Καλλιέργεια μαλλοτήρας

«Ηθελα να τολμήσω να κάνω κάτι διαφορετικό από αυτό που κάνουν οι πολλοί. Επειδή η τιμή του λαδιού έχει πέσει τόσο χαμηλά αναζήτησα μια εναλλακτική καλλιέργεια όπως αυτή της μαλλοτήρας», λέει ο συνταξιούχος κ. Γιάννης Καλογριδάκης. Είναι ο πρώτος που ξεκίνησε από πέρυσι την καλλιέργεια της μαλλοτήρας, του ενδημικού τσαγιού του βουνού της Κρήτης, που ευδοκιμεί αποκλειστικά στα Λευκά Ορη των Χανίων, ενώ λιγοστή υπάρχει και στον Ψηλορείτη στο Ρέθυμνο.
«Τον περασμένο Νοέμβριο κάναμε συλλογή άγριου σπόρου από τα βουνά και έφτιαξα ένα φυτώριο. Φύτεψα τη μαλλοτήρα στο Οροπέδιο του Ομαλού τον Απρίλη του 2012 και πιστεύω ότι θα μπορώ να κόψω του χρόνου την άνοιξη», εξηγεί ο παραγωγός. Στο χωράφι του, στο οροπέδιο του Ομαλού, σε απόσταση 50 χλμ. από τα Χανιά, έβαλε 7.500 φυτά και άλλα τόσα θα βάλει και του χρόνου.
Το μοναδικό πρόβλημα είναι η έλλειψη νερού -καθώς η μαλλοτήρα δεν θέλει ιδιαίτερη φροντίδα και αφήνεται να μεγαλώσει όπως η άγρια- αφού οι τελευταίες βροχές στην περιοχή ήταν στις 15 Μαρτίου και στις 18 Απριλίου.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ
«Το έχω επισημάνει πάρα πολλές φορές. Η καλλιέργεια της μαλλοτήρας, αλλά και άλλων κρητικών βοτάνων, αποτελεί την πιο παραγωγική και την πιο συμφέρουσα από οικονομικής πλευράς δραστηριότητα για τους ανθρώπους του ορεινού μας όγκου», τονίζει ο γεωπόνος – ερευνητής κ. Κώστας Οικονομάκης. Ο κ. Οικονομάκης, για χρόνια ερευνητής του Ινστιτούτου Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων, εργάστηκε σκληρά για την ανάπτυξη της καλλιέργειας των άγριων βοτάνων. Ο ίδιος μάλιστα την ξεκίνησε με το Ινστιτούτο πριν από δεκαετίες, ωστόσο, μόλις σήμερα αρκετοί παραγωγοί έχουν αρχίσει να το σκέφτονται σοβαρά. «Από το να κάνουν ξενοδοχεία ή ταβέρνες στον ορεινό όγκο, πραγματικά η καλλιέργεια της μαλλοτήρας είναι πολύ πιο συμφέρουσα, με βάση αυτό που δίνεις και  αυτό που παίρνεις. Ενα στρέμμα μαλλοτήρας με π.χ. 4.000 φυτά, όταν δεν έχει βράχους ή πετρώματα, μπορεί να δώσει ένα πολύ μεγάλο εισόδημα στον παραγωγό, αν σκεφτεί κανείς ότι το ματσάκι η μαλλοτήρα που πουλιέται στα τουριστικά καταστήματα των Χανίων στην τιμή του 1,50 ευρώ, αφήνει στον παραγωγό 0,75 λεπτά. Ομως για μένα η οικονομική αξία του προϊόντος έρχεται σε δεύτερη μοίρα, αν σκεφτούμε ότι η καλλιέργεια της μαλλοτήρας θα προστατεύσει τους φυσικούς πληθυσμούς της, που αυτή τη στιγμή κινδυνεύουν. Σε σύγκριση με μια 20ετία πριν έχει απομείνει μόλις το 30% της άγριας μαλλοτήρας.
Είναι γνωστό ότι η καλλιέργεια του δίκταμου τον διέσωσε», τονίζει χαρακτηριστικά ο κ. Οικονομάκης.

ΑΠΕΙΛΕΣ
Ο ερευνητής επισημαίνει παράλληλα πως «αυτή τη στιγμή η ανεξέλεγκτη υπερβόσκηση αποτελεί τον μεγαλύτερο εχθρό της μαλλοτήρας, αλλά και των άλλων ενδημικών φυτών της Κρήτης. Δεν είναι μόνο ότι τα ζώα την τρώνε, αλλά ειδικά την άνοιξη, αναζητώντας τροφή ποδοπατούν τα μικρά φυτά πριν ακόμα βγάλουν σπόρους. Επίσης ζημιά προκαλεί και η έντονη συλλογή της μαλλοτήρας, αφού πολλοί, προκειμένου να προλάβουν τους ανταγωνιστές τους, κόβουν τα φυτά πριν ακόμα ανθίσουν, με αποτέλεσμα να μην έχουν βγάλει σπόρια ώστε να βγουν και άλλα φυτά».
Το ρόφημα που δίνει το βράσιμο της μαλλοτήρας είναι ιδιαίτερο και ξεχωριστό γι? αυτό και όλο περισσότεροι χειμώνα, αλλά ακόμα και το καλοκαίρι, το ζητάνε στα καφέ, στα ξενοδοχεία της Κρήτης ή αναζητούν να αγοράσουν άγρια μαλλοτήρα από τη Δημοτική Αγοράς των Χανίων ή και άλλα καταστήματα με τοπικά προϊόντα. «Η μαλλοτήρα είναι πλούσια σε φλαβονοειδή που έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες και συμβάλουν σημαντικά στη διέγερση της καρδιακής μας λειτουργίας», αναφέρει ο κ. Οικονομάκης.

Ο ΟΜΑΛΟΣ
«Από το παρελθόν είχε γίνει μια προσπάθεια καλλιέργειας μαλλοτήρας που έδειξε ότι ευδοκιμεί. Ο Γιάννης Καλογριδάκης τόλμησε να προχωρήσει στην καλλιέργεια αυτή που δείχνει να έχει πολύ μεγάλες προοπτικές με μοναδικό μειονέκτημα την έλλειψη νερού φέτος καθώς, δυστυχώς, είχαμε μια βροχή στις 15 Μαρτίου και άλλη μια στις 18 Απριλίου. Και δεν είναι ο μόνος καθώς και άλλοι σκέπτονται να προχωρήσουν σε ανάλογες καλλιέργειες, ανάμεσά τους δεν σας το κρύβω και εγώ», υπογραμμίζει ο αντιδήμαρχος Πλατανιά, κ. Μανώλης Σολιδάκης.
Απλά και η άγρια μαλλοτήρα στο βουνό, τη χρονιά που δεν έχει πολλές βροχοπτώσεις, δεν μεγαλώνει πολύ, γίνεται χαμηλή και αραιή. Ο ίδιος επισημαίνει ότι στο Οροπέδιο του Ομαλού, με τις ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες, μπορούν να αναπτυχθούν δεκάδες άλλες εναλλακτικές καλλιέργειες προς όφελος των παραγωγών της περιοχής. «Σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Δασών, στο πλαίσιο προγράμματος, θα τους παραχωρήσουμε δύο αγροτεμάχια του Δήμου Πλατανιά για την προστασία και αναβάθμιση της ´αμπελιτσιάς´, το ξύλο της οποίας αξιοποιείται για την κατασκευή της παραδοσιακής ´κατσούνας´ – μαγκούρας της Κρήτης. Επίσης ενδείκνυται η ματζουράνα, αλλά και δεκάδες άλλες συμβατικές καλλιέργειες, όπως το μήλο, το αχλάδι και η περίφημη πατάτα του Ομαλού.
Εκτός από τον κ. Καλογριδάκη (Ομαλός)  μια ανάλογη προσπάθεια για την καλλιέργεια μαλλοτήρας έχει ξεκινήσει και στην περιοχή του Ρεθύμνου από Συνεταιριστικό φορέα, δείχνοντας τον δρόμο για τη συλλογική δράση των παραγωγών.

Η άγρια μαλλοτήρα
«Μαζεύω μαλλοτήρα καθώς δίνει πολύ καλό ρόφημα», μας αναφέρει ο κ. Χαράλαμπος Κουτρούλης, μόνιμος κάτοικος του Ομαλού, που γνωρίζει καλά τόσο την ιδιαίτερη  γεύση όσο και πόσο ευεργετικό για τον άνθρωπο είναι το ρόφημά της. «Η υπερβόσκηση αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τη μαλλοτήρα. Γι? αυτό είναι και σημαντικό που κάποιοι παραγωγοί προσπαθούν να την καλλιεργήσουν. Ευδοκιμεί σε υψόμετρο άνω των 900 μέτρων και έτσι και εδώ στον Ομαλό που πλέον τη φυτεύουν είναι απόλυτα φυσική. Απλώς είναι περιφραγμένη προκειμένου να μην την τρώνε τα ζώα. Η άγρια μαλλοτήρα βγαίνει πάνω σε λιγοστό χώμα που υπάρχει στα ορεινά, πάνω σε βράχους, σε γκρεμνά. Οπου βρει μια χασμάδα. Εγώ τη μαζεύω για τις δικές μας ανάγκες στο εστιατόριο που έχουμε στον Ομαλό. Για το μάζεμά της απαιτούνται γερά πόδια και μπόλικο περπάτημα. Απλά να έχεις όρεξη και νεύρο για να περπατάς», καταλήγει ο κ. Κουτρούλης.

Το όνομα μαλλοτήρα
Το όνομά της η μαλλοτήρα το πήρε από τους Βενετούς καθώς είναι ακόμα άγνωστο πως την ονόμαζαν οι αρχαίοι Κρητικοί. Επειδή οι ντόπιοι τη χρησιμοποιούσαν βράζοντάς την και πίνοντας το ρόφημά της κατά των κρυολογημάτων, των παθήσεων του στομάχου και των παθήσεων του αναπνευστικού της έδωσαν το όνομα «maletira» από την ιταλική λέξη male= αρρώστια και το ρήμα tirare= σύρω. Το φυτό δηλαδή που τραβάει την αρρώστια.