H Kρήτη πρέπει ουσιαστικά να συμμετάσχει σ’ αυτό το σημαντικό γεγονός. Σκέψεις με αφορμή το πρωτότυπο κείμενο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλη Μακράκη (στον τομέα της φιλοσοφίας, της θρησκείας, της Θεολογικής Σχολής), που δημοσιεύτηκε σε δύο δισέλιδα πρόσφατα στα ´Χανιώτικα νέα´ κάτω από τη σελίδα ´Με την ευθύνη του πνεύματος´ που, όμως, ήταν εξ ολοκλήρου η δική του ευθύνη δημιουργίας.
Ενα άρθρο μελέτημα που πρωτοδημοσιεύθηκε στο πολιτιστικό περιοδικό της ´Περιηγητικής Λέσχης´ στα μαύρα, πρώτα, χουντικά Χριστούγεννα του 1967. Τότε που ήταν δ/ντής του περιοδικού ο Μιχάλης Μακράκης και εγώ μέλος της επιτροπής έκδοσης και κάναμε την ´αντίστασή´ μας με κείμενα ουσιαστικού λόγου πνευματικής ελευθερίας.
Την περίοδο αυτή ο ομότιμος τώρα καθηγητής (που διαμένει στη γενέθλια πόλη του, με τη σύζυγό του τ. λυκειάρχη Μαρία, το γένος Φωτεινάκη) έγραψε και το πρώτο σενάριο κινηματογραφικής ταινίας για τον Ελευθέριο Βενιζέλο καθώς και το πρωτοποριακό βιβλίο του ´ΛΕΥΚΕΣ ΧΩΡΕΣ´ με θεωρία και με πρότυπα για τον κηρυγματικό λόγο της ορθόδοξης εκκλησίας στη νέα εποχή.
Αλλά, ο Μακράκης έχει γράψει πλείστα όσα άλλα βιβλία και μελέτες τα οποία αποτελούν έναν κατατιθέμενο θησαυρό που εμείς οι Χανιώτες πρέπει να τον ανακαλύψουμε και να τον γνωρίσουμε…
Ειδικά για τη μεγάλη επέτειο των 400 χρόνων από τον θάνατο του Γκρέκο πιστεύουμε πως ο καθηγητής Μακράκης, ο οποίος άλλωστε εδώ και 30 χρόνια έχει δημοσιεύσει στα ´Χανιώτικα νέα´ σημαντικά ολοσέλιδα κείμενά του, θα εμπλουτίσει και θα ευοδώσει το κείμενό του αυτό ως πολύτιμη συμβολή για τον Γκρέκο, που ο ίδιος τον θεωρεί τον μεγαλύτερο ζωγράφο του κόσμου.
Ενας από τους πιο ξεχωριστούς Χανιώτες του πνεύματος είναι ο Μιχάλης Κυριάκου Μακράκης. Ενας σπουδαίος βαθυστόχαστος πνευματικός συγγραφέας και πανεπιστημιακός καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Δίδαξε για χρόνια στην έδρα φιλοσοφίας της Θρησκείας – Ψυχολογία, Κοινωνιολογία και Τέχνη. Διαδέχθηκε τον αείμνηστο Νίκο Νησιώτη, που δημιούργησε τη σημαντικής σημασίας αυτή έδρα.
Ο Μιχάλης Μακράκης συνέχισε την εμβάθυνση που ξεκίνησε ο Νησιώτης σ’ αυτούς τους τομείς.
Για να ανοίξει δημιουργικά και τους δρόμους προς την πλευρά της τέχνης και της αισθητικής συνταιριάζοντας το αισθητικό κάλλος της ανθρώπινης ψυχής και της έκφρασής της, με την τέχνη. Με το πνευματικό δηλαδή, θείο κάλλος, το οποίο μετακενώνεται ως διαχρονικός φωτισμός στα μεγάλα έργα τέχνης της εικαστικής δημιουργίας, της θρησκευτικής αγιογραφίας, της μουσικής, του λόγου, της αρχιτεκτονικής των ναών, κυρίως, των καθεδρικών καθώς και των κατοίκων και των μεγάλων κρατικών οικοδομών.
Την αναγωγή της αισθητικής σε πνευματική έκφραση δίδαξε με επιτυχία παράλληλα με τους άλλους τομείς της διδασκαλίας του, ο συγγραφέας και καθηγητής Θρησκείας – Φιλοσοφίας κ.λπ. ο ομότιμος σήμερα καθηγητής Μιχάλης Κ. Μακράκης.
Με σημαντικά δοκίμιά του, μονογραφίες και ορθογραφίες σε εκκλησιαστικά, σε επιστημονικά και σε άλλα έντυπα έχει ασχοληθεί και έχει παρουσιάσει μεγάλους θρησκευτικούς καλλιτέχνες, σημαντικούς ζωγράφους, ποιητές, πεζογράφους, φιλοσόφους κ.λπ.
ΕΝΑΣ ΠΟΛΥΓΡΑΦΟΤΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΙΩΠΗΛΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Τα βιβλία του, μονογραφίες και άλλα κείμενα, υπερβαίνουν τον αριθμό των διακοσίων. Με όλες αυτές να έχουν τυπωθεί και δημοσιευθεί ως κατάθεση ενός θαυμάσιου προσωπικού ύφους -και ήθους γραφής- αλλά και ως εργασίες επίπονης επιστημονικής εργασίας αναφοράς πηγών, βιβλιογραφιών και συσχετισμών με εποχές και επικαιρότητα στο κάθε του έργο.
Το αναγνωστικό κοινό των ´Χανιώτικων νέων´ – τόσο το σύγχρονο όσο και το παλαιότερο έχει χαρεί ολόκληρες σελίδες με μοναδικά σε ύφος και εμβάθυνση κείμενα του καθηγητή Μιχάλη Μακράκη, που είναι ένας από τους πιο ουσιαστικούς πνευματικούς -με βαθιά χριστιανική μαρτυρία και στάση ζωής.
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΙΟ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΓΙΑ
ΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΡΩΣΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Ο Μιχάλης Μακράκης, ένας συγγραφέας (πέρα από τα βιβλία, τις μελέτες κ.λπ. της ακαδημαϊκής – πανεπιστημιακής του ζωής) που έχει ασχοληθεί με τους μεγάλους Ρώσους συγγραφείς, όσο λίγοι στην Ελλάδα, έχοντας εκδώσει βιβλία για τον Τολστόι, τον Ντοστογιέφσκι και άλλους.
Μέσα στο πλαίσιο (και της προσωπικής ζωγραφικής του δυνατότητας) από νεαρός είχε ασχοληθεί με τον μεγάλο θρησκευτικό Κρητικό ζωγράφο, τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο και το έργο του. Είχε μελετήσει τη ζωγραφική – θρησκευτική του δημιουργία τόσο με τη δική του θεολογική – πνευματική και αισθητική δημιουργική προσέγγιση, όσο και μέσα από τις μελέτες – και συγγράμματα παλιότερα και νεότερα.
ΛΑΤΡΗΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ
ΤΟΥ ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ
Με συγκεντρωμένο πλούσιο υλικό έγραψε από τη 10ετία ’60 – ’70 ένα μεγάλο μελέτημα το οποίο δημοσιεύθηκε -με προσωπική επιμονή μου τα Χριστούγεννα του 1967- μαύρα Χριστούγεννα στο σημαντικό πολιτιστικό περιοδικό της ´Περιηγητικής Λέσχης´ Ελλάδας. Με πρόεδρο τότε, τον σπουδαίο -πριν την κατάλυση της Δημοκρατίας γενικό γραμματέα του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού.
Εγώ ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου συμμετείχα αποφασιστικά στην έκδοση του περιοδιού με δ/ντή του, τότε, τον ίδιο τον Μιχάλη Μακράκη.
Ο οποίος, διά του περιοδικού, συμμετείχε σε μια μορφή ´αντίστασης´ που κάναμε, κατά της ανελευθερίας του ελληνικού λαού (από επιόρκους αξιωματικούς) με πνευματικά αγωνιστικά άρθρα.
ΑΝ ΑΡΝΗΘΕΙΤΕ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ… ΑΠΟΛΥΕΣΤΕ
Ενα από αυτά, μαζί με τα σημαντικά άλλα που είχαμε δημοσιεύσει στο ιστορικό αυτό τεύχος των ´Χριστουγέννων´ του 1967, ήταν και το κείμενο για τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο (El Greco). Το οποίο δεν ήθελε να δημοσιευθεί ο Μακράκης γιατί ήταν ο διευθυντής του περιοδικού.
Γεγονός που ήταν δυνατό να κριθεί ως εκμετάλλευση της διευθυντικής του ιδιότητας. Ομως, ευτυχώς, τη λύση την έδωσε ο ίδιος ο πρόεδρος της ´Περιηγητικής´, ο οποίος μόλις το διάβασε είπε με την όμορφη αποφασιστικότητα που τον διέκρινε, τα εξής: ´Φίλτατε κύριε Μακράκη. Δεν έχω ξαναδιαβάσει τόσο δημιουργικό κείμενο για τον Θεοτοκόπουλο. Οι αναγνώστες – αναγνώστριες του περιοδικού της «Περιηγητικής Λέσχης» θα το χαρούν ιδιαίτερα. Είσθε υποχρεωμένος απέναντί τους, σε τέτοιους καιρούς να μην αρνηθείτε με την παροιμιώδη ευαισθησία που σας διακρίνει… Ομως, αν αρνηθείτε… τότε απολύεσθε από δ/ντής του περιοδικού…´.
Τότε, τα μέλη της επιτροπής του περιοδικού (με πρόεδρο τον επίσης αείμνηστο Λευτέρη Δεληγιάννη και τον συγγραφέα Μίλτο Λιδωρίκη κι εμένα) μείναμε εμβρόντητοι όχι γιατί θα το έκανε ο Παπαευστρατίου, αλλά για τη δοκιμασία της ευαισθησίας του σπάνιου είδους ανθρώπου, του Μιχάλη Μακράκη.
O ΘΑΥΜΑΣΙΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΟΥ ΓΚΡΕΚΟ
ΜΕ ΤΟ ΛΕΥΚΟ ΑΛΟΓΟ
Το σημαντικό αυτό άρθρο – έκτασης οκτώ πυκνογραμμένων σελίδων του περιοδικού, με μαυρόασπρη εικονογράφηση, είχε τίτλο ´Ο άγγελος και το άλογο´ μ’ ένα σκίτσο του Γκρέκο πάνω σε άλογο – του ζωγράφου Νικολινάκου με υπότιτλο ´Η γέννησις του Χριστού και η Γέννησις της ψυχής στη ζωγραφική του Γκρέκο´ με 12 μεγάλες και μικρές εικόνες με πλήρη στοιχεία και τίτλους από τα έργα του Ελ Γκρέκο για την προσκύνηση των μάγων και των ποιμένων.
Ο Μιχάλης Μακράκης, όπως αναφέρει και στον υπότιτλο του μελετήματός του, εστίασε τον κεντρικό άξονα στον ταυτισμό της Γέννησις του Χριστού με τη Γέννηση της Ψυχής στη ζωγραφική του Γκρέκο.
ΑΠΟ ΤΟ ΤΟΛΕΔΟ ΣΤΟ ΣΙΝΑΪΤΙΚΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΚΑΒΑΛΑ ΣΤΟ ΛΕΥΚΟ ΑΛΟΓΟ
Παράλληλα, ο Μακράκης, με λογοτεχνικοτητα αναδεικνύει από την αρχή του κειμένου του τα καπούλια ενός λευκού αλόγου, που ζωγράφισε ο Γκρέκο φανταζόμενος ένα από τα άλογα των μάγων το οποίο όμως ο Μακράκης το κάνει και άλογο φαντασίας του ίδιου του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου που από το Τολέδο, μεταφέρεται νοερά στη γενέτειρά του στο Ηράκλειο εκεί που πρωτοάρχισε να ζωγραφίσει στο Σιναϊτικό Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης…
Το θαυμάσιο μελέτημα του καθηγητή Μακράκη δίνει εξαιρετικά σημαντικές διαστάσεις στην ψυχή της ζωγραφικής του Γκρέκο που κατέβασε στον τελευταίο του αυτοπίνακα τους αγγέλους να προσκυνήσουν και να δοξολογήσουν τον τέχθεντα Χριστό και ανέβασε τους ποιμένες στον ουρανό μακραίνοντας πνευματικά με τη μοναδική ζωγραφική του τα σώματά τους.
Ο Ελ Γκρέκο πέθανε τελειώνοντας τον πινακα της προσκύνησης των Μάγων στις 7 Απριλίου 1614. Του χρόνου τον Απρίλη συμπληρώνονται 400 χρόνια από τον θάνατό του στο Τολέδο. Πιστεύω τότε πως ο καθηγητής Μακράκης θα εκδώσει τα μελετήματά του ´για τη γέννηση της ψυχής στη ζωγραφική του Ελ Γκρέκο (εμπλουτισμένη) αυτή που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό της ´Περιηγητικής Λέσχης´ τον Δεκέμβρη του 1967 και αναδημοσιεύθηκε φέτος στα φετινά ´μαύρα´ πάλι Χριστούγεννα σε δύο δισέλιδα των φιλόξενων ´Χανιώτικων νέων´.
