Μια αληθινή ιστορία που μοιάζει με μύθο, επειδή πρόκειται για ένα σπάνιο γεγονός, αφορά την περίπτωση της κυρίας Χρυσούλας Λουκάκη – Ζερβουδάκη από τη Σπηλιά, που διορίστηκε δασκάλα και δίδαξε σε ηλικία 20 ετών.
Την επισκεφθήκαμε στο σπίτι της για να της ευχηθούμε χρόνια πολλά για τη νέα χρονιά μα προπαντός για να της κάνουμε ένα αφιέρωμα, καταγράφοντας εκ νέου τη συγκλονιστική περιπέτεια με τις σπουδές της εκείνα τα χρόνια.
Με βουρκωμένα τα μάτια η κυρία Χρυσούλα, εκατόν ετών σήμερα, ενθυμούμενη το παρελθόν σαν να το ζούσε, άρχισε την αφήγηση, ως εξής: «Ηθελα να σπουδάσω για να γίνω γιατρός. Καλή μαθήτρια ήμουνα πλην, όμως, η φτώχεια που κυριαρχούσε εκείνα τα χρόνια δεν επέτρεπε στις περισσότερες οικογένειες να έδιναν αυτή τη δυνατότητα στα παιδιά τους. Ομως, δοξάζω τον Θεό που κατάφερα να γίνω δασκάλα. Ημουν η πιο μικρή σε ηλικία, μόλις 20 ετών, που δίδασκε σε όλη την Ελλάδα. Εκείνα τα χρόνια μπορούσαμε μετά την Δ’ τάξη του Γυμνασίου να σπουδάσουμε σε Ανώτερα Ιδρύματα για να βγούμε δασκάλες. Ηθελα να πάω στο Αρσάκειο γιατί υπήρχε η φήμη ότι από εκεί αποφοιτούσαν οι καλύτερες δασκάλες και διοριζόταν αμέσως. Ενας νόμος που ίσχυε για τα παιδιά που προέρχονται από άλλες χώρες με βοήθησε να εγγραφώ έχοντας αποφοιτήσει από την Γ’ Γυμνασίου αντί για τη Δ’, που ίσχυε για τα άλλα παιδιά της υπόλοιπης Ελλάδας. Η Κρήτη ενώθηκε με την Ελλάδα το 1913 οπότε για όλα τα παιδιά, όπως εμένα, η νομοθεσία υπήρξε προνομιακή. Τη συγκεκριμένη, βέβαια, νομοθεσία ελάχιστοι θα τη θυμούνται από τους μεγάλους, αφού οι πιο πολλοί δάσκαλοι ακόμα και στο Αρσάκειο την αγνοούσαν. Εντελώς συμπτωματικά την πληροφορηθήκαμε τότε και πρόλαβα να δώσω εξετάσεις την τελευταία στιγμή, την ώρα που ετοιμαζόταν να μπουν στις αίθουσες τα παιδιά. «Είσαι διαβασμένη» -με ρωτά ο διευθυντής- «για να σε βάλω στην τάξη να γράψεις;». «Και στα Μαθηματικά είμαι καλή και στην Εκθεση», απάντησα. Συμμετείχα, λοιπόν, στις εξετάσεις καταφέρνοντας να βαθμολογηθώ και στα δύο μαθήματα με άριστα. Οταν αποφοίτησα, διορίστηκα αμέσως δασκάλα στο νεοϊδρυθέν Δημοτικό Σχολείο του Πατελαρίου της επαρχίας Κυδωνίας Χανίων. Είχα γύρω στα 25 παιδιά σε όλες τις τάξεις και ορισμένα από αυτά, όπως μια μαθήτρια που θυμάμαι στη Β’ τάξη, ήταν 12 χρονών. Μέχρι και την προηγούμενη χρονιά, οι μαθητές του συγκεκριμένου χωριού πήγαιναν με τα πόδια τους στο σχολείο των Βρυσών, διανύοντας αρκετά χιλιόμετρα, περνώντας μάλιστα μέσα από έναν ποταμό με πολλούς κινδύνους. Ενας λόγος ήταν αυτός, που πολλοί γονείς δεν άφηναν τα παιδιά τους να πάνε στο σχολείο, ενώ ένας άλλος ήταν, όταν απορρίπτονταν ορισμένοι μαθητές και δεύτερη χρονιά να μην ξαναπήγαιναν σχολείο. Οι δάσκαλοι και οι δασκάλες που διδάξανε στα μονοθέσια και στα διθέσια σχολεία δυσκολεύτηκαν, αλλά έδιναν την ψυχή τους και τα κατάφερναν. Θυμάμαι μάλιστα τον πρώτο χρόνο που κάναμε μάθημα σ’ ένα δωμάτιο παλιό τούρκικο είχαμε όλα κι όλα τρία θρανία. Τα υπόλοιπα παιδιά καθότανε σε μαδέρια και γράφανε στα γόνατά τους. Για να αποκτήσει το σχολείο υλικά αγαθά που τα είχαμε ανάγκη έμαθα στα παιδιά δικά μου κάλαντα για να πούνε τα Χριστούγεννα στο χωριό και τα γύρω χωριά της περιοχής. Από τα κάλαντα αυτά που είπαν οι μαθητές μου για να βγάλουν περισσότερα χρήματα για τις ανάγκες όπως είπα του νέου σχολείου, που είχε πολλές ελλείψεις, θα σας πω λίγους στίχους».
Κάλαντα Χριστουγέννων
Εφτασαν τα Χριστούγεννα χαρούμενη ημέρα,
που τον Χριστό εγέννησε η Παναγιά Παρθένα.
Οπου τον έστειλε ο Θεός στον κόσμο να μας σώσει
και την αιώνια ζωή σε όλους να μας δώσει.
Γι’ αυτό ο κόσμος χαίρεται κι ουρανοί γελούνε
και τον σωτήρα μας Χριστό θερμά παρακαλούνε.
Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα
Ο γέρος χρόνος φεύγει πια, παίρνει μαζί του τα παλιά,
πέρασε η σειρά του και παλιώσαν τα χαρτιά του.
Ερχεται ο νέος με χαρά, νέο τραγούδι αρχινά,
μαζί με τα καλά του, με τα δώδεκα παιδιά του.
Ο νέος εις τα χέρια του μαζί με την παρέα του
κρατά την ευτυχία, τη χαρά και την υγεία.
Ευχόμαστε και εις εσάς και σ’ όλη σας τη συντροφιά
να φέρει ευτυχία τη χαρά και την υγεία.
