Θεματοφύλακας της παράδοσης ο βοσκός της Κρήτης

Αφιέρωμα στον ´Βοσκό της Κρήτης´, ως παράγοντα της οικονομικής ζωής του τόπου και ως θεματοφύλακα της τοπικής παράδοσης και των αξιών της, πραγματοποίησε το βράδυ της Κυριακής η  Εταιρεία Κρητικών Σπουδών – Ιδρυμα Καψωμένου, σε συνεργασία με τον Σύλλογο Κτηνοτρόφων Νομού Χανίων, στην έδρα της Εταιρείας, στον Πύργο Αλικιανού.
Η εκδήλωση άρχισε με ριζίτικα τραγούδια που απέδωσε ο Σύλλογος Ριζιτών, ενώ στη συνέχεια ο οικοδεσπότης του Ιδρύματος Ερατοσθένης Καψωμένος αφού καλωσόρισε τον κόσμο παρουσίασε τους συνομιλητές του, τον Γιάννη Γαλανάκη, τον λαογράφο Κανάκη Γερωνυμάκη και τον συνταξιούχο δάσκαλο Λεωνίδα Βεγλιρή, που όλοι αναφέρθηκαν στη ζωή των βοσκών, στις παραγωγικές τους δραστηριότητες και στη συμβολή τους στον πολιτισμό, ως εξής:
Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος: «Ο βοσκός, δημιουργός και θεματοφύλακας της παράδοσης του Ριζίτικου τραγουδιού. Αυτό, λοιπόν, που θα προσπαθήσουμε να δείξουμε σήμερα είναι πως το δημοτικό τραγούδι της περιοχής μας, το ριζίτικο, είναι δημιουργία των ορεινών Κοινοτήτων της ρίζας, δηλαδή είναι τοπικό τραγούδι και από την ορεινή Κυδωνία και το Σέλινο μεταδόθηκε στη συνέχεια σε Αποκόρωνα, Σφακιά, Κίσαμο και στο δυτικό Ρέθυμνο. Αυτή είναι η πηγή του ριζίτικου τραγουδιού που είναι, ας πούμε, το θησαυροφυλάκιο των νεοελληνικών αξιών και η κοινωνική κατηγορία που το δημιούργησε και το συντηρεί είναι οι βοσκοί τους οποίους τιμούμε σήμερα και για την προσφορά τους στον πολιτισμό στη διατήρηση του πολιτισμού μας και για την προσφορά τους στους εθνικούς αγώνες και τη συμβολή τους στην κοινωνική ζωή. Είναι μια γιορτή σήμερα και είμαστε πολύ ευχαριστημένοι για την ανταπόκριση που έχουμε?».  
Γιάννης Γαλανάκης: «Ο βοσκός της Κρήτης είναι το θέμα. Ο άνθρωπος της Μαδάρας και του Ψηλορείτη ο κρητικός βοσκός, ο δοξασμένος μα ποτέ, ποτέ τιμημένος. Παράξενο για μερικούς, όμως, για εμάς είναι ο άνθρωπος που έδωσε τόσα πολλά τη μια με τη βοσκική, την άλλη με το αλέτρι, την παράλλη με το τουφέκι και με παντοτινή συντροφιά τη φτώχεια. Να στέκει επάνω στις κορφές και να βάνει κεραμίδι την παλάμη και να αγναντεύει τα πέρατα, φρουρός ακοίμητος, παντοτινός και αιώνιος. Ο βοσκός της Κρήτης ήταν ο άνθρωπος που τιμωρούσε τους γιανίτσαρους και τους διάφορους λήσταρχους της Τουρκιάς που έπιναν το αίμα των ανθρώπων. Οι βοσκοί αυτοί, οι Χαΐνηδες όπως τους έλεγαν, έδιδαν ελπίδες και κουράγιο στους καταπιεσμένους ανθρώπους και τιμωρούσαν τα ανθρωπόμορφα τέρατα. Αυτοί οι χαΐνηδες ζούσαν επάνω στα βουνά και στις σπηλιές, ήταν εκείνοι που για περιουσία τους είχαν μόνο λίγα πρόβατα και είχαν αντοχές σε όλα τα κατακαίρια. Ήταν εκείνοι που βαστούσαν αναμμένη τη λαμπάδα και τη φλόγα που άναβε τη φωτιά από τη μια επανάσταση στην άλλη. Ήταν εκείνοι που δίνανε κουράγιο στις σκυμμένες ψυχές. Ήταν και είναι ακόμη εκείνοι που δώσανε τα τραγούδια της περηφάνιας και της αξιοπρέπειας. Ήταν εκείνοι που ποιοι άλλοι περισσότερο από αυτούς πάτησαν τόσο στέρεα απάνω στα κακοτράχαλα θεόρατα βουνά της Κρήτης και μπέτι με μπέτι πάλεψαν τους εχθρούς της. Ποιοι άλλοι φτερούγισαν περισσότερο τον αέρα της λευτεριάς και πότισαν με οξυγόνο τις σκυμμένες ψυχές; Ποιοι; Ήταν αντάρτης ο βοσκός της Κρήτης δεν ήταν αστός βολεμένος ούτε σκυμμένος ήταν όρθιος, πάντα όρθιος, ήταν παντοτινός Χαΐνης, ήταν άγρυπνος αυτός ο άνθρωπος, ο άνθρωπος των Λευκών Ορέων και του Ψηλορείτη?».       
Από την πλευρά του ο καταξιωμένος Σφακιανός λαογράφος και παλιός βοσκός Κανάκης Γερωνυμάκης αναφέρθηκε λεπτομερώς για τον ηρωισμό και τον κόπο παραγωγής του τυριού και γενικά τη ζωή των παλιών βοσκών, τονίζοντας ότι: «Ο κτηνοτρόφος είναι ο πιο ατόφιος Κρητικός και είναι ο πιο δυνατός υποστηρικτής της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Στην οικονομία και στη ζωντάνια της Κρήτης εδέσποζε πάντα ο βοσκός. Σε πολεμικές και ειρηνικές δραστηριότητες συχνά έμπαινε μπροστάρης και η προσφορά του στην κοινωνία ήταν πολύτιμη. Όμως και η κοινωνία και η Πολιτεία υποτιμούν την προσφορά και τη χρησιμότητά του. Στην κατ? εξοχή κτηνοτροφική επαρχία Σφακίων ήταν πάντα δεσπόζουσα δύναμη οι κτηνοτρόφοι. Όποιος ήθελε να πουλήσει μια περιουσία, τους βοσκούς ζητούσε και ακόμη όταν φεύγανε οι Τούρκοι πολλοί ορεσίβιοι κτηνοτρόφοι αγόρασαν αξιόλογες τουρκικές περιουσίες επειδή το κοπάδι είναι ρευστό και ευέλικτο κεφάλαιο? Ο κτηνοτρόφος ήταν πάντα εις θέση να αντιμετωπίσει μεγάλα έξοδα. Αν θα ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία θα δούμε ότι οι πιο πολλοί μεγαλοκαπετάνιοι αναδεικνυόταν από τις κτηνοτροφικές οικογένειες, διότι το περιβάλλον και οι συνθήκες υπό τις οποίες εζούσε ο κτηνοτρόφος και ο τρόπος της ζωής που έκανε παλεύοντας με τα στοιχεία της φύσεως, με τις αντιξοότητες και με ανταγωνισμούς μεταξύ των συναδέλφων του, του δημιούργησαν ένα ζωντανό αγέρωχο χαραχτήρα και ήταν ένα άτομο παντός καιρού. Αν παρουσιαζόταν ανάγκη πήγαινε εθελοντικά να πολεμήσει για την πατρίδα?».    
Λεωνίδας Βεγλιρής: «Ο βουνίσιος Κρητικός ζει και κινείται αιώνες τώρα στον καθαρό αέρα της Μαδάρας και αυτό έχει επηρεάσει την ψυχοσύνθεσή του. Έχει διαμορφώσει τον χαραχτήρα του γνήσιου Κρητικού που δεν σκύβει το κεφάλι στις δύσκολες καταστάσεις. Έμαθε να παλεύει πάντοτε με συνθήκες δύσκολες και απρόσμενες περιπτώσεις και όλα αυτά τον κάνουν πιο δυνατό και ικανό να τα βγάζει πέρα. Η ζωή του ολόκληρη είναι ένας αγώνας και αυτό τον οδηγεί στην κοινωνική καταξίωσή του. Μπορεί να κοιμηθεί νηστικός μα δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια του αν δεν κάνει τον σταυρό του. Η δημοτική μούσα έχει ασχοληθεί μαζί του και έχει υμνήσει τα κατορθώματά του. Οι Κρήτες συγγραφείς ασφαλώς δεν μπορούσαν να τον αγνοήσουν αφού η προσφορά του στους αγώνες και στους ξεσηκωμούς για τη λευτεριά τα δίσεκτα εκείνα χρόνια υπήρξε σημαντική. Γέννημα – θρέμμα της Κρήτης ο συγγραφέας του ´Πατούχα´ Ιωάννης Κονδυλάκης όχι μόνο έζησε και έγραψε για την Κρήτη και τους ανθρώπους της μα στο έργο του ζωγραφίζονται, ως σε κανένα άλλο συγγραφέα, ο ηρωισμός και η φυλετική υπεροχή των Κρητικών. Αποδίδει άριστα την ουσία της κρητικής ζωής περιστρεφόμενος γύρω από την ιστορία και τις αναμνήσεις της εποχής. Η πνευματική συγγένεια του Κονδυλάκη και της Κρήτης καταφέρνεται από το ίδιο του το έργο. Το Κρητικόπουλο ανατρέφεται με το όνειρο των όπλων, η κατοχή του όπλου ταυτίζεται με την ανδροποίησή του είναι η είσοδός του στα άγια των αγίων της κοινωνικής καθιέρωσης».
O Σύλλογος Κτηνοτρόφων Νομού Χανίων, είχε αναλάβει τα έξοδα του τραπεζιού έχοντας στήσει από νωρίς στο προαύλιο του παλιού Εκπαιδευτηρίου δύο μεγάλα καζάνια να βράζουν με κρέατα φουριάρικα. Σε δηλώσεις που μας έκαναν τόσο ο πρόεδρος του Συλλόγου των κτηνοτρόφων Μανούσος Σταυριανουδάκης όσο και ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Κτηνοτρόφων Γεώργιος Βενετάκης, εξέφρασαν τις ευχαριστίες τους στο Ιδρυμα Καψωμένου, στους ομιλητές και στον κόσμο που τίμησε τον κλάδο με την παρουσία του λέγοντας ότι: «Τα σημερινά προβλήματα των κτηνοτρόφων διογκώθηκαν και έγιναν ακόμα μεγαλύτερα περασμένων ετών. Δεν αντέχουμε άλλο τις συνεχόμενες αυξήσεις στις ζωοτροφές και σε κάθε τι που μας αφορά δίχως οι τιμές πώλησης των προϊόντων μας να έχουν αντίστοιχη αύξηση. Τα προβλήματά μας τα γνωρίζουν οι τοπικοί βουλευτές. Σύντομα πάμε σε Γενική Συνέλευση για να αποφασίσουμε πώς θα κινηθούμε από εδώ και πέρα?».
Μουσικοί συντελεστές της τιμητικής βραδιάς ήταν το παραδοσιακό συγκρότημα με τον Γεώργιο Μαυροδημητράκη στο βιολί, τον Βαγγέλη Μαυροδημητράκη στο αρμόνιο και τον Θοδωρή Καμπουράκη στο λαγούτο.