ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΟΥΚΟΥΣΟΥΛΑΣ*
Με 1.300.000 δημότες, το Μόναχο είναι η 3η μεγαλύτερη σε μέγεθος πόλη της Γερμανίας και 12η στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μερικά ενδεικτικά μεγέθη ως προς τη μηχανοργάνωση του Δήμου Μονάχου (στοιχεία 2011):
*15.000 σταθμοί εργασίας με υπολογιστή
*Επιπλέον 28.000 υπολογιστές σε σχολεία της πόλης
*1.000 εργαζόμενοι στον τομέα της πληροφορικής
*51 τοποθεσίες γραφείων (διαφορετικά κτήρια)
*22 ανεξάρτητα τμήματα πληροφορικής
Η αποφαση
Αρχικά ο Δήμος Μονάχου χρησιμοποιούσε αποκλειστικά Windows NT4. Η υποστήριξη όμως για την έκδοση αυτή έληξε το 2003 υποχρεώνοντάς τους σε αναβάθμιση ´με το έτσι θέλω´. Παράλληλα, η Microsoft τους ανακοίνωσε αλλαγές που θα επέφεραν σημαντική αύξηση στο συνολικό κόστος ιδιοκτησίας (TCO) του λογισμικού τους. Επιπλέον, ο τότε υπεύθυνος πληροφορικής του Δήμου, Βίλχελμ Χέγκνερ, ανέφερε ότι τα συστήματα με windows επικοινωνούν τακτικά με τα κεντρικά της Microsoft χωρίς να μπορεί να είναι κανείς σίγουρος για το τι ακριβώς πληροφορία αποστέλλουν και λαμβάνουν. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις υποχρεώσεις ενός Δήμου περί διαφύλαξης της ιδιωτικότητας των στοιχείων των δημοτών του.
Έτσι, μετά από μια αρκετά επεισοδιακή ψηφοφορία (στην οποία η αντιπολίτευση μίλησε για ´ερασιτέχνες προγραμματιστές που θα δημιουργήσουν χάος στην πόλη του Μονάχου´) και παρά τις πολύ ισχυρές πιέσεις της Microsoft (ο ίδιος ο Στηβ Μπάλμερ επισκέφθηκε τον δήμαρχο Κρίστιαν Ούντε) το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε τη σταδιακή μετάβαση των συστημάτων του Δήμου σε ελεύθερο λογισμικό:
*Λειτουργικό σύστημα Linux
*Εφαρμογή γραφείου OpenOffice (πλέον LibreOffice)
*Εφαρμογή πλοήγησης στο Διαδίκτυο Firefox
*Εφαρμογή ηλ. ταχυδρομείου Thunderbird και
*Εφαρμογή επεξεργασίας εικόνας Gimp.
Η μεταβαση
Η διαδικασία της μετάβασης δεν ήταν καθόλου εύκολη (όπως συμβαίνει με κάθε πρωτοπόρο). Τα προβλήματα που συνάντησαν ήταν πάρα πολλά:
*Νομικά θέματα (π.χ. πατέντες λογισμικού ή το να αποφασίσουν αν έχει ή όχι το δικαίωμα ένας δημόσιος φορέας να διανέμει λογισμικό δωρεάν σε μια φιλελεύθερη οικονομία)
*Ορισμένα υπάρχοντα έγγραφα και εφαρμογές ήταν συμβατά μόνο με τεχνολογίες Microsoft.
*Ορισμένες ´γενικού σκοπού´ εφαρμογές (π.χ. συστήματα CAD για πολιτικούς μηχανικούς της πολεοδομίας) δε δούλευαν καλά πάνω σε λειτουργικό Linux.
*Τα 21 (πλέον 22) τμήματα πληροφορικής είχαν όλα διαφορετικά συστήματα για διαχείριση, διανομή λογισμικού, αυτοματισμούς κ.λπ., τα περισσότερα από τα οποία περιείχαν σοβαρά λάθη και παραλείψεις. Ένα πραγματικό χάος.
*Ακόμα και για το πιο απλό έγγραφο (μια αίτηση άδειας) ο Δήμος είχε φτάσει να διαθέτει 25 διαφορετικά πρότυπα (templates) ενώ θα αρκούσε ένα.
*Υπήρξε αντίσταση από τοπικές εταιρείες πληροφορικής / παρόχους, από υπαλλήλους στο τμήμα πληροφορικής αλλά και από απλούς υπαλλήλους λόγω ανάγκης επανεκπαίδευσης, αλλά και προκαταλήψεων λόγω άγνοιας απέναντι στο ελεύθερο λογισμικό
*Υπήρξε πολύ μεγάλη πίεση από την αντιπολίτευση και ορισμένα ΜΜΕ της Γερμανίας αλλά και του εξωτερικού που παρακολουθούσαν και έκαναν επιθέσεις σε κάθε βήμα του έργου.
Σε όλα αυτά τα προβλήματα, η τεχνική διοίκηση του Δήμου του Μονάχου ανταποκρίθηκε με αξιοθαύμαστο σθένος και ψυχραιμία:
Ανέπτυξαν το δικό τους λογισμικό όπου χρειάστηκε: Για παράδειγμα, λύσεις αυτοματισμού εγγράφων γραφείου και αλληλογραφίας (wollmux) και για απομακρυσμένη διαχείριση συστήματος μέσω διαδικτύου (Gosa). Τις λύσεις αυτές μάλιστα τις αναπτύσσουν και μοιράζονται ελεύθερα με όλη την κοινότητα. Αυτό έχει ήδη οδηγήσει στην (δωρεάν) επαναχρησιμοποίηση από άλλους Δήμους και νομικές εταιρείες της Γερμανίας, γλυτώνοντας τους φορολογούμενους από αρκετά επιπλέον έξοδα. Μάλιστα με απλή μετάφραση και προσαρμογή είναι δυνατόν οι λύσεις αυτές να χρησιμοποιηθούν και στον Δήμο Χανίων με ελάχιστο κόστος και κέρδος και για το Μόναχο από τυχόν βελτιώσεις.
Ανέπτυξαν τη δική τους πιστοποιημένη πλατφόρμα λογισμικού με ´μεγάλης διάρκειας υποστήριξη´: ´Πλατφόρμα´ εδώ ονομάζουμε το σύνολο των προγραμμάτων από λειτουργικό σύστημα μέχρι εφαρμογές γραφείου που χρειάζεται ένας οργανισμός για να δουλέψει. Η πλατφόρμα του Δήμου Μονάχου (LiMux) βασίζεται σε μία γνωστή έτοιμη διανομή (ubuntu) της οποίας συγκεκριμένες εκδόσεις υποστηρίζονται δωρεάν για 5 χρόνια και από εκεί και πέρα η αναβάθμιση είναι επίσης δωρεάν. Αυτό μειώνει το συνολικό κόστος ιδιοκτησίας δραματικά. Παράλληλα, υιοθετώντας μία ´πιστοποιημένη από τη Γερμανική κυβέρνηση´ πλατφόρμα υπάρχουν σημαντικές οικονομίες κλίμακας (π.χ., στη συγγραφή οδηγιών χρήσης, βιβλίων, εκπαιδευτικού υλικού κλπ). Κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει εύκολα και στην Ελλάδα σε συνεργασία π.χ., με το ΚΕΠΛΗΝΕΤ που κάνει αντίστοιχη προσπάθεια για τα σχολεία.
Εκμεταλλεύτηκαν τη μετάβαση για να βελτιώσουν τη μηχανοργάνωσή τους: Πλέον το Μόναχο είναι πολύ κοντά στους στοιχειώδεις στόχους: Ένα μόνο πρόγραμμα ανά λειτουργία, ένα μόνο πρότυπο ανά τύπο εγγράφου, κεντρική και απομακρυσμένη διαχείριση των πάντων (ο διαχειριστής συνήθως δε χρειάζεται να αφήσει το γραφείο του για να λύσει ένα πρόβλημα ή για δουλειές ρουτίνας όπως εντοπισμός προβλήματος, αντίγραφα ασφαλείας και αναβαθμίσεις).
Ανέθεσαν τη δουλειά που χρειάστηκε σε τοπικές μικρές επιχειρήσεις: Περίπου το 90-95% των 6.000.000 που είχαν δοθεί ως το 2009 για τη μετάβαση σε εξωτερικούς συνεργάτες πήγε σε μικρές τοπικές επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, δημιουργώντας έτσι ευκαιρίες και θέσεις εργασίας στην τοπική αγορά. Αντίστοιχες δυνατότητες υπάρχουν και εδώ μέσω αξιοποίησης κοινοτικών κονδυλίων. Δεδομένου ότι η ανάπτυξη που γίνεται ως ελεύθερο λογισμικό είναι μετά διαθέσιμη σε όλους δωρεάν, τα κοινοτικά κονδύλια δεν πετάγονται έτσι ´στα σκουπίδια´ αλλά παράγουν πολλαπλασιαστική αξία και για άλλους δημόσιους φορείς και ιδιωτικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα.
Επένδυσαν στην εκπαίδευση και την επικοινωνία με τους υπαλλήλους: Όπως μπορείτε να δείτε στο διάγραμμα, μεγάλο μέρος των δαπανών του έργου δίδεται για εκπαίδευση του προσωπικού. Όπως είπε ο υπεύθυνος του έργου ´αυτό είναι επιλογή μας. Θέλουμε καλή εκπαίδευση και είμαστε διατεθειμένοι να πληρώσουμε γι αυτό´.
Επίσης, ο Δήμος διέθεσε προσωπικό ειδικά για την επικοινωνιακή διαχείριση της μετάβασης, π.χ., διοργάνωσε εκδηλώσεις στις οποίες μοιράστηκε δωρεάν το λογισμικό που ανέπτυξε ή πιστοποίησε ο Δήμος στη διάρκεια της μετάβασης ώστε να επωφεληθούν όλοι. Εδώ κάτι αντίστοιχο μπορεί να το αναλάβει ο ChaniaLUG σε εθελοντική βάση (οργάνωση και ομιλίες) μια και ήδη έχουμε οργανώσει αντίστοιχες εκδηλώσεις στο παρελθόν. Παράλληλα δόθηκε σημαντική προσοχή στα παράπονα που υπήρξαν τα οποία οδήγησαν σε βελτιώσεις, ώστε να υπάρχει αποδοχή και ικανοποίηση από το νέο σύστημα στην πλειοψηφία των υπαλλήλων.
Η μετάβαση έγινε σταδιακά: Ο στόχος είναι να μεταβεί σε Linux το 80% των θέσεων εργασίας (δηλ 12000 Η/Υ). Πρώτα έγινε η μετάβαση του 10% των υπολογιστών (περίπου 1500) σε πιλοτικό επίπεδο όπου επιλύθηκε η συντριπτική πλειοψηφία των προβλημάτων συμβατότητας και έπειτα έγινε μαζική μετάβαση των υπόλοιπων συστημάτων. Αυτό βοήθησε στο να είναι πλέον η δεύτερη φάση μπροστά από το πρόγραμμα και τελικά αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί τέλος του 2012.
Αποτελεσματα
Με βάση αυτά που ανέφερε ο δήμαρχος Κρίστιαν Ούντε στις 28 Μαρτίου φέτος, έχουν αυτή τη στιγμή εξοικονομήσει ήδη 4 εκατ. ευρώ, ενώ παράλληλα ο συνολικός αριθμός των προβλημάτων που αναφέρονται στο τμήμα πληροφορικής έχει πέσει σε 46 από 70 ανά μήνα τη στιγμή που ο αριθμός των υπολογιστών με Linux στον Δήμο αυξήθηκε από 1500 σε 9500. Μάλιστα η εξοικονόμηση αυτή αναμένεται να γίνει πολύ μεγαλύτερη όσο αποκτά ο Δήμος σχετική τεχνογνωσία (ήδη μείωσαν τις εξωτερικές εργασίες από το 70% στο 30% της δουλειάς) και όσο τα έξοδα λόγω μετάβασης μειώνονται (π.χ. εκπαίδευση προσωπικού).
Πηγές
Wikipedia: http://el.wikipedia.org/wiki/LiMux
Βιβλίο ´Politics of Open Source Adoption´: http://goo.gl/B75tI
Παρουσίαση του Florian Schiessl υπεύθυνου της μετάβασης http://www.youtube.com/watch?v=rtqaBPeljJ0
Γλωσσάρι
* Πρότυπο εγγράφου (template ή master document): Ένα έγγραφο με κατάλληλα τοποθετημένα ´κενά´. Σκεφτείτε για παράδειγμα μια κενή υπεύθυνη δήλωση όπου όταν συμπληρωθεί το περιεχόμενό της το αποτέλεσμα είναι ένα έγγραφο.
*ChaniaLUG
[Όπως και το ίδιο το ΕΛ/ΛΑΚ έτσι και αυτή η στήλη είναι εξ ορισμού ανοιχτή, θα χαρούμε να μας στείλετε απόψεις, προτάσεις, τυχόν απορίες ή ό,τι άλλο θεωρείτε σημαντικό, ώστε η στήλη να είναι για εσάς όσο το δυνατόν πιο χρήσιμη. Ο καλύτερος τρόπος επικοινωνίας είναι μέσω της λίστας ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της ομάδας μας στη διεύθυνση public@chania-lug.gr.]
