Των Δημήτριου Γλαρίτη, Εμμανουήλ Δρακουλάκη, Θεόδωρου Καραγκούνη, Γιώργου Κοματσουλάκη, Αντώνη Παπαδάκη, Πέτρου Χατζηλία*
Η Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη (ΚΥΠ) είναι η συχνότερη καλοήθης νεοπλασία στους άνδρες. Ο επιπολασμός της ΚΥΠ αυξάνεται προοδευτικά με την αύξηση της ηλικίας.
Με το προσδόκιμο επιβίωσης να πλησιάζει τα 80 χρόνια σε πολλές χώρες, υπολογίζεται ότι 1 στους 3 άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών και σχεδόν 9 στους 10 άνδρες άνω των 80 ετών θα εμφανίσουν ΚΥΠ. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ανδρών με συμπτώματα της ΚΥΠ θα αυξηθεί κατά περίπου 45% τα επόμενα 10 χρόνια.
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη είναι η μεγέθυνση του προστάτη. Ο προστάτης είναι ένας αδένας που έχει το μέγεθος ενός κάστανου, βρίσκεται κάτω από την κύστη του άνδρα και παράγει το 30% από το υγρό της εκσπερμάτισης. Επειδή ο προστάτης πλαισιώνει την ουρήθρα (τη δίοδο μέσα από την οποία φεύγουν τα ούρα από την κύστη), η μεγέθυνση του προστάτη συχνά πιέζει την ουρήθρα και την κύστη, εμποδίζοντας την ούρηση.
Eνας μεγάλος προστάτης μπορεί να κάνει τους μύες που υπάρχουν στο τοίχωμα της κύστης να γίνουν πιο σκληροί λόγω του ότι απαιτούνται πιο δυνατές συσπάσεις προκειμένου να βγουν τα ούρα από τη στενή (πια) δίοδο της ουρήθρας. Το τοίχωμα της κύστης γίνεται πιο παχύ και λιγότερο ελαστικό με αποτέλεσμα να μειώνεται η δυνατότητά της να συγκρατεί τα ούρα. Κατά συνέπεια, ο άνδρας έχει συχνουρία και αισθάνεται απότομα και ξαφνικά επείγουσα την ανάγκη ούρησης.
Δεν αποτελεί κίνδυνο για τη ζωή του ασθενή και δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η υπερπλασία οδηγεί στον καρκίνο του προστάτη. Ωστόσο, τα συμπτώματα στο κατώτερο ουροποιητικό (κύστη, ουρήθρα) μειώνουν την ποιότητα ζωής του ασθενή. Ενοχλητικά συμπτώματα μπορεί να συμβούν στο 30% των ανδρών μεγαλυτέρων των 65 ετών. Οι άντρες αυτοί περιορίζουν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό τη λήψη υγρών πριν από ταξίδι, περιορίζουν τη λήψη υγρών πριν τον ύπνο, εμφανίζουν αδυναμία οδήγησης για 2 ώρες συνεχώς, δεν κοιμούνται αρκετά, αποφεύγουν να πηγαίνουν σε μέρη χωρίς τουαλέτα, αποφεύγουν τα υπαίθρια αθλήματα, αποφεύγουν το θέατρο, κινηματογράφο, εκκλησία κ.λπ. Επιπλέον τα άτομα αυτά, συγκριτικά με τα άτομα χωρίς ΚΥΠ, έχουν μειωμένη ευεξία που οφείλεται στην ανησυχία που υπάρχει για τη λειτουργία του ουροποιητικού, ανησυχία για πιθανή ύπαρξη καρκίνου του προστάτη, ανησυχία σε σχέση με τη σεξουαλική λειτουργία, ανησυχία για επιδείνωση της λειτουργίας του ουροποιητικού κ.ά. Οι άνδρες ηλικίας 55 – 65 χρόνων με μέτρια και σοβαρά συμπτώματα του ουροποιητικού, έχουν χειρότερη ποιότητα ζωής συγκριτικά με τους υγιείς άνδρες της ίδιας ηλικίας.
Αίτια
Δεν είναι ακόμη γνωστά τα ακριβή αίτια της υπερπλασίας του προστάτη. Ωστόσο, αναγνωρίζεται ο ρόλος των ανδρικών ορμονών.
Συμπτώματα
? Συχνή ή ξαφνική ανάγκη ούρησης, αργή, αδύναμη ή διακεκομμένη ροή των ούρων, μικρές ποσότητες ούρων (έως και σταγόνες),
? Καθυστέρηση της έναρξης ούρησης, πόνος κατά την ούρηση,
? Ανάγκη για ούρηση αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας (νυκτουρία),
? Αίμα στα ούρα.
Διάγνωση
Οι ελάχιστες διαγνωστικές εξετάσεις περιλαμβάνουν
? Δακτυλική εξέταση του προστάτη. Ο ουρολόγος ιατρός σας, φορώντας γάντια και με λιπαντική αλοιφή, εισάγει ένα δάκτυλο (τον δείκτη) στο ορθό (παχύ έντερο) προκειμένου να ψηλαφίσει τον προστάτη και να διαπιστώσει αν υπάρχουν ανωμαλίες στο μέγεθος, στο σχήμα και στην υφή του. Αν και η εξέταση αυτή μπορεί να προκαλέσει κάποια δυσφορία, δεν είναι επίπονη και διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα.
? Εξετάσεις αίματος. Το PSA (Ειδικό Προστατικό Αντιγόνο) παράγεται από τα κύτταρα του προστάτη και ο ρόλος του είναι να ρευστοποιεί το σπέρμα μετά την εκσπερμάτιση. Συνήθως, μικρή μόνο ποσότητα του PSA βρίσκεται στο αίμα, αλλά όταν υπάρχει υπερπλασία του προστάτη ή άλλες παθήσεις, η ποσότητα αυτή είναι αυξημένη.
? Γενική εξέταση ούρων, δίνει στοιχεία για την ύπαρξη φλεγμονής ή αιματουρίας.
? Μέτρηση της κρεατινίνης στο αίμα, για να διαπιστωθεί το αν υπάρχει κάποια δυσλειτουργία στα νεφρά.
Τα ευρήματα των παραπάνω εξετάσεων και το ιστορικό του ασθενούς θα καθορίσουν την ανάγκη να διενεργηθούν περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις όπως:
? Απεικόνιση του κατώτερου ουροποιητικού, δηλαδή της κύστης, με υπερηχογράφημα. Η εξέταση αυτή δεν αποτελεί εξέταση ρουτίνας σε όλους τους ασθενείς αλλά βοηθά στη διάγνωση επιπλοκών της νόσου.
? Απεικόνιση του ανώτερου ουροποιητικού με υπερηχογράφημα ή ενδοφλέβια ουρογραφία παρέχει πληροφορίες για τη λειτουργία των νεφρών.
Το διορθικό υπερηχογράφημα είναι η μέθοδος για τον καθορισμό του όγκου του προστάτη και το περίγραμμά του. Η απεικόνιση του προστάτη με υπερηχογράφημα είτε διορθικό είτε διακοιλιακό είναι προαιρετική.
? Η κυστεοσκόπηση συνιστάται όταν υπάρχει υποψία άλλων παθολογικών καταστάσεων του κατώτερου ουροποιητικού (κύστη, ουρήθρα) ενώ βοηθά επίσης στην εκτίμηση του μεγέθους και του σχήματος του προστάτη.
? Ουροροομετρία – Πρόκειται για εύκολη και ανώδυνη εξέταση που καθορίζει τον χρόνο της ούρησης, την ταχύτητα ροής και την ποσότητα των ούρων. Ο υπολογισμός του ποσού των ούρων που παραμένουν στην κύστη μετά την ούρηση είναι συνήθως χρήσιμος και γίνεται με το υπερηχογράφημα ή με τοποθέτηση καθετήρα. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να γίνει και ουροδυναμικός έλεγχος για τον ακριβή καθορισμό της ύπαρξης απόφραξης από τον προστάτη.
Θεραπεία
? Απλή παρακολούθηση. Στις περιπτώσεις που τα συμπτώματα είναι ήπια ενδέχεται να μην χρειαστεί η θεραπεία αλλά ο τακτικός έλεγχος για την εξέλιξη. Θα πρέπει να αποφεύγεται η λήψη μεγάλης ποσότητας αλκοόλ ή υγρών, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της νύχτας.
? Φαρμακευτική αγωγή. Ο ουρολόγος ιατρός σας, μπορεί να σας συστήσει τη χρήση φαρμάκων (π.χ. φιναστερίδη ή ντουταστερίδη) για να περιοριστεί ο όγκος του προστάτη ή φάρμακα που χαλαρώνουν τους μύες του προστάτη (α – αναστολείς) για την ταχεία ανακούφιση των συμπτωμάτων.
? Χειρουργική Αντιμετώπιση
1. Διουρηθρική αφαίρεση του προστάτη είναι η πιο συχνή χειρουργική θεραπεία. Με τη μέθοδο αυτή αντιμετωπίζεται το 70 – 80% των αδενωμάτων. Ένα ειδικό εργαλείο εισάγεται από το πέος στην ουρήθρα και φτάνει μέχρι την κύστη. Στην άκρη του υπάρχει ένας ειδικός μηχανισμός που κόβει τον προστάτη σε μικρά κομμάτια (φέτες) τα οποία αφαιρούνται διουρηθρικά.
2. Διουρηθρική τομή του αυχένα του προστάτη. Στην περίπτωση αυτή, γίνεται τομή στο σημείο που ο προστάτης ενώνεται με την κύστη. Με αυτόν τον τρόπο, χαλαρώνει το στόμιο της κύστης (ο αυχένας της κύστης) μειώνοντας την απόφραξη της ροής των ούρων από την κύστη. Η μέθοδος αυτή ενδείκνυται σε μικρά αδενώματα, σε υπερτροφικό αυχένα και σε ηλικιωμένα άτομα.
3. Ανοιχτή προστατεκτομή. Όταν ο προστάτης είναι ιδιαίτερα μεγάλος, χρειάζεται να γίνει χειρουργική αφαίρεση του προστάτη μέσα από τομή που γίνεται συνήθως στο κάτω μέρος της κοιλιάς.
4. Διουρηθρική προστατεκτομή με laser, είναι μια νέα τεχνική με αποτελέσματα εφάμιλλα της κλασικής διουρηθρικής προστατεκτομής.
5. Διουρηθρική θεραπεία του προστάτη με μικροκύματα – Υπερθερμία. Δίνεται θερμότητα στους ιστούς του προστάτη για να μειωθούν τα συμπτώματα της υπερπλασίας. Το πλεονέκτημα αυτής της θεραπείας είναι ότι μπορεί να εφαρμοστεί στα εξωτερικά ιατρεία ή σε εξασθενημένους ασθενείς που πάσχουν από άλλα προβλήματα υγείας.
Πότε να επικοινωνήστε με τον ουρολόγο σας;
Οταν διαπιστώσετε ότι υπάρχουν τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, επισκεφτείτε τον ουρολόγο ιατρό σας. Η ΚΥΠ είναι μια νόσος χρόνια που με την πάροδο του χρόνου εξελίσσεται και τα συμπτώματα θα επιδεινωθούν, με σοβαρό ενδεχόμενο την εμφάνιση οξέων επιπλοκών όπως η επίσχεση ούρων (αδυναμία ούρησης), αιματουρία, επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις και βλάβη νεφρών (νεφρική ανεπάρκεια).
* ιδιωτών χειρουργών ουρολόγων – ανδρολόγων
