωρησιούχο για το κόστος της αποκατάστασης. Ετσι το κράτος θα πληρώνει καθ’ όλη τη διάρκεια της 40ετίας τις ανακαινίσεις και την αντικατάσταση παλαιών μηχανημάτων (ιμάντων αποσκευών, κλιματιστικών κ.λπ.). • Το κράτος πληρώνει για μελέτες: Οπως και τον όρο «άδειες ευθύνης του Δημοσίου», στις οποίες περιλαμβάνονται και οι περιβαλλοντικές άδειες. Σήμερα έχουν ανανεωθεί οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων (με έξοδα του ελληνικού Δημοσίου εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ). Εφεξής το κράτος θα πληρώνει για τις νέες μελέτες, τα έξοδα για εξοπλισμούς, αντιρρυπαντικές τεχνολογίες, μετρήσεις θορύβου κ.λπ. Το ίδιο θα συμβαίνει και κάθε φορά που θα πρέπει ένα αεροδρόμιο να εναρμονιστεί με μία περιβαλλοντική Ευρωπαϊκή Οδηγία. Προβλέπεται επίσης αποζημίωση στη Fraport στην περίπτωση που διαπιστωθεί καθυστέρηση στην εκτέλεση των αναγκαίων περιβαλλοντικών έργων.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ
• Η Fraport εργολάβος: Η σύμβαση δίνει τη δυνατότητα στη Fraport να λειτουργήσει και ως εργολάβος όλων των δημοσίων έργων που ο παραχωρητής έχει δεσμευτεί να ολοκληρώσει πριν την παράδοση. Προβλέπεται ότι για υπερ-εργολαβίες που θα γίνουν από θυγατρική της Fraport δεν χρειάζεται η συναίνεση του Δημοσίου. • Τραπεζικός δανεισμός: Προβλέπεται ότι το κράτος θα επιτρέπει στη Fraport να πάρει δάνεια για την επένδυσή της στο όνομα περαιτέρω αναβαθμίσεων. Η συναίνεση του Δημοσίου, σύμφωνα με την ίδια ρήτρα, είναι δεδομένη και άνευ καθυστερήσεως. Η εταιρεία θα βάζει ενέχυρο τα δικαιώματα που απορρέουν από τη σύμβαση. Σε περίπτωση μη εξόφλησης των δανείων, το κράτος θα είναι αδύνατο πρακτικά να επανακτήσει τα διαχειριστικά δικαιώματα επί των αεροδρομίων, διότι θα απαιτούνται τεράστια ποσά για να εξοφληθούν οι τράπεζες.
• Δυνατότητα πώλησης «άχρηστων» στοιχείων: Η Fraport μπορεί να πωλήσει όσα μεταβιβασθέντα περιουσιακά στοιχεία δεν την εξυπηρετούν. Βέβαια προϋπόθεση είναι να ενημερωθεί εγκαίρως η Υ.Π.Α., η οποία θα κληθεί εντός 14 ημερών να απομακρύνει με έξοδα του κράτους όσα περιουσιακά στοιχεία είναι παλαιά ή μη αξιοποιήσιμα. • Προμήθειες κι εξοπλισμοί: Χαρακτηριστική είναι η ρήτρα κατά την οποία η Fraport δύναται να αγοράζει για λογαριασμό της ΑΕΡΟΝΑΥΤΙΛΙΑΣ (δηλ. του Δημοσίου) αναβαθμισμένους εξοπλισμούς και εν συνεχεία να αφαιρεί το κόστος από την οφειλόμενη Εισφορά της προς το Δημόσιο (ως Εισφορά εννοεί το 8,5% και 35% του ΤΕΑΑ που θα καταβάλει πριν και μετά το 2024 αντίστοιχα). Με άλλα λόγια, η Fraport κάνοντας χρήση υπερτιμολογημένων ή αφανών προμηθειών, θα αφαιρεί άνετα διάφορα ποσά από την Εισφορά της.
• Απαλλοτριώσεις: Προβλέπονται απαλλοτριώσεις εκτάσεων προκειμένου να πιστοποιηθούν τα αεροδρόμια, οι οποίες βαρύνουν αποκλειστικά το κράτος. Σε κάθε νέο MASTER PLAN αναβάθμισης φαίνεται ότι θα αρπάζει την ευκαιρία η ξένη εταιρεία για να επεκταθεί απαιτώντας απαλλοτριώσεις από το Δημόσιο.
• Δυνατότητα παράτασης της διάρκειας παραχώρησης: Ρήτρα που προβλέπει ότι, εάν το κράτος χρωστά αποζημιώσεις μεγαλύτερες των 5.000.000 ευρώ, η Fraport μπορεί να επιλέξει την ανάλογη σε χρήμα παράταση της περιόδου παραχώρησης των αεροδρομίων.
ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΕΝΟΙΚΙΟΥ
• Σύνδεση επιδόσεων με το τίμημα: Ξεκαθαρίζεται ότι είναι δυνατές οι Αναπροσαρμογές Αμοιβής Παραχώρησης, ήτοι η σύνδεση των επιδόσεων του αεροδρομίου με το τίμημα της παραχώρησης. • Εργα: Εάν απαιτηθούν έργα για να υλοποιηθούν οι περιβαλλοντικοί όροι, τότε αντί να αποζημιώσει το κράτος τη Fraport, δύναται να αναπροσαρμόσει το μίσθωμα προς όφελός της. • Καμία υποχρέωση μετά τη λήξη της Σύμβασης: Διευκρινίζεται επίσης ότι για τα έργα που θα κάνει η Fraport θα καταθέσει εγγυητικές επιστολές καλής εκτέλεσης έργων & καλής λειτουργίας. Οταν όμως λήξει η Σύμβαση Παραχώρησης, το Δημόσιο δεν θα μπορεί να εγείρει απαιτήσεις.
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ
• Δυνατότητα για άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες: Η Fraport όχι μόνο θα εισπράττει τα Τέλη και θα έχει την αποκλειστική εμπορική εκμετάλλευση των αεροδρομίων, αλλά θα δύναται στον χώρο να αναπτύσσει και άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες.
• Κλείσιμο επιχειρήσεων: Η Fraport δεν θα υπέχει καμία ευθύνη για τυχόν άμεση ή αποθετική ζημία ή για τα διαφυγόντα κέρδη που ενδεχομένως υφίστανται τρίτα μέρη λόγω της Σύμβασης Παραχώρησης.
• Υπηρεσίες: Οι συμβάσεις ξεχωρίζονται σε δύο κατηγορίες [σελ. 54]: α) των Καταστημάτων Αφορολόγητων Ειδών (ΚΑΕ), των φορέων επίγειας εξυπηρέτησης, του ανεφοδιασμού και β) αυτές της Υ.Π.Α. με άλλους φορείς παροχής υπηρεσιών. Εξ αυτών μεταβιβασθείσες θεωρούνται μόνο οι πρώτες. Για τις υπόλοιπες που αφορούν πάσης φύσεως εκμεταλλεύσεις και εμπορικές δραστηριότητες ή παρεχόμενες υπηρεσίες στους επιβάτες, η Σύμβαση Παραχώρησης δεν δεσμεύει τη Fraport να τις κρατήσει, αρκεί να το γνωστοποιήσει στο κράτος. Αυτό με τη σειρά του οφείλει με δικά του έξοδα να τις λύσει (και αποζημιώσει ανάλογα τον αντισυμβαλλόμενο).
ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ
• Καμία υποχρέωση: Για το μέλλον των υπαλλήλων της Υ.Π.Α. (που απασχολούνται στη λειτουργία και όχι την Αεροναυτιλία) αναφέρεται ότι δεν είναι υποχρεωμένος ο παραχωρησιούχος να τους κρατήσει. Αν επιθυμούν οι εργαζόμενοι να απασχοληθούν σ’ αυτόν, ίσως πάρει κάποιους, αλλά με όρους και μισθούς της αγοράς. • Το κράτος αποζημιώνει τους απολυμένους: Οπως όμως προβλέπεται, το κράτος θα αποζημιώνει τη Fraport για τα έξοδα που έκανε αντιμετωπίζοντας δικαστικά τις αξιώσεις των απολυμένων υπαλλήλων της Υ.Π.Α.
• Εργαζόμενοι εκτός Ε.Ε.: Επιπρόσθετα η σύμβαση υποχρεώνει το κράτος να διευκολύνει με βίζες και άδειες παραμονής τους εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης υπαλλήλους που θα προσλάβει η Fraport, μετά των οικογενειών τους.
Τι θα γίνει με τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις;
Δεν θα έχει πρόσβαση στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις των παραχωρούμενων περιφερειακών αεροδρομίων η κοινοπραξία Fraport – Slentel, η οποία, μάλιστα θα καταβάλει τίμημα στην Πολεμική Αεροπορία για τη χρήση των κοινών υποδομών των αερολιμένων, σύμφωνα με τα συναρμόδια Υπουργεία. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έγγραφο του Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ., που διαβιβάστηκε στη Βουλή και υπογράφεται από τον διευθύνοντα σύμβουλο κ. Αντώνιο Λεούση (και δημοσιεύει η εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ), στις συμβάσεις παραχώρησης οι αρμοδιότητες της Πολεμικής Αεροπορίας, της Υ.Π.Α. και του παραχωρησιούχου είναι ορισμένες ξεκάθαρα καθώς έχει καταρτιστεί πλαίσιο συνεργασίας.
«Στα αεροδρόμια με βαριά στρατιωτική χρήση (Ακτιο, Χανιά) παραχωρείται μόνο το αμιγώς πολιτικό κομμάτι του αεροδρομίου (αεροσταθμός, πίστα πολιτικών αεροσκαφών, πάρκινγκ αυτοκινήτων). Οι υποδομές κοινής χρήσης (διάδρομος προσγείωσης, τροχόδρομοι) παραμένουν υπό την πλήρη ευθύνη και έλεγχο της Πολεμικής Αεροπορίας και ο παραχωρησιούχος μπορεί να τα χρησιμοποιεί έναντι τιμήματος που θα πληρώνει στην Πολεμική Αεροπορία, ενώ δεν θα έχει πρόσβαση στο υπόλοιπο τμήμα του αεροδρομίου» αναφέρεται.
«Στα υπόλοιπα αεροδρόμια με στρατιωτική παρουσία (Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Σαντορίνη) ο παραχωρησιούχος δεν θα έχει καμία πρόσβαση στο στρατιωτικό τμήμα του αεροδρομίου. Η Πολεμική Αεροπορία μπορεί να χρησιμοποιεί τις υποδομές κοινής χρήσης δωρεάν, όπως και σε όλα τα υπόλοιπα τμήματα. Τα συμμαχικά και εθνικά αεροσκάφη αμυντικής σκοπιμότητας καθώς και τα αεροσκάφη που συμμετέχουν σε εθνικές, νατοϊκές και πολυεθνικές ασκήσεις έχουν απόλυτη προτεραιότητα σε θέματα χρήσης εναέριου χώρου και των αεροδρομίων» επισημαίνει ο κ. Λεούσης.
Σύμφωνα με απάντηση του υπουργού Αμυνας κ. Πάνου Καμμένου, ως αεροδρόμια κοινής χρήσης προσδιορίζονται τα αεροδρόμια Σαντορίνης, Θεσσαλονίκης, Χανίων, Ακτίου και Καβάλας, ενώ τα υπόλοιπα εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Υ.Π.Α.
«Στη σύμβαση αναφέρεται ρητά ότι τα εν λόγω αεροδρόμια θα πρέπει να εξυπηρετούν ανεμπόδιστα τις υπηρεσιακές ανάγκες της Πολεμικής Αεροπορίας, ώστε να μην δημιουργούνται κωλύματα ή στρεβλώσεις στην ικανοποίηση των επιχειρησιακών της απαιτήσεων», ενώ ειδικότερα αναφέρεται ότι «τα αεροσκάφη αμυντικής σκοπιμότητας θα έχουν την απόλυτη προτεραιότητα στη χρήση του εναέριου χώρου» αναφέρει ο υπουργός Αμυνας.
«Το ΥΠΕΘΑ παρακολουθεί στενά διά του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας την εξέλιξη και τα τεχνικά χαρακτηριστικά της σύμβασης παραχώρησης των αεροδρομίων με στόχο την πλήρη εξασφάλιση των επιχειρησιακών απαιτήσεων της Πολεμικής Αεροπορίας» καταλήγει.
