Αιτία και αφορμές των Ιουλιανών του 1965

Γράφει ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΛΕΣΣΑΣ
Η αποστασία υπήρξε ηθικό ολίσθημα και ένας πολιτικός ευτελισμός. Εφθασε στο αποκορύφωμά της μετά την εξασφάλιση ψήφου εμπιστοσύνης εξ 152 ψήφων στον τρίτο εντολοδόχο πρωθυπουργό, να σχηματίσει κυβέρνηση, Στεφ. Στεφανόπουλο, αφού ο πρώτος Αθανασιάδης – Νόβας και ο δεύτερος Ηλίας Τσιριμώκος απέτυχαν. Τούτο επετεύχθη με την υποστήριξη των αποστατών της ΕΡΕ του Π. Κανελλόπουλου και των Προοδευτικών του Σπ. Μαρκεζίνη, όπου εχρησιμοποιήθησαν πρωτοφανή μέτρα εξαγοράς συνειδήσεων και υπουργοποίησης απίθανων βουλευτών.
Ο μεγαλύτερος εφιάλτης της σύγχρονης Ελλ. Ιστορίας προέκυψε την 15 Ιουλίου 1965, όταν η κατάργηση της κυβέρνησης Γεωρ. Παπανδρέου απετέλεσε την απαρχή μιας πολιτικής κρίσεως με τραγικά αποτελέσματα για το Εθνος. Στη Βουλή εκείνο το απόγευμα επεκράτησε εκρηκτική ατμόσφαιρα, όταν ο εξ Ηλείας προεδρεύων Ε. Πετραλιάς, αφού άκουσε κάτι από έναν κλητήρα, που τον πλησίασε, κάθιδρος και διακόπτοντας τον ομιλητή στο βήμα, είπε: ´Κύριοι συνάδελφοι η κυβέρνηση έπεσε´!
Φυσικά όλοι σηκώθηκαν στο πόδι και συνωστίζονταν στα πηγαδάκια να πληροφορηθούν ότι ο βασιλιάς είχε ορκίσει πρωθυπουργό τον τυπολάτρη και γραφικό πρόεδρο της Βουλής, τον αποκληθέντα και ´γαργάλατα´ Γεώργιο Αθανασιάδη – Νόβα με υπουργούς Αμύνης Σταύρο Κωστόπουλο και Δημοσίας Τάξεως τον ναύαρχο Ιωάννη Τούμπα. Ολα τα πρωτοκλασάτα στελέχη της ΕΚ που συγκρότησαν ακολούθως την κυβέρνηση Νόβα απέκτησαν το στίγμα του αποστάτη. Ο νόμιμος πρωθυπουργός της χώρας Γεώργιος Παπανδρέου προδόθηκε απ? τους ανθρώπους του. Οι εσωτερικές έριδες της κυβέρνησης της ΕΚ του 53,8% έσπειραν τον σπόρο της αποστασίας, επηρέασαν τη λαϊκή βάση, την πείσμωσαν και τη φανάτισαν σε βαθμό που οι κινητοποιήσεις καθημερινά συγκλόνιζαν την Αθήνα εναντίον των αρχιερέων της αποστασίας.
Τα αίτια της αποστασίας βρίσκονταν σε μια ομιλία του αρχηγού της ΕΡΕ Π. Κανελλόπουλου, ο οποίος αντικατέστησε τον αυτοεξορισθέντα Κ. Καραμανλή με το ψευδώνυμο Τριανταφυλλίδης. Τον Φεβρουάριο του 1965 σε ομιλία του στην Πλ. Κλαυθμώνος είχε πει ότι ήταν διατεθειμένος να στηρίξει μια άλλη κυβέρνηση στελεχών της ΕΚ χωρίς τον Παπανδρέου. Επλανάτο τότε η αποκάλυψη για το ´Σχέδιο Περικλής´ περί βίας και νοθείας στις εκλογές του 1961. Προέκυψε δε και ένα δημοσίευμα της Λαρισαϊκής εφημερίδας ´Ημερήσιος Κήρυξ´ την 18/5/1965, που αναφερόταν στην υπόθεση ´ΑΣΠΙΔΑ´. Επρόκειτο για μια οργάνωση στο στράτευμα που είχε στόχο την ανατροπή του πολιτεύματος, γινόταν λόγος για συμμετοχή του Ανδρ. Παπανδρέου και είχαν αρχίσει ανακρίσεις. Οπως αποδείχθηκε από πόρισμα του προέδρου του Αναθεωρ. Δικαστηρίου επρόκειτο για μια ομάδα φιλόδοξων και κατευθυνόμενων αξ/κών. Τούτο ήταν η αρχή της σύγκρουσης του Παλατιού με τον Γ. Παπανδρέου.
Η αφορμή δόθηκε με την απόλυση την 14η Ιουλίου του υπουργού Αμυνας Π. Γαρουφαλιά απ? τον Παπανδρέου και την επιμονή του ν? αναλάβει ο ίδιος το Υπουργείο. Ο Βασιλιάς, αφού είχε προηγηθεί η ανταλλαγή των περίφημων επιστολών, για τις οποίες αργότερα ομολόγησε ότι ´διέπραξε λάθος´, του πρότεινε οποιονδήποτε άλλον υπουργό δικής του επιλογής ή να αναλάβει αυτός, αλλά η υπόθεση ´ΑΣΠΙΔΑ´ να πάει στο Υπ. Δικαιοσύνης. Ο Παπανδρέου αρνήθηκε. Μετά απ? το ναυάγιο των συνομιλιών, είπε, αποχωρώντας απ? το παλάτι, ´αύριο θα υποβάλλω την παραίτησή μου´ και ο Κων/νος λέγεται ότι του απήντησε: ´Μου αρκεί και προφορικώς´.
Μετά τα Ιουλιανά επακολούθησε μια δραματική πολιτική ζωή, όπου στήθηκε το σκηνικό για την έλευση της δικτατορίας των συνταγματαρχών της 21ης Απριλίου 1967. Πάντως τα βαθύτερα αίτια των Ιουλιανών δεν είναι αυτά, που φαίνονται…