ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΟΥΚΟΥΣΟΥΛΑΣ*
Καθώς το 2012 μας αποχαιρετά (αυτό είναι το τελευταίο άρθρο της στήλης για το 2012) και βρισκόμαστε ακόμα εδώ σε πείσμα όσων προέβλεψαν το τέλος του κόσμου, οι γιορτές είναι πάντα μια καλή ευκαιρία για ανασύνταξη, πραγματοποίηση προβλέψεων και στοχοθεσία για το νέο έτος. Ας επιχειρήσουμε, λοιπόν, μερικές προβλέψεις σχετικά με την πορεία του Ελεύθερου Λογισμικού στην Ελλάδα το 2013, με στόχο να ανατρέξουμε σε αυτές τον επόμενο Δεκέμβριο για την πρώτη μας ανασκόπηση:
1. Εκπαίδευση: Τουλάχιστον 500 σχολικά εργαστήρια με Ελεύθερο Λογισμικό στην Ελλάδα ως το τέλος του 2013.
Η διείσδυση του Ελεύθερου Λογισμικού (ΕΛ/ΛΑΚ) στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση της χώρας έχει τα χαρακτηριστικά μιας μικρής ´σιωπηλής επανάστασης´. Η ανάγκη αξιοποίησης του πεπαλαιωμένου τις περισσότερες φορές εξοπλισμού, η εξοικονόμηση χρημάτων από τις άδειες, η εσωτερική πρωτοβουλία της ´Τεχνικής στήριξης´ για την προώθηση του Ελεύθερου Λογισμικού στα σχολικά εργαστήρια και σίγουρα η ύπαρξη μικρού μεν αλλά όχι αμελητέου ποσοστού Ελλήνων καθηγητών πληροφορικής με δεξιότητες στο Ελεύθερο Λογισμικό (π.χ., στο λειτουργικό σύστημα Linux ή/και στη σουίτα γραφείου LibreOffice), έχουν συμβάλει στην παρατηρούμενη αύξηση στον αριθμό των σχολικών εργαστηρίων με ΕΛ/ΛΑΚ στην Ελλάδα.
H ´Τεχνική Στήριξη´ (http://ts.sch.gr) υποστηρίζει την εισαγωγή του ΕΛ/ΛΑΚ στην Α/βάθμια και Β/βάθμια Εκπαίδευση από το 2006 με τη δημιουργία των προϋποθέσεων για αμιγώς ΕΛ/ΛΑΚ σχολικά εργαστήρια: εργαλεία αυτοματοποίησης της εγκατάστασης, παροχή πιστοποιημένου εκπαιδευτικού λογισμικού, αξιοποίηση πεπαλαιωμένου εξοπλισμού, παροχή περιβάλλοντος διαχείρισης τάξης και παροχή οδηγιών χρήσης και διαχείρισης ΕΛ/ΛΑΚ εργαλείων.
Ειδική μνεία αξίζει στο λογισμικό διαχείρισης τάξης ´Επόπτης´ (http://www.epoptes.org/), το οποίο φτιάχτηκε από την τεχνική στήριξη αρχικά για να καλύψει τις ανάγκες των Ελληνικών σχολείων, αλλά πλέον χρησιμοποιείται και στο εξωτερικό έχοντας μεταφραστεί σε 12 γλώσσες! Ο ´επόπτης´ παρέχει απομακρυσμένη διαχείριση των Η/Υ των μαθητών, προβολή/επισκόπηση της οθόνης των μαθητών, διαμοιρασμό της οθόνης του καθηγητή στους μαθητές για υποστήριξη/απομακρυσμένη διδασκαλία, αποστολή μηνυμάτων, κλείδωμα/ξεκλείδωμα οθόνης μαθητών και αρκετά άλλα χαρακτηριστικά. Είναι ένα καλό παράδειγμα ανάπτυξης τοπικής τεχνογνωσίας/εξωστρέφειας που μπορεί να προκύψει όταν δεν υπάρχει ´κλείδωμα αποκλειστικότητας´ σε λύσεις κλειστού λογισμικού στις οποίες ο ρόλος μας είναι αυτός του ´πελάτη´ και όχι του συνδημιουργού.
Ηδη περίπου 400 σχολικά εργαστήρια σε όλη τη χώρα χρησιμοποιούν το λογισμικό της τεχνικής στήριξης, αρκετά από τα οποία εικονίζονται στον χάρτη της εικόνας 2.
Για το 2013 είναι αρκετά πιθανόν ο αριθμός των σχολικών εργαστηρίων με ΕΛ/ΛΑΚ στην Ελλάδα να γίνει τουλάχιστον 500, αυξάνοντας έτσι έμμεσα και την πίεση και για νομοθετικές παρεμβάσεις για την ευρύτερη χρήση του ΕΛ/ΛΑΚ στην εκπαίδευση.
2. Αυτοδιοίκηση: Τουλάχιστον 1 Δήμος της Κρήτης με LibreOffice σε πάνω από το 90% των υπολογιστών του ως το φθινόπωρο του 2013.
Πρόσφατα (21/12/2012) πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο ημερίδα με στόχο την ανταλλαγή εμπειρίας μεταξύ των Δήμων της Κρήτης για τη μετάβαση σε Ελεύθερο Λογισμικό για τις υποδομές τους. Αυτό περιλαμβάνει μετάβαση π.χ. βάσεων δεδομένων από Oracle σε Postgres, μετάβαση από MS Office σε LibreOffice, από windows σε Linux καθώς και διάφορες άλλες συνοδευτικές εφαρμογές.
Ηδη στα τέλη του 2012, για παράδειγμα στα Χανιά περίπου 150 από τους 600 υπολογιστές έχουν ήδη μεταβεί σε LibreOffice (η μετάβαση ξεκίνησε το Νοέμβριο) χωρίς να έχουν αναφερθεί ιδιαίτερα προβλήματα μέχρι στιγμής τόσο στα Χανιά όσο και στους άλλους μεγάλους Δήμους του νησιού που επιχειρούν αυτή τη μετάβαση (Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Αγιος Νικόλαος). Στην ημερίδα εκδηλώθηκε και η βούληση για την αλληλοϋποστήριξη των Δήμων του νησιού σε αυτό το έργο μέσω ανταλλαγής τεχνογνωσίας και ειδικά η βούληση για την υποστήριξη και των μικρότερων Δήμων (παροχή οδηγιών, εκπαίδευση κ.λπ.) από τους μεγαλύτερους ώστε να αντιμετωπιστούν οι τυχόν δυσκολίες αυτής της μετάβασης.
Με την ενεργή βοήθεια και των τοπικών κοινοτήτων ΕΛ/ΛΑΚ είναι πολύ πιθανόν να έχουμε τουλάχιστον 1 Δήμο στην Κρήτη με LibreOffice σε πρώτη φάση σε πάνω από 90% των υπολογιστών του ως το επόμενο φθινόπωρο.
Ηδη τον Φεβρουάριο αναμένεται να πραγματοποιηθεί στα Χανιά αυτή τη φορά, η δεύτερη ημερίδα ανταλλαγής τεχνογνωσίας και αξιολόγησης της πορείας μετάβασης με στόχο αυτή τη φορά και τη δημιουργία χρονοδιαγραμμάτων, κοινών προδιαγραφών που θα απαιτούν υποστήριξη για το ΕΛ/ΛΑΚ από τους παρόχους λογισμικού, τεκμηρίωσης των διαδικασιών της μετάβασης και της χρήσης του νέου λογισμικού (how-to) κλπ, σε συνεργασία και με τους καθηγητές της Δευτεροβάθμιας για την αξιοποίηση και της δικής τους εμπειρίας από τη διαχείριση των σχολικών εργαστηρίων. Αυτές οι ενέργειες αναμένεται να βοηθήσουν σημαντικά και τους μικρότερους Δήμους που δε διαθέτουν προσωπικό πληροφορικής.
3. Διψήφια ποσοστά χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ από Ελληνικές επιχειρήσεις για πρώτη φορά εντός του 2013
Αν και είναι δυστυχώς αρκετά δύσκολο να μετρήσει κανείς τα πραγματικά ποσοστά χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ λειτουργικών (όπως το Linux και το FreeBSD), αλλά και εφαρμογών (όπως το LibreOffice, ο Firefox και ο Thunderbird) από τις Ελληνικές επιχειρήσεις λόγω της ελεύθερης διανομής τους, η γενική εκτίμηση είναι ότι βρισκόμαστε ακόμα σε μονοψήφια ποσοστά.
Εντός του 2013 όμως αναμένονται σημαντικές εξελίξεις:
? Πλησιάζουμε στη λήξη της υποστήριξης των ακόμα πολύ δημοφιλών windows XP και Microsoft Office 2003. Η λήξη θα είναι τον Απρίλιο του 2014, αλλά ήδη υπάρχει σημαντική πίεση προς τις εταιρείες να αναβαθμίσουν κάτι που έχει σημαντικό κόστος. Σε μια τόσο δύσκολη οικονομικά εποχή για τις επιχειρήσεις της χώρας, η εναλλακτική του ΕΛ/ΛΑΚ που είναι από δωρεάν ως πολύ φθηνότερη ανάλογα με το αν υπάρχει ανάγκη για υποστήριξη ή όχι, φαντάζει όλο και πιο δελεαστική.
? Παρατηρείται εντατικοποίηση των προειδοποιήσεων αλλά και των ελέγχων από το ΣΔΟΕ ως προς την ύπαρξη νόμιμων αδειών χρήσης για το λογισμικό των επιχειρήσεων. Αυτό δυσχεραίνει όλο και περισσότερο την ´πειρατεία´ λογισμικού που ως τώρα αποτελούσε ´εθνικό σπορ´. Μπορείτε να δείτε την επιστολή που στάλθηκε ήδη σε αρκετές επιχειρήσεις στη διεύθυνση http://goo.gl/mmTRL, τη διευκρινιστική ερώτηση σχετικά με τη διαδικασία για όσους χρησιμοποιούν Ελεύθερο Λογισμικό που έστειλε στο ΣΔΟΕ η ΕΕΛΛΑΚ στη διεύθυνση http://goo.gl/lPRtI και την απάντηση του ΣΔΟΕ όπου διευκρινίζεται ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αν μια επιχείρηση χρησιμοποιεί ΕΛ/ΛΑΚ και αρκεί η επίδειξη των σχετικών αδειών σε περίπτωση ελέγχου στη διεύθυνση http://goo.gl/wRUA9.
? Σημαντικό κομμάτι των υπηρεσιών που χρειάζεται μια σύγχρονη επιχείρηση παρέχονται πλέον μέσω διαδικτύου πολύ πιο οικονομικά, μειώνοντας έτσι τις ανάγκες για υποδομές στην έδρα της επιχείρησης.
? Σιγά – σιγά αναπτύσσεται και στην Ελλάδα το απαραίτητο ´οικοσύστημα´ από εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες υποστήριξης και προστιθέμενης αξίας πάνω σε ΕΛ/ΛΑΚ κάτι που αναμένεται να ενταθεί ακόμα περισσότερο το 2013, αυξάνοντας έτσι τις επιλογές υποστήριξης/ανάπτυξης/εκπαίδευσης/πιστοποίησης κ.λπ. και μειώνοντας τα κόστη.
Για όλους τους παραπάνω παράγοντες οι συνθήκες πλέον ευνοούν τη μετάβαση σε ΕΛ/ΛΑΚ από αρκετές επιχειρήσεις με αποτέλεσμα να αναμένεται άνοδος του ´μεριδίου αγοράς´ σε διψήφια ποσοστά.
Τα παραπάνω είναι φυσικά απλά προβλέψεις. Για να πραγματοποιηθούν θα χρειαστεί αγώνας και σκληρή δουλειά, κάτι όμως που δεν είναι καθόλου ξένο για την κοινότητα του Ελεύθερου Λογισμικού. Εκ μέρους του γράφοντα, αλλά και όλων των μελών του ChaniaLUG, πολλές ευχές για υγεία και δύναμη στο δύσκολο 2013!
*ChaniaLUG
[Όπως και το ίδιο το ΕΛ/ΛΑΚ έτσι και αυτή η στήλη είναι εξ ορισμού ανοιχτή, θα χαρούμε να μας στείλετε απόψεις, προτάσεις, τυχόν απορίες ή ό,τι άλλο θεωρείτε σημαντικό, ώστε η στήλη να είναι για εσάς όσο το δυνατόν πιο χρήσιμη. Ο καλύτερος τρόπος επικοινωνίας είναι μέσω της λίστας ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της ομάδας μας στη διεύθυνση public@chania-lug.gr.]
