Λευκά Ορη

Πριν από ημέρες αναφέρθηκα στον Εθνικό Δρυμό Λευκών Ορέων, που μέχρι πρότινος ήταν γνωστός ως Σαμαριάς, αλλά που επεκτάθηκαν τα διοικητικά του όρια και που θα πρέπει να οριστικοποιηθούν και κατοχυρωθούν με όλες τις ευεργετικές συνέπειες που θα προκύψουν.
Γεγονός πάντως είναι ότι ακόμη οι περισσότεροι Χανιώτες δεν είχαν τη χαρά να γνωρίσουν αυτά τα βουνά, που πολλές φορές τα γνωρίζουν καλύτερα κάποιοι ξένοι και μόνο ο Ορειβατικός Σύλλογος εργάστηκε από το 1930 για τη γνωριμία από όσον το δυνατόν περισσότερους ντόπιους και ξένους και την ανάδειξή των με τα τέσσερα καταφύγιά του και αμέτρητες άλλες ενέργειες και εκδηλώσεις. Στα περισσότερα τουριστικά έντυπα ή DVD για τα Χανιά ο θησαυρός των Λευκών Ορέων αγνοείται και σε όσα γίνεται λόγος γι’ αυτά αναφέρονται με ελάχιστες γραμμές.
Ο καλύτερος τρόπος για τη γνωριμία αυτής της υπέροχης περιοχής με τα αμέτρητα φαράγγια, τη μοναδική χλωρίδα και πανίδα, τα τέσσερα ορειβατικά καταφύγια, την ιστορία και τον πολιτισμό της θα ήταν ένα μελετημένο καλά ντοκιμαντέρ, τελικής διαμόρφωσης, διάρκειας τουλάχιστον μιας ώρας. Εχουμε θαυμάσιους Χανιώτες σκηνοθέτες και νέους που γνωρίζουν τη Μαδάρα πατιά με πατιά.
Αν βρεθεί κάποιο χρηματικό κονδύλι, από προγράμματα ή άλλο, με τη συνεργασία και την προσπάθεια των παραπάνω θα έχουμε θαυμάσιο αποτέλεσμα. Αλλά το ντοκιμαντέρ αυτό να συμπεριλαμβάνει όλα όσα αφορούν τα Λευκά Ορη από Ανατολικά, Αση – Γωνιά, μέχρι Δυτικά, Αγία Ειρήνη Σελίνου.
Κορφές, φαράγγια, χαράδρες, παλαιά μιτάτα, μοναδικούς γεωλογικούς σχηματισμούς, σπήλαια και βάραθρα, χλωρίδα και πανίδα και τους ανθρώπους της Μαδάρας.
Καλοκαιρινές απόψεις, αλλά και με τα χιόνια του χειμώνα και τις χιονοδρομικές δυνατότητές τους.
Την Κυριακή 25 Νοεμβρίου 2012 σε ρεπορτάζ – συνέντευξη τοπικού τηλεοπτικού σταθμού για τον χειμερινό τουρισμό συζητήθηκαν διάφορα για την επέκταση της τουριστικής περιόδου εκτός από το θέμα ´ορεινές περιοχές – Λευκά Ορη´. Μάλιστα ο ρεπόρτερ ανέφερε ότι …στα Χανιά δεν χιονίζει. Μήπως εννοούσε για την πόλη; Γιατί στις Μαδάρες τις περισσότερες χρονιές, τα χιόνια είναι άφθονα. Για 20 χρόνια αποτυγχάνουν τα προγράμματα επέκτασης της τουριστικής περιόδου για τον λόγο αυτό.
Σε συνεργασία των Δήμων, που στα όριά τους ευρίσκονται ορεινά και κυρίως του Δήμου Σφακίων, να εκδοθεί φυλλάδιο – οδηγός για τα βουνά μας για καλοκαίρι και χειμώνα. Οι νέοι πάλι του Ορειβατικού θα μπορούσαν να συμβάλουν καθοριστικά σ’ αυτό. Παλαιότερα στον Δήμο Σφακίων είχε πραγματοποιηθεί μια ωραία προσπάθεια με έκδοση βιβλίου για τα φαράγγια και τα σπήλαια της περιοχής και φυλλάδιο για τις πράσινες διαδρομές.
Κάποτε θα πρέπει ακόμη να πραγματοποιηθεί μια μεγάλη και πλήρης έκδοση με ό,τι αφορά τις Μαδάρες μας από κάθε άποψη, όπως γεωλογική – ορογέννηση, αρχαιολογική, ιστορική καταγραφή όλων των αμέτρητων νεροπηγών, των βαράθρων και σπηλαίων, της θαυμαστής ενδημικής και άλλης χλωρίδας και της πανίδας, της ζωής των ανθρώπων παλαιότερα εκεί, τις ιστορίες και τις παραδόσεις και ένα σωρό άλλα.
Στα προβλήματα, που από χρόνια έχουν επισημανθεί και ακόμη δεν αντιμετωπίσθηκαν, είναι η υπερβόσκηση, το αλόγιστο κυνήγι, οι διανοίξεις δρόμων που δεν χρειάζονταν. Γιατί αυτοί που θα αναδείξουν τα βουνά αυτά ή που διευκόλυναν τη δύσκολη ζωή των κτηνοτρόφων στα ορεινά μιτάτα οπωσδήποτε και με όποια ζημία, ήταν απαραίτητοι. Μέχρι προ είκοσι – τριάντα χρόνια ο γραφών συνέλεγε μαλλοτήρα στις άκρες του οροπεδίου Ομαλού και σε αμέτρητα άλλα σημεία και όχι σε μεγάλα υψόμετρα όχι μόνο από την υπερβόσκηση, αλλά και από την υπέρμετρη συλλογή και ξερίζωμα από ομάδες, ακόμη και αλλοδαπών, που για ημέρες κατασκήνωναν σε κάποια επίμαχα σημεία.
Είναι κρίμα σε κάποια άλλα ορεινά αξιόλογα και όμορφα βουνά σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, που όμως δεν μπορούν να έχουν σύγκριση με τα Λευκά Ορη, να έχουν αναδειχθεί με την καλώς ευνοούμενη διαδικασία και εδώ τίποτα. Τον περασμένο μήνα γκρουπ ξένων επισκεπτών παρ’ ό,τι εκτός τουριστικής περιόδου, ανέβηκαν από Ομαλό στις γύρω υψηλές κορυφές και διέσχισαν με σκι τα Λευκά Ορη, ενώ το Σαββατοκύριακο 23 – 24 Φεβρουαρίου 130 εκδρομείς του Συλλόγου ΔΕΗ Κρήτης είχαν κρατήσει όλα τα δωμάτια στο οροπέδιο αυτό. Εχω πολλές φορές γράψει ότι αναφερόμαστε για χρόνια στον τουρισμό 12 μηνών χωρίς να το επιδιώκουμε έτσι που θα πετύχουμε. Προβάλλετε σε φυλλάδια και ντοκιμαντέρ τα ορεινά Χανιά. Τις Μαδάρες μας, θερινές και χιονισμένες. Τις αλησμόνητες, σε όσους το απόλαυσαν, διαδρομές με ορειβατικά σκι ή με διάσχιση στο χιόνι. Οργανώσετε γιορτές όπως αυτή του Δήμου Πλατανιά τα Χριστούγεννα και αγώνες όπως αυτούς του Ορειβατικού για διάσχιση με σκι και για ορεινό δρόμο. Στο Ρέθυμνο έχει εκδοθεί έντυπο τουριστικό θαυμάσιο με τις διαδρομές ορεινού ποδηλάτου, εδώ τι έχουμε κάμει;
Ποτέ σε τουριστικό μας έντυπο δεν αναφέρθηκε αυτό ή π.χ. το αλεξίπτωτο πλαγιάς, οι αναρριχητικές πίστες κ.λπ.
Επίσης κάποιος ή κάποιοι καλό θα είναι να ασχοληθούν με την καταγραφή και διαπίστωση προέλευσης των εκατοντάδων πραγματικά τοπωνυμίων των Λευκών Ορέων που, όταν βρεθεί η προέλευσή τους, ίσως έχουμε εκπλήξεις.
Ακόμη να καταρτισθεί ένας νέος κατάλογος των κορυφών των Λευκών Ορέων, με τα ακριβή υψόμετρα, γιατί αυτός, που χρόνια έχουμε υπ’ όψιν δεν είναι πλήρης. Υπάρχουν κορυφές που δεν αναφέρονται και μερικές που αναφέρονται δεν αποτελούν στην πραγματικότητα κορυφές, αλλά διάσελα κ.λπ. Και ακόμη την καταγραφή με όλα τα στοιχεία των ορεινών πηγών νερού.
Κάποια μνημεία λαϊκής αρχιτεκτονικής θα πρέπει ακόμη να συντηρηθούν ή και αναστηλωθούν, αφού φθάνει ως αυτά ορεινός δρόμος και δεν χρειάζεται σοβαρή δαπάνη, αλλά μόνο κατανόηση της αξίας των και θέληση.
Είναι οι ωραιότεροι από τους θολωτούς κούμους παλαιών μιτάτων της Μαδάρας. Στο οροπέδιο Νίδας πριν από τριάντα χρόνια, αναστήλωσε ο Ε.Ο.Τ. παρόμοια μνημεία.
Οι καλύτεροι, κατά τη γνώμη μου, που χρήζουν άμεσης επέμβασης είναι:
Στον Αποκόρωνα: Του Πατσούρο ο κούμος στην περιοχή Τζιτζιφέ.
Στην Πετρόκουρτα των Σαρτζέτηδων ο κούμος και το θαυμαστό σπίτι που ήδη καταρρέει και πλησίον του παπά ο κούμος.
Στις Χώσες ο κούμος στο Πυργί (Ντουρουντού) και στις Γούρνες οι κούμοι στο Τσεπελάκι.
Στα Κεραμειά οι κούμοι των Ποντικάκηδων στ’ Αμπέλια και στο Καστρί στον Λάκκο άλλος, όλοι κοντά στο ορειβατικό καταφύγιο Βόλικα. Και ακόμη του παπα-Πέρρο ο κούμος στο Ψυχρό Πηγάδι. Στα Σφακιά των Δεληγιαννάκηδων το μιτάτο στ’ Ασφέντου.
Είναι κρίμα να καταρρεύσουν τελείως. Σε μερικούς από αυτούς η αγαπητή Αιμιλία Κλάδου μου έφτιαξε την αποτύπωση (τομή – κάτοψη).
Ο σεβάσμιος πρώην Κισάμου Ειρηναίος έγραψε: «Στα μιτάτα της Μαδάρας θα διατηρηθεί ο πολιτισμός μας και εκεί κάποτε θα σκάβουν για να τον βρουν».