Tα Μυστικά του Κήπου…

Επιμέλεια
ΛΙΟΝΟΥΔΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ,
ΓΕΩΠΟΝΟΣ Γ.Π.Α.
 Στείλτε μας τις ερωτήσεις σας στην ηλεκτρονική διεύθυνση: lionoudakis@gmail.com  ή στη διεύθυνση της εφημερίδας με την ένδειξη ´ΓΙΑ ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΗΠΟΥ´. Ολες τις προηγούμενες δημοσιεύσεις της στήλης θα τις βρείτε στην ιστοσελίδα www.geoponikiagora.gr και στη σελίδα Facebook: Tα Μυστικά του Κήπου

Είμαι ιερέας σε ένα ημιορεινό χωριό και σκέφτηκα να φυτέψω φακές. Ποια είναι η γνώμη σας;
´Ο παπάς ο παχύς φύτεψε παχιά φακή! Γιατί παπά παχύ φύτεψες παχιά φακή;´ Ξεχάστε για λίγο το ρητορικό ερώτημα του γλωσσοδέτη των παιδικών μας χρόνων καθώς και τη χιουμοριστική μου διάθεση και φυτέψτε φακές χωρίς δεύτερη σκέψη. Η φακή σπέρνεται το Νοέμβρη αφού δουλευτεί καλά η γη μετά τα πρωτοβρόχια ενώ στα πιο ορεινά μέρη σπέρνουμε το Μάρτη όταν περάσουν οι μεγάλες παγωνιές. Αν και η σπορά γίνεται συνήθως στα πεταχτά, καλύτερα όμως να σπέρνεται σε γραμμές σε απόσταση 20-30 εκατοστά μεταξύ τους ή σε τούφες σε απόσταση 30-40 εκατοστά. Η φακή αντέχει σχετικώς αρκετά στο κρύο, όχι όμως και στις μεγάλες παγωνιές. Παράλληλα, η ξηρασία προκαλεί μεγάλο κακό καθώς και τα ομιχλώδη και βροχερά κλίματα, καθώς προσβάλεται ευκολότερα από ασθένειες.
Η φακή θέλει στραγγερά χαλικώδη έδαφη πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία. Οι πλαγιές, οι προφυλαγμένες από τους βοριάδες, οι προσηλιακές, που στεγνώνουν εύκολα, οι ανοιχτοί κάμποι και τα οροπέδια είναι πολύ κατάλληλα για τη φακή.
Η συγκομιδή γίνεται με θέρισμα με μηχανή ή με το χέρι με εκρίζωση ολόκληρου του φυτού. Οι σπόροι πρέπει να έχουν 30% υγρασία ενώ τα φυτά μετά την κοπή ξεραίνονται στο αλώνι και αλωνίζονται σε μηχανές.

Λατρεύω τις ντάλιες αλλά πέρυσι ένας δυνατό μελτέμι μου τις έσπασε. Τι θα με συμβουλεύατε;
Των φρονίμων τα παιδιά, πριν πεινάσουν μαγειρεύουν! Επεκτείνοντας τη λαϊκή σοφία στο πεδίο της κηποτεχνίας, θα προτείναμε να υποστηλώσετε τις ντάλιες προτού τις φυτέψετε. Διαφορετικά, θα υπάρχει κίνδυνος να καταστρέψετε τον κόνδυλο διαπερνώντας τον με τον πάσαλο υποστύλωσης. Καρφώστε λοιπόν έναν ανθεκτικό πάσαλο, ύψους 1,20 με 1,50 εκατοστά, στο έδαφος δίπλα στις τρύπες που θα φυτέψετε τους κονδύλους. Αφού τοποθετήσετε τον πάσαλο, βάλτε τον κόνδυλο σε βάθος γύρω στα δέκα εκατοστά στην τρύπα και τοποθετείστε τον με τους οφθαλμούς προς τα επάνω. Μην προσθέσετε αρχικά λίπασμα στην τρύπα γιατί θα βλάψετε το τρυφερό ριζικό σύστημα. Όσον αφορά το σχεδιασμό του κήπου σας, φυτέψτε τις ντάλιες σε σειρές που έχουν απόσταση ένα με ενάμισι μέτρο μεταξύ τους ανάλογα με το μέγεθος του φυτού. Αν φυτέψετε σε πυκνότερες σειρές, υπάρχει κίνδυνος να αναπτυχθούν πολύ σε ύψος καθώς θα ψάχνουν για φως ενώ θα δυσκολευτείτε να τα περιποιηθείτε.
Παράλληλα, η πυκνή φύτευση περιορίζει την ομαλή κυκλοφορία του αέρα στα χαμηλότερα φύλλα και μπορεί να προκαλέσει σάπισμα στα φύλλα.

Ολη μέρα στο χωράφι, τα πόδια μου πληγώνονται και κουράζονται. Καμιά φυσική λύση, έχετε;
Αν και ο Αστερίξ διατυμπάνιζε ότι «είναι τρελοί αυτοί οι Ρωμαίοι», οι Ρωμαίοι διέθεταν σπουδαίες γνώσεις όσον αφορά το φαρμακείο της Φύσης. Οι κάτοικοι της Ρώμης λοιπόν φύτευαν αψιθιές στις άκρες των δρόμων και οι στρατιώτες τους στις μεγάλες πεζοπορίες την τοποθετούσαν στα σανδάλια τους για να αντέχουν καλύτερα. Άλλωστε, η φήμη ότι το φυτό καταπραΰνει τα πληγωμένα και κουρασμένα πόδια κρατάει μέχρι σήμερα. Η αψιθιά, πολυετές σπάνιο, φρυγανώδες αυτοφυές σε άγονους και βραχώδεις τόπους φυτό, φτάνει μέχρι το ένα μέτρο ύψος, με γκριζοπράσινους μίσχους και φύλλα, που καλύπτονται από αργυρόχρωμο χνούδι, και κίτρινα μικρά άνθη. Βρίσκεται σε ορεινούς τόπους, ιδιαίτερα στην Ήπειρο και Θεσσαλία ενώ συναντάται σε περιοχές της Μεσογείου και σε όλα τα εύκρατα μέρη ανά τον κόσμο. Στη βοτανοθεραπεία χρησιμοποιούνται τα φύλλα, οι ανθισμένες κορυφές και οι ρίζες. Οι ανθισμένες κορυφές και τα φύλλα συλλέγονται τον Αύγουστο ενώ η ρίζα συλλέγεται τον Οκτώβριο. Περιέχει υψηλή περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια και δρα ως πικρό τονωτικό, διεγερτικό, νευροτονωτικό και εμμηναγωγό.  

Μα ποιο είναι αυτό το διαβολόχορτο που είχε δηλητηριάσει όσους το φάγανε;
Ο διάβολος μπορεί να κρύβεται στις λεπτομέρειες, αλλά και το διαβολόχορτο μπορεί να κρύβεται ανάμεσα από τα βλίτα και τον στίφνο. Αν δεν το ξέρετε, πρέπει να μάθετε να το αναγνωρίζετε αν δεν θέλετε να βρεθείτε στο νοσοκομείο με δηλητηρίαση. Ο τάτουλας ή βρωμόχορτο ή διαολόχορτο ανήκει στην οικογένεια των σολανοειδών που περιέχει μερικά από τα σπουδαιότερα φυτά της διατροφής μας, όπως η ντομάτα, η πιπεριά, η πατάτα, η μελιτζάνα αλλά και το στίφνο. Είναι αυτοφυές φυτό μονοετές, με βλαστό όρθιο, διακλαδιζόμενο, λείο πράσινο, ύψος μέχρι 100 εκατοστά. Τα φύλλα είναι μεγάλα, αυγοειδή, πολύ οδοντωτά, ενώ τα άνθη είναι μεγάλα άσπρου χρώματος.
Η άνθηση αρχίζει τον Ιούλιο και διαρκεί μέχρι τον Οκτώβριο ενώ ο καρπός του είναι ακανθωτός. Θεωρείται πολύ δηλητηριώδες φυτό σε όλα τα στάδια ανάπτυξης του, μια και περιέχει τοξικές ουσίες για τον άνθρωπο και τα ζώα ακόμη και στο νέκταρ των ανθέων του. Χρησιμοποιείται στην Φαρμακευτική καθώς είναι ένα πολύ ισχυρό ναρκωτικό με παραισθησιογόνες ιδιότητες και δημιουργεί ψευδαισθήσεις.
Να σημειώσουμε επίσης, ότι και ο στίφνος περιέχει στους ώριμους καρπούς του την σολανίνη, η οποία είναι δηλητηριώδης για τον άνθρωπο και τα βοοειδή και γι’ αυτό πρέπει να συλλέγουμε μόνο τις τρυφερές κορφές του φυτού για εδώδιμη κατανάλωση.

Θα συνιστούσατε να φυτέψω μια μανόλια στον κήπο μου. Τι θα λέγατε;
Πάρετε παράδειγμα από το σινεμά! Στην ταινία ´Ανθισμένες Μανόλιες´ η Τζούλια Ρόμπερτς ήταν υποψήφια για βραβείο όσκαρ, και τώρα ήλθε η  σειρά σας να κερδίσετε ένα όσκαρ κηποτεχνίας φυτεύοντας τη Μανόλια τη μεγανθή. Είναι η πιο γνωστή μανόλια στην χώρα μας και αυτό γιατί αντέχει πιο πολύ στο ξηροθερμικό μας κλίμα. Είναι αειθαλές φυτό που μπορεί να φτάσει και τα 20 μέτρα σε ύψος, έχει γυαλιστερά όμορφα πράσινα φύλλα και η κάτω επιφάνεια του φυλλώματος είναι καφέ χρώματος. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της είναι τα μεγάλα μονά λευκά άνθη της που βγαίνουν νωρίς την Άνοιξη και την καλωσορίζουν στον κήπο μας. Προτιμά ηλιόλουστα σημεία, έδαφος με χαμηλό όξινο pH και καλή στράγγιση. Είναι ανθεκτικό τόσο στο κρύο όσο και στην ζέστη αν και η υπερβολική ζέστη μπορεί να προκαλέσει κάψιμο στα φύλλα της. Προσοχή θα πρέπει να δοθεί λοιπόν στη θέση της καθώς ο ήλιος είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσει πρόβλημα κατά τους θερινούς μήνες. Επειδή ο κορμός του φυτού είναι λεπτός και με πολύ ωραίο χρώμα, τον χρησιμοποιούν στην ξυλουργική τέχνη. Το κάρβουνο που βγαίνει απ’ το ξύλο της μανόλιας είναι καλό για στίλβωμα χρωματισμένων από λάκα επιφανειών.

Θέλω να φυτέψω γλυκοπατάτες γιατί αρέσουν στη γυναίκα μου. Πώς φυτεύονται;
Είναι προφανές ότι στις γυναίκες, εκτός από τα γλυκόλογα, αρέσουν και οι γλυκοπατάτες. Ηταν πριν πεντακόσια περίπου χρόνια, όταν, οι Ισπανοί κατακτητές, έφερναν μαζί τους ένα καινούργιο φυτό από τη Λατινική Αμερική, ως δώρο για τη βασίλισσά τους, μαζί με τα άλλα λάφυρα. Οι γλυκοπατάτες είναι φυτά πολυετή που ανήκουν σε διαφορετική οικογένεια από τις κοινές πατάτες. Οι γλυκοπατάτες ευδοκιμούν σε θερμά μέρη μόνο, γιατί φοβούνται υπερβολικά το κρύο. Πολλαπλασιάζεται με τους βλαστούς πού αναπτύσσονται από τις κονδυλώδεις ρίζες και μεταφυτεύονται κατά τον Απρίλιο. Απαιτείται ενσωμάτωση κοπριάς και μεικτό βιολογικό λίπασμα πλούσιο σε κάλιο. Οι κατόπιν καλλιεργητικές εργασίες συνίστανται σε μερικά σκαλίσματα στην αρχή της βλαστήσεως και αραιά ποτίσματα.
Κατά τον Ιούλιο-Αύγουστο πρέπει να σταματούν για να γίνεται η ωρίμανση των κονδύλων. Η συγκομιδή γίνεται τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο, πάντοτε δε πριν αρχίσουν οι παγωνιές. Η γεύση και η υφή της γλυκοπατάτας θυμίζει έντονα κάστανο. Τρώγεται βραστή ή ψητή στο φούρνο, ακόμα καλύτερα στο τζάκι. Μαγειρεύεται σε σάλτσες, σε σούπες, ενώ συνοδεύει κρεατικά και ψάρια.