Εμπόριο όπλων και συμφωνίες

Η  γενικευμένη χρήση μικρών και μεγάλων όπλων είτε από μεμονωμένους πολίτες στις δυτικές κοινωνίες είτε από αντιμαχόμενες ομάδες σε πολλά επίμαχα σημεία του κόσμου έχουν προκαλέσει τον θάνατο ή τον τραυματισμό χιλιάδων ανθρώπων.
Το θέμα που πουλά ενίοτε, όταν π.χ. συμβεί μια τραγωδία με πολλά θύματα στις Η.Π.Α. ή όταν τα θύματα προέρχονται από τις τάξεις των πολιτών που εγκαταλείπουν μαζικά τις εστίες τους λόγω πολλαπλών εμφυλίων συρράξεων, είναι τόσο σοβαρό όσο σοβαρές είναι και οι αγοραπωλησίες στις χώρες όπου διαπράττονται οι μεγαλύτερες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Και επειδή το θέμα με τη χρήση των όπλων δεν αφορά μόνο αυτές τις χώρες, αλλά και την υποτίθεται φιλειρηνική Δύση, τα στοιχεία δεν είναι παρά καταπέλτης: Σύμφωνα με αυτά, στην Ε.Ε. σημειώνονται συνολικά σε ετήσια βάση περισσότερες από χίλιες ανθρωποκτονίες από πυροβόλα όπλα, ενώ τα πεντακόσιες χιλιάδες περίπου πυροβόλα όπλα που έχουν δηλωθεί ως απολεσθέντα ή κλαπέντα στην Ε.Ε. δεν έχουν εντοπιστεί.
Την ίδια στιγμή, τουλάχιστον 500.000 είναι οι άνθρωποι που πεθαίνουν κάθε μέρα κατά μέσον όρο και εκατομμύρια εκτοπίζονται ή κακοποιούνται ως αποτέλεσμα ένοπλης βίας και συγκρούσεων. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, έξι στους δέκα Ευρωπαίους πιστεύουν ότι η εγκληματικότητα που συνδέεται με πυροβόλα όπλα θα αυξηθεί την επόμενη πενταετία και ότι το 55% των Ευρωπαίων επιθυμούν αυστηρότερη νομοθεσία για την οπλοφορία και την αγοραπωλησία πυροβόλων όπλων. Η νομοθεσία, όμως, παρόλο που υπάρχει, δεν εμποδίζει να γεμίζει η αγορά με όπλα που μπορεί ο καθένας να αγοράσει σε τιμές σχετικά προσιτές.
Τον περασμένο Ιούνιο, βέβαια -και αυτό είναι θετικό- 67 κράτη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, υπέγραψαν συμφωνία – ορόσημο στα Ηνωμένα Έθνη, στη Νέα Υόρκη, για το Εμπόριο Όπλων που απαγορεύει στις κυβερνήσεις τη μεταφορά συμβατικών όπλων σε χώρες όταν ξέρουν πως αυτά τα όπλα θα ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθούν για να διαπραχθούν ή να διευκολυνθούν, γενοκτονίες, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή εγκλήματα πολέμου. Ασφαλώς για τη συμφωνία αυτή δεν αναμένεται να ανησυχήσουν οι έμποροι όπλων καθώς σε αυτές ακριβώς τις χώρες στοχεύουν να πουλήσουν.
Το δε εμπόριο εξακολουθεί να λαμβάνει χώρα μέσω των βαλκανικών χωρών και διά θαλάσσης μέσω της Ελλάδας και άλλων χωρών της Μεσογείου. Το ιστορικό της παραπάνω κύρωσης της συμφωνίας είναι μακρύ. Το ψήφισμα 61/89 των Η.Ε., που εγκρίθηκε το 2006, κίνησε τη διαδικασία για τη θέσπιση μιας συνθήκης για τη ρύθμιση του διεθνούς εμπορίου συμβατικών όπλων, τη λεγόμενη συνθήκη για το εμπόριο όπλων (ΣΕΟ). Στόχος ήταν να συναφθεί μια νομικά δεσμευτική συνθήκη με την οποία να γίνει πιο υπεύθυνο το νόμιμο εμπόριο συμβατικών όπλων και να θεσπιστούν υψηλά κοινά διεθνή πρότυπα για τις εισαγωγές, τις εξαγωγές και τις μεταφορές. Το 2007 και το 2009 έλαβαν χώρα εντατικές προπαρασκευαστικές εργασίες και ακολούθησε η πρώτη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη ΣΕΟ στη Νέα Υόρκη από τις 2 έως τις 27 Ιουλίου 2012. Παρά το γεγονός ότι δεν επιτεύχθηκε συναίνεση στη διάσκεψη, συνετάχθη ένα πρώτο σχέδιο συνθήκης. Κατά την τελευταία διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2013, το σχέδιο της συνθήκης αναθεωρήθηκε, αλλά ακόμη και τότε δεν μπόρεσε να καταστεί δυνατή η επίτευξη της συναίνεσης τριών κρατών, τα οποία απέρριψαν την πρόταση της Προεδρίας.
Η συνθήκη εγκρίθηκε τελικά με ειδική πλειοψηφία στις 2 Απριλίου 2013. Η πλειοψηφία των μελών του Ο.Η.Ε. συμφώνησαν να οριστεί η 3η Ιουνίου 2013 ως η ημερομηνία κήρυξης της έναρξης υπογραφής της συνθήκης.
Παρά  την υπογραφή της παραπάνω συμφωνίας όμως, η κατάσταση  εξακολουθεί να είναι οδυνηρή καθώς και πάλι δεν ξεκαθαρίζονται τα όρια του νόμιμου από το παράνομο εμπόριο όπλων. Το γεγονός μάλιστα και μόνο ότι στην Ε.Ε. καταγράφονται ετησίως περισσότερες από χίλιες ανθρωποκτονίες από πυροβόλα όπλα, αλλά και η συνεχής εμπορία όπλων μικρού και μεγάλου διαμετρήματος, εγείρει μεγάλη ανησυχία και ουδόλως εφησυχάζει τους Ευρωπαίους πολίτες που όπως ανέφερα και παραπάνω αξιώνουν αυστηρότερη νομοθεσία. Από την άλλη, εκτός Ευρώπης το δράμα μεγιστοποιείται και η υποκρισία περισσεύει καθώς οι ίδιες χώρες που κυρώνουν τις όποιες συμφωνίες, με τον ίδιο εύκολο τρόπο διοχετεύουν όπλα σε χώρες όπως η Συρία, το Ιράκ, στα Κατεχόμενα κ.λπ. Χώρες όπως Γαλλία, Ρωσία και Γερμανία (για να μην μιλήσουμε για την Κίνα και τις Η.Π.Α.) βρίσκονται συχνά στο μάτι του κυκλώνα εις ότι αφορά την πώληση πολεμικού υλικού και αντίστοιχης τεχνογνωσίας, με μεγάλες εταιρείες να πρωτοστατούν στις αγοροπωλησίες. Και όλα αυτά ενίοτε εις γνώσιν των κυβερνήσεων, που άλλοτε παρουσιάζονται κατήγοροι του παράνομου εμπορίου και διακίνησης όπλων και άλλοτε προμηθεύουν κάτω από το τραπέζι ποικίλα όπλα και πυρομαχικά προς κάθε κατεύθυνση, αθετώντας με τον πλέον ωμό τρόπο τις υπογραφείσες συμφωνίες. Και το πρόβλημα με τη χρήση μικρών και μεγάλων όπλων παραμένει ως έχει.
Το ίδιο οδυνηρή είναι και η κατάσταση με τα θύματα που πληθαίνουν με γοργούς ρυθμούς. Στο δε τέλος, αυτό που αποκομίζει κανείς είναι ότι παντού η χρήση τους είναι διαδεδομένη και πως δεν χρειάζεται κανείς να μεταβεί στις εστίες κρίσεων για να προμηθευτεί πολεμικό υλικό. Κοινώς, το εμπόριο όπλων είναι τόσο διαδεδομένο και οι δρόμοι του τόσοι πολλοί που οι όποιες διεθνείς συμφωνίες για να κυρωθούν, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να απαλλαγούν από τα δαιδαλώδη δίκτυα προμήθειας και αγοραπωλησίας ή να περάσουν μέσα από τα κυκλώματα των συμμοριών που εκμεταλλεύονται από διάφορες θέσεις και αξιώματα την όποια ανέχεια ή άμεση εμπλοκή των διωκτικών αρχών.
*phil.zaharis@gmail.com