Το καλοκαίρι της σύντομης… ευφορίας

Καλοκαίρι 1999. Τη χώρα σαρώνει ένας άνεμος ευφορίας. Δεν είναι για την προσμονή των Αγώνων του 2004 (ωχ, ωχ) ούτε για την αναμονή της ένταξης της χώρας στη ζώνη του ευρώ (εδώ τα ωχ πολλαπλασιάζονται).
Είναι το Χρηματιστήριο που έχει φτάσει τις 6.500 μονάδες, προκαλώντας ένα πραγματικό ντελίριο. Για μία διετία η χώρα βρίσκεται σε παροξυσμό. Υπουργοί μιλούν για «λαϊκό καπιταλισμό» που θα φέρει πολλά χρήματα στην ελληνική οικογένεια, άλλοι υπουργοί καλούν επισήμως όλους τους Ελληνες πολίτες να «επενδύσουν» με κάθε τρόπο στο Χρηματιστήριο, life style περιοδικά ρωτούν τους συνεντευξιαζόμενους αν ποτέ θα κατέθεταν χρήματα στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο (τόσο μπανάλ!) και κανάλια, Τύπος, ραδιόφωνα όλοι στον ρυθμό των «μεγάλων ευκαιριών» του ναού του χρήματος.
Η κατάσταση στην κοινωνία; Ακόμα χειρότερη! Παροξυσμός, κάθε χωριό και ΑΕΛΔΕ, κάθε δρόμος και χρηματιστηριακή! Στους δρόμους ακούς τους καταστηματάρχες των Χανίων να κουβεντιάζουν για τις μετοχές που ανεβαίνουν,  την ώρα που ψωνίζεις στο περίπτερο ακούς τον περιπτερά να συνομιλεί με τον χρηματιστή του και να του δίνει εντολές να πουλήσει, στις καφετέριες οι νέοι αντί για γκόμενες, μπάλα, άντε και τα μαθήματα, έχουν ανοίξει κουβέντα για τις… προνομιούχες μετοχές (τώρα ποιος είναι ο προνομιούχος είναι άλλο θέμα).  
Αρρωστημένος τζόγος, όπως κάθε τζόγος.
Υπήρχαν, βέβαια και λιγοστοί που είχαν αντιρρήσεις, που βλέποντας πώς λειτουργεί η οικονομία και πώς αναντίστοιχα ανεβαίνουν οι χρηματαγορές κατέθεσαν άλλη άποψη. Χαρακτηριστικά τότε θυμάμαι τον Λαφαζάνη του ΣΥΝ, πόσο είχε λοιδορηθεί για όσα έλεγε για την «ψεύτικη ανάπτυξη» και τον κίνδυνο να χάσουν τα χρήματά τους οι μικροί επενδυτές. Ανάλογες ενστάσεις είχε καταθέσει ο τότε επίτιμος αρχηγός της ΝΔ Μ. Εβερτ, αλλά και σε αυτόν τα ίδια. Και φυσικά δεν μιλάμε για όσα κόμματα, παρατάξεις, οργανώσεις εξέφρασαν επιφυλάξεις για το «τρελό πάρτι»… οχετός εναντίον τους.
Τελικά, γρήγορα αποδείχθηκε ότι οι «γραφικοί» δεν ήταν καθόλου γραφικοί… η βουτιά ξεκίνησε από εκείνη τη χρονιά και σήμερα το Χρηματιστήριο βρίσκεται κάπου… 6.000 μονάδες πιο κάτω και 200 δισ. λιγότερα. Υπήρξαν οι μεγάλοι που έβγαλαν πολλά, υπήρξαν και μικροί που έβγαλαν επίσης πολλά, αφού πρόλαβαν και αγόρασαν ακίνητα ή τραβήχτηκαν γρήγορα από τη «σφιχτή μέγγενη του χρηματιστηριακού τζόγου». Η μεγάλη πλειοψηφία, όμως, των «επενδυτών», όσοι έριξαν τα χρήματα των καταθέσεών τους, δανείστηκαν ή πούλησαν χωράφια για να ανοιχθούν στις… ατέλειωτες (για ποιους;) θάλασσες της χρηματαγοράς, έχασαν και έχασαν και πολλά. Χαρακτηριστική η περίπτωση οικογένειας που ο πατέρας και οι δύο γιοι, όλοι σκληρά εργαζόμενοι, κέρδισαν μέχρι και 4,5 εκατ. δραχμές εκείνο το καλοκαίρι, έχοντας ξεκινήσει με 500.000 δρχ. Περίμεναν να πάνε 5 τα εκατομμύρια για να φύγουν… Δεν πρόλαβαν έχασαν τα 4,5 εκατ., έχασαν τις 500.000 δρχ. και άλλες 200.000 που έριξαν στο τέλος μήπως και ρεφάρουν. Μία από τις χιλιάδες περιπτώσεις.
Τελικά, ο λαϊκός καπιταλισμός δεν αποδείχθηκε καθόλου… λαϊκός, αλλά πολύ… καπιταλισμός.
Στο βιβλίο του «Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας» ο  Χανς Εντσενσμπέργκε περιγράφει, μεταξύ άλλων, το καλοκαίρι του 1936 στην Καταναλονία. Τα συνδικάτα των αναρχικών, οι μαρξιστές επαναστάτες, οι σοσιαλιστές και το ισπανικό Κ.Κ. έχουν καταλάβει την εξουσία. Το αληθινό καλοκαίρι της απόλυτης ελευθερίας του ?36 έληξε άδοξα κάτω από τη φασιστική μπότα του Φράνκο. Το ψευδεπίγραφο καλοκαίρι της ευφορίας του ?99 στην Ελλάδα έληξε φυσιολογικά κάτω από την μπότα των αγορών. Αλλά ποιος να θυμάται τέτοιες λεπτομέρειες 13 χρόνια μετά;