Κουράκη Ελένη*
Είναι γεγονός ότι στην εποχή μας η γνώση ´περισσεύει´. Η πληροφόρηση σε κάθε τομέα είναι προσιτή για τον καθένα και δεν αποτελεί προνόμιο των πτυχιούχων. Παρόλα αυτά στις μέρες μας επικρατεί μεγαλύτερη σύγχυση σε σχέση με τη στάση, τον ρόλο και την επικοινωνία στις ανθρώπινες σχέσεις.
Η σχέση γονιού – παιδιού και ειδικότερα με τον έφηβο αποτελεί μεγαλύτερη πρόκληση εάν φυσικά ο γονιός επιτρέψει στον έφηβο να αυτονομηθεί ως προσωπικότητα και να διαφοροποιηθεί από τον ίδιο. Η προηγούμενη γενιά και η επόμενη συναντιούνται στο σταυροδρόμι της εφηβείας και η επικοινωνία στηρίζεται στην αναγνώριση των μεταβαλλόμενων αναγκών του εφήβου, αλλά και στη σταθερότητα στον ρόλο του γονιού. Η προσπάθεια του εφήβου για αυτονομία και ανεξαρτητοποίηση διαταράσσει την ηρεμία και τη σταθερότητα που υπήρχε στις οικογενειακές σχέσεις. Οι γονείς δεν είναι πλέον σε θέση να κάνουν σχέδια για το παιδί τους και να ασκούν την ίδια επιρροή επάνω του. Αισθάνονται ότι ´χάνουν´ το παιδί τους καθώς αυτό αποκηρύσσει την κυριαρχία τους και αναζητά καταφύγιο στις παρέες των συνομηλίκων, χωρίς να τους επιτρέπει πλέον να παρεμβαίνουν στην προσωπική του ζωή. Καθώς απο-ιδανικοποιούνται από τους εφήβους, πενθούν για την απώλεια του γονεϊκού ρόλου και των ικανοποιήσεων που τους πρόσφερε η εξάρτηση των παιδιών από το πρόσωπό τους. Οσο μεγαλύτερη είναι η δυσκολία των γονέων να δεχτούν το γεγονός ότι απο-ιδανικοποιούνται από τους εφήβους, τόσο πιο επώδυνη και χρονοβόρα θα είναι για τους τελευταίους η διεργασία της ατομικοποίησης και της αυτονομίας.
Ο Winnicott (1965) θεωρεί ότι με την αντιδραστικότητα αυτή οι έφηβοι δηλώνουν με ένα ιδιότυπο τρόπο ότι έχουν απόλυτη ανάγκη από τη συμπαράσταση και τη βοήθεια των γονέων. Τους είναι απαραίτητο να μεγαλώνουν σε ένα σταθερό πλαίσιο που να μην καταλύεται από την επιθετικότητά τους.
Οι γονείς μπορεί να αντιδράσουν με επιβολή αυστηρού ελέγχου και απαγορεύσεων για να διατηρήσουν την εξάρτηση του παιδιού προς αυτούς. Αυτή η αντίδραση είναι πιθανό να οδηγήσει τον έφηβο σε έντονες εκδραματίσεις: αναζήτηση διεγέρσεων μέσα από τη χρήση ουσιών, σεξουαλική ελευθεριότητα, παραπτωματική συμπεριφορά, φυγή από το σπίτι και άλλα.
Σε άλλες περιπτώσεις είναι πιθανό ο έφηβος να παλινδρομήσει και να προσκολληθεί ακόμα περισσότερο στους γονείς. Στη σύγχρονη κοινωνία, που έχει αποκηρύξει τις παιδαγωγικές πρακτικές του παρελθόντος, πολλοί γονείς, για να αντιδράσουν στην καταπίεση που είχαν υποστεί από τους δικούς τους γονείς, προσπαθούν να μάθουν στα παιδιά να είναι αυτόνομα και ανεξάρτητα.
Στην πραγματικότητα, επιτυγχάνεται το ακριβώς αντίθετο καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα ακαθόριστο πλαίσιο, χωρίς σαφή όρια και την αναγκαία καθοδήγηση των ενηλίκων. Κατά την περίοδο της εφηβείας, θεωρούν δεδομένη την επιθυμία του να ανεξαρτητοποιηθεί από αυτούς και τον προτρέπουν να εμπλέκεται σε καταστάσεις τις οποίες δεν είναι ακόμα έτοιμος να αντιμετωπίσει με φυσική συνέπεια την αποτυχία.
Ετσι, μειώνεται η αυτοεκτίμησή του, η πραγματικότητα γίνεται τραυματική και ευνοείται η παλινδρόμηση και η καταφυγή σε φαντασιώσεις παντοδυναμίας.
Ολα αυτά τα ερωτήματα μπορούν να αναπτυχθούν στην ομάδα γονέων εφήβων που υλοποιεί το Κέντρο Πρόληψης Εξαρτησιογόνων Ουσιών Νομού Χανίων σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ. Στην ομάδα θα αναπτύσσεται ο διάλογος και ο προβληματισμός που θα στοχεύει όχι στο να δοθούν έτοιμες λύσεις, αλλά ο κάθε γονιός να βρει τη δική του απάντηση και να συνειδητοποιήσει τις αιτίες που προκαλούν τις ανησυχίες και τους φόβους του, τόσο σε σχέση με την υγιή ανάπτυξη του εφήβου όσο και σε σχέση με τον εαυτό του ως μητέρα ή ως πατέρας.
Η φιλοσοφία της συγκεκριμένης ομάδας είναι ότι μέσα από την αναγνώριση της ατομικότητας και μοναδικότητας τόσο του γονιού όσο και του αναπτυσσόμενου εφήβου μπορεί να δημιουργηθεί μια σχέση ωφέλιμη και χρήσιμη και για τους δύο. Οι θεματικές ενότητες που θα επεξεργαστούμε στην ομάδα αφορούν καθημερινές καταστάσεις της ζωής που προβληματίζουν και απασχολούν τους γονείς και δεν θα ακολουθείται συγκεκριμένο πρόγραμμα. Τέτοια θέματα μπορεί να έχουν σχέση τόσο με την συμπεριφορά του εφήβου όσο και με τον εαυτό τους ως γονείς και θα προσεγγίζονται με βάση τις εμπειρίες των μελών. Το πρόγραμμα των συναντήσεων θα καθορίζεται κάθε φορά από τους προβληματισμούς των μελών της ομάδας.
Η ομάδα έχει διάρκεια 10 συναντήσεων με και ξεκινά σήμερα 20 Φεβρουαρίου ενώ θα πραγματοποιείται κάθε Τετάρτη και ώρα 10 έως 11.30 π.μ. στον χώρο του Κέντρου Πρόληψης στην οδό Μιχελιδάκη 17.
Συντονίστρια της Ομάδας είναι: η κα Κουράκη Ελένη, ψυχολόγος.
*ψυχολόγος, εργαζόμενη στο Κέντρο Πρόληψης Εξαρτησιογόνων Ουσιών Ν. Χανίων σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ
