Δραματικές συνέπειες στην καθημερινότητα των Κρητικών, αλλά και όλων των Ελλήνων, αναμένεται να επέλθουν τον 21ο αιώνα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του WWF, το μέλλον στο νησί θα περιλαμβάνει τροπικές νύχτες, πολλές ημέρες καύσωνα και αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς.
Αυτό είναι μόνο ένα μέρος από τις δυσοίωνες προβλέψεις που δημοσίευσε χθες το WWF Ελλάς για το ελληνικό περιβάλλον, βασισμένo στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ´Climrun´, που ολοκληρώνει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Η διαδικτυακή εφαρμογή του WWF ´Οικοσκόπιο´, μέσα από διαδραστικούς χάρτες, αποτυπώνει την εξέλιξη του κλίματος στη χώρα μας από το 1961 μέχρι σήμερα, αλλά και τις προβλέψεις μέχρι και το 2100. Αυτές είναι άκρως ανησυχητικές και θέτουν τη χώρα σε… κόκκινο συναγερμό.
Το σενάριο είναι εφιαλτικό, αλλά, σύμφωνα με το WWF, πραγματικό. Χαρακτηριστικά ευρήματα της έρευνας είναι:
? Αύξηση κατά 50% των θερμών ημερών για την περίοδο 2021 – 2050 και 100% μεταξύ 2071 – 2100.
? Οι κατά μέσο όρο 6,7 ημέρες καύσωνα της περιόδου αναφοράς 1961 – 1990 προβλέπεται να διπλασιαστούν (12,8 ημ.) την περίοδο 2021 – 2050 και να πενταπλασιαστούν (30,50 ημ.) την περίοδο 2071 – 2100.
? Προβλέπονται 30 επιπλέον ημέρες αυξημένου κινδύνου πυρκαγιάς ανά έτος, οι οποίες θα παρουσιαστούν κυρίως στις ανατολικές περιοχές της χώρας από τη Θράκη μέχρι και την Κρήτη.
? Η αύξηση της θερμοκρασίας φαίνεται να συνοδεύεται από αύξηση των ξηρών ημερών. Οι περιοχές που θα επηρεαστούν περισσότερο είναι η Ανατολική Στερεά, η Εύβοια, η Θεσσαλία καθώς και τα νησιά του Αιγαίου και η Κρήτη.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΚΑΥΣΩΝΕΣ
O δασολόγος Πάνος Κορδοπάτης, συνεργάτης στο Τμήμα Επιστημονικής Τεκμηρίωσης και Υποστήριξης του WWF Ελλάς, αναφέρει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ πως οι θερμές ημέρες, δηλαδή εκείνες με θερμοκρασίες άνω των 30 βαθμών Κελσίου, θα αυξηθούν κατά 50% την περίοδο 2021 – 2050 και θα διπλασιαστούν (100% αύξηση) μεταξύ 2071 – 2100.
Οι κατά μέσο όρο 6,7 ημέρες καύσωνα της περιόδου 1961 – 1990 στην Ελλάδα προβλέπεται να διπλασιαστούν (12,8 ημέρες) την περίοδο 2021 – 2050 και να πενταπλασιαστούν (30,50 ημέρες) την περίοδο 2071 – 2100. Οι τροπικές νύχτες, όταν δηλαδή η θερμοκρασία το βράδυ δεν πέφτει κάτω από 20 βαθμούς, την περίοδο 2021 – 2050 θα φτάσουν τις 70 τον χρόνο και μεταξύ 2071 με 2100 τις 102, όταν τώρα παρατηρούνται 45 τροπικές νύχτες κατά μέσο όρο στην Ελλάδα.
«Με το ´Οικοσκόπιο´ μπορεί κανείς να εστιάσει και σε μεμονωμένες περιοχές, όπως, για παράδειγμα, στα νησιά του Αιγαίου, όπου τώρα οι τροπικές νύχτες φθάνουν τις 96 τον χρόνο, το 2021 – 2050 θα αυξηθούν στις 128 και το 2017 – 2100 στις 161», εξηγεί ο κ. Κορδοπάτης.
ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ
Προβλέπονται 30 επιπλέον ημέρες αυξημένου κινδύνου πυρκαγιάς ανά έτος, οι οποίες θα παρουσιαστούν κυρίως στις ανατολικές περιοχές της χώρας, από τη Θράκη μέχρι και την Κρήτη. Γενικότερα, όπως τονίζει ο κ. Κορδοπάτης, παρατηρείται μία μεγαλύτερη επιβάρυνση όσο κινούμαστε νοτιοανατολικά. Επίσης, η αύξηση της θερμοκρασίας φαίνεται να συνοδεύεται από αύξηση των ξηρών ημερών. Οι περιοχές που θα επηρεαστούν περισσότερο είναι η Ανατολική Στερεά, η Εύβοια, η Θεσσαλία καθώς και τα νησιά του Αιγαίου και η Κρήτη.
Οπως σημειώνει η έκθεση του WWF, η αύξηση της συχνότητας, της σφοδρότητας και της έκτασης των πυρκαγιών ευνοείται από τις κλιματολογικές συνθήκες, αλλά και τις ανθρωπογενείς απειλές που παρατηρούνται κατά κόρον στη βόρεια Μεσόγειο, όπως οι αλλαγές χρήσεων γης, ο κατακερματισμός των δασικών εκτάσεων και η υπερεκμετάλλευση των πόρων, δημιουργείται ένα ´εμπρηστικό μείγμα´ για τις αντοχές προσαρμογής των οικοσυστημάτων, έναντι του οποίου όλες οι μεσογειακές χώρες οφείλουν να αμυνθούν με τις κατάλληλες πολιτικές.
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ;
Για την αντιμετώπιση του φαινομένου το WWF επισημαίνει ότι το πρώτο βήμα είναι η ανάπτυξη των αναγκαίων στρατηγικών προσαρμογής των δασικών οικοσυστημάτων στην κλιματική αλλαγή, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται:
? Η δημιουργία ισχυρών εργαλείων ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης των πολιτών τόσο ως προς τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο φυσικό περιβάλλον όσο και ως προς την προληπτική δασοπροστασία.
? Η οργάνωση και λειτουργία ενός συστήματος απογραφής και παρακολούθησης των δασών, το οποίο να περιλαμβάνει την κατάρτιση και κύρωση των δασικών χαρτών καθώς και την απογραφή και παρακολούθηση: των αποθεμάτων άνθρακα, της υγείας των οικοσυστημάτων, της κατάστασης διατήρησής τους και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
? Η προώθηση ορθής και αειφορικής δασικής διαχείρισης. Οι δασοκομικές πρακτικές θα πρέπει να εστιάζουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την κατάλληλη διαμόρφωση τοπίων και σύνθεση ειδών και ενδιαιτημάτων ώστε τα δάση να είναι πιο ανθεκτικά σε πυρκαγιές.
? Η άμεση θωράκιση των πολυτιμότερων δασικών οικοσυστημάτων της χώρας, με την κατά προτεραιότητα εφαρμογή μέτρων διαχείρισης και πρόληψης στα δάση του δικτύου NATURA 2000 και την ουσιαστική ενίσχυση των αρμόδιων Φορέων.
ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
«Χρειάζεται αλλαγή της πολιτικής και στρατηγικής για να αντιμετωπίσει η Πολιτεία την κλιματική αλλαγή. Η διαχείριση των δασών και των υδάτινων πόρων είναι απαραίτητη για να ανακόψουμε τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Δασοκομικές πρακτικές, η διατήρηση της βιοποικιλότητας και του γενετικού αποθέματος μπορούν να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στα δάση. Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν έχει καταρτίσει ακόμα καν δασικούς χάρτες, δεν έχει Δασολόγιο για να μπορούμε να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις και να προστατεύσουμε τα δάση», επισημαίνει ο δασολόγος του WWF Πάνος Κορδοπάτης.
Επιβαρυντικός παράγοντας παραμένει το πώς είναι οργανωμένες οι ανθρώπινες δραστηριότητες με τις μεταφορές, τις βιομηχανίες. Στη βόρεια Μεσόγειο παρατηρούνται κατά κόρον αλλαγές χρήσεων γης, κατακερματισμός των δασικών εκτάσεων και υπερεκμετάλλευση των πόρων και έτσι δημιουργείται ένα ´εμπρηστικό μείγμα´ για τις αντοχές προσαρμογής των οικοσυστημάτων, έναντι του οποίου όλες οι μεσογειακές χώρες οφείλουν να αμυνθούν με τις κατάλληλες πολιτικές, υπογραμμίζει.
«Οι δυσοίωνες αυτές προβλέψεις επιβάλλουν την ενεργό μέριμνα της Πολιτείας, η οποία οφείλει να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής με καλύτερα συντονισμένες και πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις. Είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός στρατηγικών για την προσαρμογή των δασών στην κλιματική αλλαγή, εφαρμόζοντας αναθεωρημένα διαχειριστικά μέτρα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των γενετικών πόρων καθώς και ένα πιο αποτελεσματικό σύστημα δασοπροστασίας», ανέφερε η Εύη Κορακάκη, υπεύθυνη δασικών προγραμμάτων του WWF Ελλάς.
Υπό απειλή Λευκά Ορη και Σαμαριά
Το wwF Ελλάς προειδοποιεί εδώ και χρόνια για τις εκτεταμένες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2009 με τίτλο ´Το αύριο της Ελλάδας´, στην οποία γινόταν αναφορά και για τα Λευκά Ορη.
Σύμφωνα με αυτήν την έκθεση, στους Εθνικούς Δρυμούς της Ελλάδας καταγράφεται αύξηση της μέγιστης θερινής θερμοκρασίας που ξεπερνά σε μερικές περιπτώσεις τους 2 βαθμούς Κελσίου. Στα Λευκά Ορη η αύξηση αυτή είναι μικρότερη, με τους ερευνητές να επισημαίνουν ότι ´σώζονται´ από τη θαλάσσια αύρα.
Αντίθετα, ιδιαίτερα αισθητή στα Λευκά Ορη είναι η μείωση των βροχοπτώσεων που φτάνει το 15%, ενώ αντίστοιχο πρόβλημα καταγράφεται στους Δρυμούς Ολύμπου, Αίνου και Πρεσπών.
Σχετικά με τον κίνδυνο πυρκαγιάς, οι περισσότερες περιοχές εμφανίζουν τάση αύξησης κατά 10 ημέρες στον αριθμό ημερών με εξαιρετικά μεγάλο κίνδυνο εμφάνισης πυρκαγιάς (Πρέσπες, Βίκος – Αώος, Πίνδος, Ολυμπος, Παρνασσός, Σούνιο, Λευκά Ορη). Μεγαλύτερη αύξηση της τάξεως των 15 ημερών ή και περισσοτέρων, αναμένεται στην Οίτη και στην Πάρνηθα, ενώ ο Αίνος στην Κεφαλονιά έχει αμελητέα (αύξηση κατά 5 ημέρες) μεταβολή του κινδύνου εμφάνισης πυρκαγιών.
Σχετικά με τη διάρκεια των περιόδων ανομβρίας οι ορεινοί Δρυμοί σε μεγάλο ύψος στο εσωτερικό της χώρας, όπως ο Ολυμπος, η Οίτη, ο Βίκος – Αώος, η Πίνδος παρουσιάζουν μικρή αύξηση περίπου 7 ημερών. Στους υπόλοιπους Δρυμούς (Πάρνηθα, Πρέσπες, Παρνασσός, Αίνος, Λευκά Ορη) η αύξηση των περιόδων ανομβρίας είναι μεγαλύτερη φτάνοντας τις 15 ή και περισσότερες ημέρες. Ο Δρυμός του Σουνίου εμφανίζει αύξηση της τάξης των 7 ημερών.
ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ ΖΩΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ
Μεγάλο ´θύμα´ της κλιματικής αλλαγής είναι και η βιοποικιλότητα της Κρήτης. Μιλώντας στα ´Χ.Ν.´ ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς, Πέτρος Λυμπεράκης, επεσήμανε ότι άμεσο κίνδυνο αντιμετωπίζει η χλωρίδα και η πανίδα του νησιού.
«Χαρακτηριστικό παράδειγμα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής είναι τα ενδημικά φυτά που βρίσκονται στις βουνοκορφές. Με τον καιρό να ´ζεσταίνει´ τα φυτά που συναντάμε σε μεγάλα υψόμετρα λογικό είναι να αναζητούν να… πάνε ψηλότερα για να επιβιώσουν. Οταν, όμως, είναι ήδη στη βουνοκορφή, δεν έχουν που να πάνε. Μοιραία, λοιπόν, θα εξαφανιστούν», επισημαίνει στα ´Χ.Ν.´ ο κ. Λυμπεράκης.
Το φαινόμενο αυτό έχει ήδη παρουσιαστεί σε περιοχές της Γης καθώς, όπως μας εξήγησε ο κ. Λυμπεράκης, ήδη καταγράφονται εξαφανίσεις φυτών. «Οι βουνοκορφές άλλωστε είναι ο χώρος όπου μελετάται κατά προτεραιότητα η κλιματική αλλαγή, γιατί εκεί βλέπουμε τις πιέσεις που δέχεται η χλωρίδα και η πανίδα», σημειώνει, εκφράζοντας την έντονη ανησυχία του για την εξέλιξη του φαινομένου στην Κρήτη.
ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ
Με τις έρευνες να ´εκτοξεύουν´ τον κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς στην Κρήτη, αλλά και σε άλλες περιοχές, εύλογα δημιουργείται ανησυχία για τη Σαμαριά και τα Λευκά Ορη, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια οι επισημάνσεις για την ελλιπή πυροπροστασία είναι συνεχείς. «Δεν μπορούμε εμείς εδώ τοπικά να κάνουμε κάτι για να σταματήσει η κλιματική αλλαγή. Μπορούμε όμως να εστιάσουμε στην πρόληψη», σημειώνει ο κ. Λυμπεράκης, ζητώντας μέτρα πυροπροστασίας κατάλληλα να αποτρέψουν την καταστροφή.
ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ
Με την κλιματική αλλαγή να μην μπορεί να αντιμετωπιστεί μεμονωμένα σε τοπικό επίπεδο, ο κ. Λυμπεράκης προτρέπει τον κάθε πολίτη να συμβάλει και αυτός όσο μπορεί σε μια συνολική προσπάθεια ανάσχεσης του φαινομένου. «Κατά τη γνώμη μου οι απλοί πολίτες δεν είναι αυτοί που δημιουργούν την κλιματική αλλαγή, αλλά ο καθένας μας έχει δυνατότητες να κάνει πράγματα απλά και καθημερινά, όπως οικονομία στην ενέργεια και σωστή διαχείριση των απορριμμάτων».
Πηγές:
ΑΠΕ – ΜΠΕ
www.oikoskopio.gr
www.wwf.gr
´Το αύριο της Ελλάδας: Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα κατά το άμεσο μέλλον´, WWF Ελλάς, 2009
