Ο αιμορραγικός πυρετός Ebola (Έμπολα) είναι μια σοβαρή, συχνά θανατηφόρος, ιογενής λοίμωξη, που εμφανίστηκε αρχικά στην Αφρική και μπορεί να προσβάλλει ανθρώπους κάθε ηλικίας.
Τι είναι ο πυρετός από τον ιό Έμπολα;
Ο αιμορραγικός πυρετός Ebola είναι μια σπάνια λοίμωξη που πλήττει, εκτός από τον άνθρωπο, και άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά, όπως οι πίθηκοι και οι γορίλες. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1976 σε κατοίκους ενός χωριού κοντά στον ποταμό Ebola στο Κονγκό και προκαλείται από τον ομώνυμο ιό. Αν και η προέλευση του συγκεκριμένου ιού είναι άγνωστη, θεωρείται ότι συνήθως φιλοξενείται από ορισμένα είδη νυχτερίδων της Αφρικής. Το Φεβρουάριο του 2014 ανακοινώθηκε επιδημία από ιό Ebola στη Γουινέα της Δυτικής Αφρικής. Οι περισσότεροι προσβληθέντες είναι ηλικίας 15 – 59 ετών. Η επιδημία, την περίοδο του φθινοπώρου του 2014, είχε εξαπλωθεί σε 4 Κράτη της Δυτικής Αφρικής, τη Γουινέα, τη Λιβερία, τη Σιέρρα Λεόνε και τη Νιγηρία και θεωρείται η μεγαλύτερη στην ιστορία της νόσου.
Πώς μεταδίδεται ο ιός;
Ο ιός Ebola μεταδίδεται με άμεση επαφή από άνθρωπο σε άνθρωπο (μέσω αμυχών του δέρματος ή των βλεννογόνων), με αίμα, εκκρίσεις, ιστούς, όργανα ή άλλα σωματικά υγρά (ούρα, σάλιο, κόπρανα, σπέρμα), επαφή με νεκρά ή ζωντανά μολυσμένα άτομα, καθώς και με αντικείμενα που έχουν χρησιμοποιηθεί από ασθενείς, όπως ρούχα, σεντόνια ή χρησιμοποιημένες βελόνες. Ο ιός μεταδίδεται, ακόμη, και με σεξουαλική επαφή με ασθενείς, έως και 2 μήνες μετά την ανάρρωσή τους, αλλά και σε νοσοκομειακό περιβάλλον, εφόσον δεν λαμβάνονται αυστηρά μέτρα προστασίας. Οι ίδιοι τρόποι μετάδοσης ισχύουν και κατά την επαφή με σωματικά υγρά μολυσμένων άγριων ζώων, όπως είναι οι πίθηκοι, οι αντιλόπες και οι νυχτερίδες. Σημειώνεται ότι ο ιός δεν μεταδίδεται μέσω του αέρα, όπως η γρίπη ή η φυματίωση.
Ποια είναι τα συμπτώματα του αιμορραγικού πυρετού;
Τα συμπτώματα εκδηλώνονται από 2 έως και 21 μέρες μετά την έκθεση του ατόμου στον ιό, με συνηθέστερο διάστημα τις 8-10 μέρες. Η νόσος συνήθως εκδηλώνεται ξαφνικά με πυρετό, αίσθημα αδυναμίας, έντονους μυϊκούς πόνους, πονοκέφαλο ή και πονόλαιμο. Στα επόμενα στάδια της νόσου εμφανίζονται ναυτία, έμετος, ανορεξία, διάρροια, πόνοι στην κοιλιά, δερματικά εξανθήματα καθώς και νεφρικές και ηπατικές διαταραχές. Ενδέχεται να εμφανιστούν, επίσης, αιμορραγίες στα εσωτερικά η εξωτερικά όργανα (π.χ. από τη μύτη, τα ούλα, κάτω από το δέρμα ή αίμα στα κόπρανα), ενώ ο ασθενής μπορεί να οδηγηθεί ακόμη και σε πολυοργανική ανεπάρκεια. Η θνητότητα κυμαίνεται από 25% έως και 90%, ανάλογα με τον τύπο του ιού Ebola. Εξυπακούεται ότι όταν κάποιο άτομο ταξιδέψει σε χώρα που ενδημεί ο ιός και εμφανίσει κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, θα πρέπει να αναζητήσει άμεσα ιατρική βοήθεια.
Υπάρχει εμβόλιο ή θεραπεία για τον ιό Ebola;
Επί του παρόντος δεν υπάρχει ειδικό εμβόλιο για τον ιό ή θεραπεία για τον αιμορραγικό πυρετό. Η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι υποστηρικτική και συμπτωματική, δηλαδή ο ασθενής αντιμετωπίζεται ανάλογα με τα συμπτώματα που παρουσιάζει (χορήγηση υγρών για ενυδάτωση και αντικατάσταση ηλεκτρολυτών, υποστήριξη της αναπνοής και της καρδιακής λειτουργίας, αντιμετώπιση πιθανών λοιμώξεων κ.λπ.).
Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος μετάδοσης της νόσου;
Ο κίνδυνος μόλυνσης από τον ιό Ebola είναι πολύ μικρός, ακόμη και αν έχει ταξιδέψει κάποιος στις χώρες που έχει εμφανιστεί, εκτός και αν υπάρχει έκθεση σε αίμα ή άλλα σωματικά υγρά νεκρού ή ζωντανού μολυσμένου ανθρώπου ή ζώου. Η συνηθισμένη καθημερινή επαφή με άτομα φαινομενικά υγιή δεν ενέχει κινδύνους προσβολής, ενώ δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης του ιού μέσω ανταλλαγής χρημάτων ή αγαθών ή κολυμπώντας σε πισίνα ή με το τσίμπημα κουνουπιού.
Πώς εξουδετερώνεται ο ιός;
Ο ιός Ebola απομακρύνεται και εξουδετερώνεται εύκολα με καλό πλύσιμο με σαπούνι, με τα συνήθη αντισηπτικά ή απολυμαντικά, με χλωρίνη (αραίωση 1:10) ή με έκθεση σε στεγνές επιφάνειες κάτω από τον ήλιο, ενώ σε μολυσμένα ρούχα και σεντόνια συνιστάται πλύσιμο σε πλυντήριο με απορρυπαντικό, σε ψηλή θερμοκρασία.
Πώς γίνεται η διάγνωση της λοίμωξης από τον ιό Ebola;
H κλινική διάγνωση της λοίμωξης είναι πολύ δύσκολη στα αρχικά της στάδια, διότι τα συμπτώματά της προσομοιάζουν με αυτά άλλων πολύ συχνότερων παθολογικών καταστάσεων. Για το λόγο αυτό, κύριο ρόλο διαδραματίζει η προέλευση και η πιθανή έκθεση του ατόμου στον ιό, σε συνδυασμό με προσεκτική εκτίμηση των σχετικών συμπτωμάτων. Η τελική διάγνωση τίθεται με ασφάλεια με εξέταση βιολογικού δείγματος με ανοσοϊστοχημικές μεθόδους, έλεγχο αντισωμάτων, απομόνωση ιού, ή με απόλυτη ακρίβεια, με τεχνικές μοριακής βιολογίας (μέθοδος PCR).
Υπάρχουν προληπτικές οδηγίες για τη λοίμωξη από τον ιό;
Κυριότερος τρόπος προστασίας παραμένει η αποφυγή επίσκεψης σε χώρες που ενδημεί ο ιός, καθώς και η λήψη όλων των απαραίτητων υγειονομικών μέτρων άμεσης αναγνώρισης, διάγνωσης, απομόνωσης και θεραπευτικής αντιμετώπισης των ασθενών που προσβάλλονται σε κάθε χώρα, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος εξάπλωσης του αιμορραγικού πυρετού. Σε περίπτωση που κάποιος επιστρέφει από αυτές τις χώρες, θα πρέπει να παρακολουθείται από γιατρό για τουλάχιστον 21 μέρες, για έγκαιρη αναγνώριση πρώιμων συμπτωμάτων. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται, επίσης, στην αποφυγή επαφής με βιολογικά υγρά, ζωντανών ή νεκρών, μολυσμένων ατόμων ή και ζώων.
Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος για τη χώρα μας;
Η χώρα μας, όπως και όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες για την αποφυγή εισόδου στη χώρα ατόμων που έχουν προσβληθεί από τον ιό Έμπολα, ενώ διαθέτουν ολοκληρωμένους μηχανισμούς διαχείρισης ανάλογων περιστατικών, στην περίπτωση που εμφανιστούν στην Ελλάδα, κατά τρόπο ώστε ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία να είναι πρακτικά ανύπαρκτος.
Πόσα κρούσματα έχουν καταγραφεί παγκοσμίως;
Τα τελευταία στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας δείχνουν ότι στις 7 Σεπτεμβρίου 2014 είχαν καταγραφεί 4.366 κρούσματα στην υποσαχάρια Αφρική, από τα οποία τα 2.218 είχαν θανατηφόρα κατάληξη. Ενδεικτικό της σοβαρότητας της κατάστασης είναι ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) στην Ατλάντα της Τζόρτζια, δήλωσε ότι «η επιδημία του Ebola στη Δυτική Αφρική βγαίνει εκτός ελέγχου».
Βιβλιογραφία
www.cdc.gov
www.keelpno.gr
www.who.int
www.nlm.nih.gov
