» ΚΚΕ – ΚΚ Τουρκίας: Παράλληλη και συχνά
ταυτόσημη μαρτυρική διαδρομή, 29-1-1921
‘’Κι οι δεκαπέντε σας καρδιές, θε να χτυπάνε μαζί μας’’
Νατζίμ Χικμέτ
Στις 29 Γενάρη συμπληρώθηκαν 102 χρόνια από τη “Σφαγή των 15”. Πρόκειται για τη δολοφονία 15 Τούρκων κομμουνιστών, ανάμεσά τους και του προέδρου του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας (ΤΚΡ), Μουσταφά Σουπχί, στη Μαύρη Θάλασσα.
Aντί Βιογραφικού: Η ζωή του Σουπχί, παρότι σύντομη, έχει σχεδόν κινηματογραφική πλοκή. Μέσα σε ένα πολυτάραχο περιβάλλον, με την αποσύνθεση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τον Α΄ Παγκόσμιο Ιμπεριαλιστικό Πόλεμο, το πέρασμα από τον προμονοπωλιακό καπιταλισμό στο ανώτατο στάδιό του, τον ιμπεριαλισμό όπου πλέον κυριαρχούν τα μονοπώλια, και τελικά με τη νίκη της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης το 1917, ζει και συμμετέχει στα σπουδαιότερα γεγονότα της εποχής του: Γεννημένος στην Κερασούντα το 1883, μαθητής στην Ιερουσαλήμ, τη Δαμασκό, το Ερζερούμ και την Κωνσταντινούπολη (λόγω των συνεχών μετακινήσεων των γονιών του) και αργότερα φοιτητής στο Παρίσι, αποκτά σημαντική κοινωνική και πολιτική πείρα. Στη συνέχεια, στην πολιτική εξορία στη Σινώπη και στο παράνομο πέρασμα στα Ουράλια, όπου συνδέεται με τους επαναστατικούς πυρήνες των Μπολσεβίκων στα εργοστάσια της περιοχής, ολοκληρώνοντας τη διαμόρφωσή του από σοσιαλιστής διανοούμενος σε μαρξιστής – λενινιστής επαναστάτης.
Οργανώνεται στο μπολσεβίκικο κόμμα το 1915, μαθαίνει τη ρωσική, ταταρική και γεωργιανή γλώσσα που ήταν κυρίαρχες ανάμεσα στους εργάτες των Ουραλίων και αναλαμβάνει την επιμορφωτική δουλειά. Φέρνει εις πέρας την κομματική αποστολή συγκρότησης στρατιωτικών ταγμάτων από Τούρκους και μουσουλμάνους κρατούμενους πολέμου για λογαριασμό του Κόκκινου Στρατού στην περιοχή του Καυκάσου, τους μήνες πριν τον Οκτώβρη. Με τη νίκη της Επανάστασης, πηγαίνει στο Μπακού, που από το 1918 εκδίδει σε διάφορες γλώσσες την εφημερίδα «Νέος Κόσμος». Στο Α’ Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς το 1919 συμμετέχει ως αντιπρόσωπος σοσιαλιστικών ομάδων από την Τουρκία. Τον επόμενο χρόνο, το 1920 ιδρύεται στο Μπακού το ΤΚΡ και ο Σουπχί εκλέγεται πρόεδρός του. Τα ξημερώματα της 29ης Γενάρη 1921, ο Σουπχί και ακόμη 14 σύντροφοί του, κατά το πέρασμά τους από τη Σοβιετική Ρωσία στην Τουρκία, πέφτουν σε ενέδρα στην Τραπεζούντα από κεμαλικές παραστρατιωτικές οργανώσεις. Εκεί, στην Τραπεζούντα, μόλις λίγα χιλιόμετρα από το μέρος που γεννήθηκε ο Σουπχί, δολοφονείται ο ίδιος και η πρώτη ηγετική ομάδα του ΤΚΡ. Από τότε τέθηκαν τεράστια εμπόδια στην δράση του νεαρού κομμουνιστικού κινήματος στην Τουρκία και σύντομα το ΤΚΡ τέθηκε εκτός νόμου.
• Λίγους μήνες πριν τη δολοφονία του Σουπχί, στην ίδια περιοχή, είχε δολοφονηθεί το στέλεχος του ΚΚΕ Δημοσθένης Λιγδόπουλος, που γυρνούσε στην Ελλάδα από το 2° Συνέδριο της Κομιντέρν, μαζί με τον σ. Ωρίωνα Αλεξάκη.
• Δυο χρόνια μετά τη δολοφονία του Σουπχί, μέλος του ΚΚ Τουρκίας γίνεται ο νεαρός τότε λιμενεργάτης στην Κωνσταντινούπολη Νίκος Ζαχαριάδης, ο μετέπειτα Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ επί πολλά χρόνια.
Πρόκειται για δύο ιστορικά γεγονότα στη μακρόχρονη και ηρωική Ιστορία του ΚΚΕ και του ΚΚ Τουρκίας που φωτίζουν την παράλληλη και συχνά ταυτόσημη μαρτυρική ιστορική διαδρομή των κομμουνιστών των δύο χωρών, που πέρασαν από «τη φωτιά και το ατσάλι» της ταξικής πάλης.
Με τα δικά Του λόγια: «Έχουμε καθήκον να καθοδηγούμε τις οργανώσεις μας στην εργατική τάξη σε διεθνιστική βάση, ως αναγκαίο συστατικό του απελευθερωτικού κινήματος της σοσιαλιστικής κοινωνικής επανάστασης. Έχουμε ύψιστη υποχρέωση να σώσουμε τους Τούρκους εργαζόμενους και τους οικείους τους και να ενωθούν μαζί μας οι φτωχοί Ρωμιοί, Αρμένιοι, τα θύματα των Κουρδικών εθνών… ενάντια στους ξένους εισβολείς και στα ντόπια παράσιτα, που ως ένα, προωθούν τα συμφέροντά τους εναντίων τους. Αξιότιμοι σύντροφοι, η αγάπη για την πατρίδα και το μέλλον της, δεν μπορεί να συνδέεται με τα καλέσματα εκείνων που συνάπτουν συμφωνίες με τους ληστές αποικιοκράτες. Μπορεί μόνο να συνδέεται με τα συμφέροντα των προλετάριων και των φτωχών αγροτών, που σήμερα ο λαός της Ρωσίας επιβάλλει πανηγυρικά».
Ένα από τα πιο γνωστά ποιήματα του Ναζίμ Χικμέτ και στην Ελλάδα είναι το «Στους δεκαπέντε συντρόφους», το οποίο ο Τούρκος κομμουνιστής ποιητής έγραψε για τη δολοφονία του Μουσταφά Σουπχί και των 14 συντρόφων του.
Δε χύνουν δάκρυ
τα μάτια που συνήθισαν να βλέπουνε φωτιές.
Δε σκύβουν το κεφάλι οι μαχητές
κρατάν ψηλά τ’ αστέρι
με περηφάνεια.
Δεν έχουμε καιρό να κλαίμε τους συντρόφους.
Το τρομερό σας όμως κάλεσμα
μες στην ψυχή μας
κι οι δεκαπέντε σας καρδιές
θενά χτυπάν
μαζί μας.
Το σιγανό σας βόγγημα
σαν προσκλητήρι
χτυπάει στ’ αυτιά μας
σαν τον αντίλαλο βροντής.
Στάχτη θα γίνεις κόσμε γερασμένε
σου είναι γραφτός ο δρόμος
της συντριβής.
Και δε μπορείς να μας λυγίσεις
σκοτώνοντας τ’ αδέρφια μας της μάχης.
Και να το ξέρεις
θα βγούμε νικητές
κι’ ας είν’ βαριές μας
οι θυσίες.
Μαύρη εσύ θάλασσα γαλήνεψε
τα κύματά σου.
Και θάρθει η μέρα η ποθητή
η μέρα της ειρήνης
της λευτεριάς σου.
Ω, ναι θαρθεί
η μέρα που θαρπάξουμε τις λόγχες
που μες στο αίμα το δικό μας
έχουν βαφτεί.
ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ, 1921
Πηγές: Εκδόσεις ‘’Σύγχρονη Εποχή’’
Χανιά 30/1/2023
*O Σπύρος Δαράκης είναι πρόεδρος της Μαρτυρικής Κοινότητας Μαλαθύρου
πρώην δήμαρχος Μηθύμνης
μέλος του Δ.Σ. του Δικτύου Μαρτυρικών πόλεων & χωριών της Ελλάδας
(περιοδ. 1940-1945 Ελληνικά Ολοκαυτώματα) τηλ. 6984324735
