Η επίσκεψη σε μια φυλακή δεν μπορεί παρά να δημιουργεί άσχημα συναισθήματα. Ακόμα και όταν αυτή είναι κλειστή εδώ και δύο μήνες. Η αίσθηση της στέρησης της ελευθερίας είναι τόσο ισχυρή που πλημμυρίζει ακόμα και τον επισκέπτη. Πόσο μάλλον τον κρατούμενο ή και τον φύλακα που μοιράζεται πολλές ώρες της καθημερινότητάς του πίσω από τοίχους, σίδερα, κλειδαριές. Αυτήν την αίσθηση προσπαθούμε να δώσουμε μέσα απο το οδοιπορικό μας στο κτήριο της οδού Γιαμπουδάκη.
Μπαίνοντας σε ένα άλλο κόσμο…
Η βαριά πόρτα της εισόδου, ανοίγει με δυσκολία. Tέσσερα ανηφορικά σκαλιά για να βρεθείς στον κόσμο της φυλακής. Εστω της κλειστής εδώ και δύο περίπου μήνες. Στο μικρό αίθριο μπροστά στο κυρίως μέρος συναντάμε τον διευθυντή, τον κ. Γιάννη Κλαπάκη. Πρώτη στάση στο αρχιφυλακείο, στον χώρο εργασίας του προϊσταμένου των φυλάκων. Ακριβώς απέναντι η αίθουσα συνηγόρων. Ο χώρος στον οποίο οι κρατούμενοι συναντούσαν τους δικηγόρους τους. Ενα μικρό πλέγμα και σιδερένιες βέργες χωρίζουν τα δύο μέρη. ´Οι δικηγόροι περνούσαν από τη μαγνητική πύλη και έμπαιναν εδώ όπου συναντούσαν τους κρατουμένους. Σε αυτόν τον χώρο γινόταν και η διανομή των φαρμάκων. Ερχόταν η νοσηλεύτρια και έδινε στον καθένα αυτό που του είχε βεβαιώσει ο γιατρός´ μας εξηγεί ο διευθυντής. Αριστερά από την είσοδο ο χώρος των επισκεπτηρίων. Συρματόπλεγμα χωρίζει τον κρατούμενο και τον συγγενή του που επικοινωνούσαν με τηλέφωνο. Τα επισκεπτήρια χωρίζονταν σε κλειστά και ελεύθερα. Στην αίθουσα αυτή γίνονταν τα κλειστά. Τα ελεύθερα που αφορούν κυρίως συγγενείς πρώτου βαθμού (σύζυγοι και παιδιά) γίνονταν συνήθως στον εξωτερικό χώρο σε παγκάκια, παρουσία του φύλακα.
Επόμενη στάση στο ανατολικό τμήμα της φυλακής στο μαγειρείο. Μια μικρή αίθουσα στην οποία όμως μαγειρεύονταν φαγητό για 150 άτομα. Οι μάγειρες ήταν κρατούμενοι που γνώριζαν από κουζίνα. Η υπηρεσία τους καταγραφόταν ως ´εργασία´ που προσμετράται στην ποινή του και συντομεύει την αποφυλάκισή του. ´Οι θέσεις εργασίας καθορίζονται από το Υπουργείο και οι συγκεκριμένες φυλακές είχαν 52 θέσεις εργασίας. Που σημαίνει ότι 52 άτομα μπορούσαν να εργαστούν στα μαγειρεία, στα πλυντήρια, καθαριστές, τραπεζοκόμοι´ μας εξηγούν.
ΠΕΙΘΑΡΧΕΙΟ
Φτάνοντας στο ανατολικό τείχος της φυλακής συναντάμε το Πειθαρχείο. ´Οταν κάποιος έκανε κάποιο παράπτωμα περνούσε από πειθαρχικό συμβούλιο και οδηγείτο στο Πειθαρχείο. Εκεί βάζαμε και αυτούς που ζητούσαν προστασία, δηλαδή όσους δεν ήθελαν να μπουν μέσα στη φυλακή γιατί είχαν προηγούμενα με τους συγκρατούμενούς τους ή για άλλους λόγους. Για να πάει κανείς στο Πειθαρχείο θα πρέπει να εμπλακεί σε ξυλοδαρμούς, εισαγωγή ναρκωτικών ή απείθεια´ αναφέρει ο διευθυντής. Στο δυτικό τμήμα της φυλακής συναντάμε το ιατρείο και λίγο πιο μετά το πλυσταριό όπου παλιά τοποθετούνταν οι γυναίκες κρατούμενοι. Εδώ και χρόνια όμως οι γυναίκες που έρχονταν για να δικαστούν παρέμεναν στα κρατητήρια και δεν υπήρχε τμήμα ειδικά για γυναίκες´.
Στους θαλάμους… ´ποντικότρυπες´
Για να μπει κάποιος μέσα στην κυρίως φυλακή θα έπρεπε να ανοίξουν 6 πόρτες σιδερένιες. Ο θυρωρός είχε δικά του κλειδιά και από εκεί και πέρα ήταν ο τοποθέτης κεικλύδας, ο χώρος εποπτεύονταν από κάμερες. Αυστηρά μέτρα ασφαλείας. Ωστόσο αυτό που σε σοκάρει μπαίνοντας εκεί, είναι η στενότητα των χώρων. Μέσα σε θαλάμους… ´ποντικότρυπες´ που χωρούσαν 117 άτομα στοιβάζονταν πάνω από 150 κρατούμενοι καθημερινά, ενώ μερικές φορές έφταναν και τους 180. Πρώτη επίσκεψη στον χώρο εστίασης. Τα τελευταία χρόνια δεν λειτουργούσε ως χώρος εστίασης αφού οι κρατούμενοι… δεν χωρούσαν. ´Το φαγητό το έπαιρναν στα κελιά τους γιατί δεν υπήρχε χώρος να φάνε. Λειτουργούσε ως αίθουσα αναψυχής, να παίξουν κάποιο επιτραπέζιο, να γίνει μια μουσική εκδήλωση όπως και οι συναντήσεις του ΚΕΘΕΑ´ δηλώνει ο κ. Κλαπάκης.
Προχωρώντας πιο μέσα μπαίνουμε στους θαλάμους.
´Οταν ερχόταν κάποιος κρατούμενος ψάχναμε να δούμε αν υπήρχε χώρος για να τον τοποθετήσουμε. Τις περισσότερες φορές δεν υπήρχε, του δίναμε ένα στρώμα και το έβαζε κάτω. Τα κρεβάτια ήταν 117 στο σύνολο και εμείς κρατούσαμε μέσο όρο 150 κρατουμένους. Συνήθως δηλαδή οι νεοεισερχόμενοι κοιμούνταν χάμω και περίμεναν να αποφυλακιστεί κάποιος για να πάρει το κρεβάτι του» τονίζει ο διευθυντής.
Μέσα στους θαλάμους σε ´πνίγει´ η κλεισούρα. Αν και σήμερα είναι άδειος, αρκεί να φανταστείς πως θα ήταν με 30 άτομα ο καθένας, με στρώματα στους διαδρόμους, με άλλους να κοιμούνται στα κρεβάτια, άλλους στο πάτωμα άλλους δίπλα στις τουαλέτες… και να σε πιάσει κατάθλιψη. Φαντάσου και να ζεις εκεί μέσα! Στους τοίχους πάνω από τα κρεβάτια μικρές αυτοσχέδιες κατασκευές από τους κρατούμενους με χαρτόνι κυρίως για να βάζουν τα τσιγάρα τους και άλλα προσωπικά αντικείμενα. Πάνω στους τοίχους σχέδια με την Παναγία και τον νεογέννητο Ιησού, δίπλα σε αφίσες πληθωρικών κοριτσιών, γρήγορων αμαξιών, σύμβολα αθλητικών ομάδων. Ρετιρέ δεν υπήρχαν στη φυλακή, αν εξαιρέσεις κάποιο θάλαμο που είχε και κελιά για 3-4 κρεβάτια αλλά και εκεί, λόγω συνωστισμού η κατάσταση ήταν αφόρητη.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Η ρουτίνα της φυλακής, επαναλαμβανόμενη και κουραστική τόσο για τους κρατούμενους αλλά και για τους φύλακες. Το πρωί εγερτήριο και καταμέτρηση κρατουμένων. Μετά το πρωινό είχαν ελεύθερο χρόνο για να προαυλιστούν μέχρι τις 11:30. Στις 12 μεσημεριανό και μετά επιστροφή στους θαλάμους. Προαυλισμός πάλι μετά τις 3 το μεσημέρι και μέχρι 10 λεπτά πριν τη δύση του ήλιου. Ημασταν αντιμέτωποι με δύσκολες καταστάσεις. Τσακωμούς δεν είχαμε πάρα πολλούς, επεισόδια κ.λπ.. Εντάσεις υπήρχαν. Η στενότητα του χώρου σίγουρα δημιουργούσε ζητήματα. Καταρχήν είχαμε πολλά παράπονα. Οι κρατούμενοι μας μιλούσαν συνέχεια για τις συνθήκες που επικρατούσαν. Ο κάθε θάλαμος ήταν για 24 άτομα. Ποτέ βέβαια δεν ήταν 24, ήταν πάνω από 30. Το Υπουργείο έλεγε ότι οπωσδήποτε θα πρέπει να έχουν μια τηλεόραση σε κάθε θάλαμο, αλλά πολλοί είχαν τις δικές τους. Στην καινούργια φυλακή ο καθένας μπορεί να έχει τη δικιά του τηλεόραση με ακουστικά για να μην ενοχλεί τους άλλους, υπάρχουν τρίκλινα δωμάτια και έχουμε και χώρους αναψυχής.
Καμία σχέση με αυτές τις εφιαλτικές συνθήκες που επικρατούσαν στην παλιά φυλακή´ είναι τα λόγια του διευθυντή.
Παρότι στους θαλάμους επιτρεπόταν το κάπνισμα, δεν είχε αναφερθεί σοβαρό περιστατικό φωτιάς. Σε φασαρίες και διαμαρτυρίες, έσπαγαν τα τζάμια και έσκιζαν τα στρώματα. Το δυναμικό της φυλακής ήταν 48 εξωτερικοί φρουροί αντί για 100 και 50 σωφρονιστικοί υπάλληλοι επίσης αντί για 100. Οπλισμό φέρνουν μόνο οι εξωτερικοί φρουροί που είναι και υπεύθυνοι για τις μεταγωγές.
Προαυλισμός
Αλλη μια σιδερένια πόρτα, οδηγεί στον χώρο προαυλισμού. Οι τοίχοι υψώνονται κάθετα μπροστά στα μάτια σου, ενώ το λιγοστό γαλάζιο του ουρανου καλύπτεται και αυτό από τα σύρματα και τα σίδερα. Λίγα είναι τα σημεία που μπορείς να δεις ουρανό. Περπατώντας στο στενό χώρο μας κάνουν εντύπωση κάποια ´όργανα´ γυμναστικής. Μπουκάλια με νερό, δεμένα με κάποιο σκοινί μεταξύ τους και πάνω σε ένα σκουπόξυλο ήταν τα βάρη που σήκωναν οι κρατούμενοι. Σε ένα άλλο σημείο μια αυτοσχέδια μπασκέτα. Λίγες οι στιγμές ξενοιασιάς στη φυλακή, ακόμα και στο προαύλιο.
Θυμόμαστε τα διαδοχικά αστυνομικά δελτιά μιας εποχής για προσπάθεια διαφόρων να περάσουν ναρκωτικά μέσα στη φυλακή πετώντας ´σακουλάκια´ πάνω από τον τοίχο στον χώρο του προαυλίου την ώρα που βρίσκονταν εκεί οι κρατούμενοι. ´Για αυτό το λόγο μπήκε το δίχτυ προστασίας. Για να μην πέφτουν μέσα τα “σακουλάκια”. Πώς τα έριχναν; Εβαζαν σε ένα σακουλάκι τη ναρκωτική ουσία και μέσα μια μπαταρία ή χρησιμοποιούσαν σοκολατένια αυγά ´Κίντερ´ με ένα βαρίδι και το πετούσαν. Αν έπεφτε στο προαύλιο, με τόσους κρατούμενους, άντε να τα βρεις. Παρόλο που επαγρυπνούσαν οι σκοποί και υπήρχαν και κάμερες. Οταν μπήκε το δίκτυ περιορίσθηκε αυτό το φαινόμενο´ μας λέει ο κ. Γ. Χρυσός, υποδιοικητής της εξωτερικής φρουράς.
Στα χρόνια που έχουν περάσει οι φύλακες έχουν δει πολλούς κρατούμενους να αποφυλακίζονται. Τους συναντούν στο δρόμο, σε διάφορους χώρους. ´Είχαμε καλές σχέσεις. Ηταν θέμα ισορροπιών. Και στον δρόμο όταν συναντιόμαστε χαιρετιόμαστε. Συνέχεια συναντάμε. Οι Κρητικοί με τους Κρητικούς δεν έχουν πρόβλημα ποτέ, ακόμα και βαρυποινίτης και να είναι ο άλλος. Ξέρει τα κόλπα. Εξ ανάγκης είναι όλοι καλά παιδιά, γιατί αν προκαλέσει κάποιος πρόβλημα ξέρει ότι θα πάει στην Κέρκυρα» λένε οι φύλακες.
ΤΟ ΚΕΛΙ 23
Τελευταία στάση στο κελί… 23. ´Χρησιμοποιούνταν παλιά. Είναι ένα κελί που βρίσκεται 23 σκαλιά κάτω από τη γη. Δεν έχει ούτε φως ούτε τίποτα. Αλλά αυτό έχει να χρησιμοποιηθεί περισσότερο από 20 χρόνια. Εκεί έμπαιναν τότε οι ατίθασοι. Εκεί κάτω είσαι μέσα στην υγρασία. Ακουγόταν ότι στην Κατοχή επικοινωνούσε με τη Νομαρχία που ήταν φρουραρχείο των Γερμανών´ μας λένε και μας δείχνουν το σημείο που ήταν η είσοδος.
Οι φύλακες έχουν να θυμούνται και πολλούς κρατούμενους. Ανάμεσά τους ο γνωστός Βλαστός, ο Πάλης και άλλοι πολλοί.
Τελικά αναμορφώνεται ο κρατούμενος μέσα στην φυλακή, το εύλογο ερώτημα μετά την περίηγηση της μιας ώρας!
´Οχι, η απάντηση είναι de facto. Εχουμε πολύ λίγες περιπτώσεις που ο κρατούμενος έχει σωφρονιστεί. Φταίνε πάρα πολλά πράγματα γι’ αυτό. Είναι μια μεγάλη συζήτηση´ είναι τα τελευταία λόγια των συνομιλητών μας.
