Προεξάρχοντος του μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου κ. Δαμασκηνού τελέστηκε στις 11 π.μ. προχθές, στην πλατεία του ιστορικού χωριού, μπροστά από τον ανδριάντα του Ελευθερίου Βενιζέλου, επιμνημόσυνη δέηση και ακολούθησε κατάθεση στεφάνων για τους ήρωες της επανάστασης του Θερίσου. Το ´παρών´ έδωσαν πολιτικές και στρατιωτικές Αρχές, Φορείς και Σύλλογοι του Νομού, πλήθος κόσμου, τα σχολεία του τέως Δήμου Θερίσου και η μπάντα με άγημα της 5ης Μεραρχίας Κρητών.
Την εκδήλωση διοργάνωσαν η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, ο Δήμος Χανίων και το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών ´Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος´. Την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο υφυπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Κυριάκος Βιρβιδάκης. Μετά την επιμνημόσυνη δέηση ακολούθησαν οι καταθέσεις στεφάνων. Χαιρετισμούς απηύθυναν ο αντιπεριφερειάρχης Χανίων Απόστολος Βουλγαράκης, ο δήμαρχος Χανίων Μανώλης Σκουλάκης, ο γενικός διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών ´Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος´, Νίκος Παπαδάκης, ενώ κεντρικός ομιλητής ήταν ο Μανώλης Μυλωνάκης, ιατρός, ιστορικός ερευνητής, ο οποίος μέσα από μια μακροσκελή ιστορική αναφορά έκανε γνωστά γεγονότα που για πολλούς ήταν άγνωστα. Η εκδήλωση έκλεισε με ριζίτικα τραγούδια από τον Σύλλογο ´Επανάσταση του Θερίσου 1905´, αναμνηστικά δώρα προς τον ομιλητή, κέρασμα σε όλους και επίσκεψη στο σπίτι, Μουσείο, πρώην στρατηγείο του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Ο Κ. ΒΙΡΒΙΔΑΚΗΣ
Σε γραπτή του δήλωση ο υφυπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Κυριάκος Βιρβιδάκης αναφέρει ότι «η επανάσταση του Θερίσου υπήρξε ουσιαστική αφετηρία της πολιτικής διαδρομής του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η φετινή επέτειος αποκτά ιδιαίτερη σημασία και από το γεγονός ότι φέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, που ήταν ο κύριος σκοπός της επανάστασης. Με επιμονή, ενότητα και αγώνες, όπως και τότε, σήμερα μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους μας. Αισθάνομαι ιδιαίτερη τιμή που παρευρίσκομαι στις εκδηλώσεις ως εκπρόσωπος της κυβέρνησης, η οποία δίνει τη μάχη με στόχο την έξοδο από την κρίση».
Ο ΑΠ. ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗΣ
Ο αντιπεριφερειάρχης Χανίων, Απόστολος Βουλγαράκης, σημείωσε ότι «η σημασία του επαναστατικού κινήματος είναι ταυτόχρονα πολιτική και εθνική, αφού οδήγησε σε ένα δημοκρατικότερο σύστημα διακυβέρνησης του νησιού και υπήρξε ο καταλύτης των κατοπινών εξελίξεων όσον αφορά το θέμα της Ενωσης… Οι επαναστάτες του Θερίσου αψήφησαν έναν πραγματικό δυνάστη, όπως ήταν ο πρίγκιπας Γεώργιος, την αδιαλλαξία, την αυταρχικότητα, την τρομοκρατία, τις φυλακίσεις ενός στυγνού καθεστώτος και απαίτησαν με αποφασιστικότητα την πολυπόθητη Ενωση, που τόσο αίμα και δάκρυα είχε κοστίσει στη μαρτυρική μεγαλόνησο…».
Ο Μ. ΣΚΟΥΛΑΚΗΣ
Αναφερόμενος στην επανάσταση ο δήμαρχος Χανίων Μανώλης Σκουλάκης επεσήμανε -μεταξύ άλλων- πως «το κίνημα, αφού πρώτα κατάφερε να αλλάξει το κλίμα τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ελλάδα, συσπειρώνοντας μεγάλες μάζες του κρητικού λαού στην επαναστατική γραμμή, υποχρέωσε τις προστάτιδες δυνάμεις να δεχτούν μεταρρυθμίσεις στο κρητικό σύνταγμα και πολίτευμα. Ετσι, το 1905, στο Θέρισο, ξέσπασε η επανάσταση, η οποία υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς στην ιστορία των αγώνων των Κρητικών προς την Ενωση. Η κίνηση του Θερίσου είχε εθνικό περιεχόμενο καθώς στόχευε στην Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα…».
Ο Ν. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
Από την πλευρά του ο Νίκος Παπαδάκης, γενικός διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών ´Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος´ τόνισε ότι ο εορτασμός αφορά μια επέτειο «που σηματοδότησε τη μεγαλύτερη αλλαγή που πραγματοποιήθηκε ποτέ στην Ελλάδα. Από εδώ ξεκίνησε η ανατροπή, από εδώ ξεκίνησε η Επανάσταση που ήταν σε φάσεις, εξελισσόμενη Επανάσταση, από εδώ από το Θέρισο. Εδώ υπήρξε ο εμπνευστής των μεγάλων αλλαγών που επήλθαν αργότερα στην Ελλάδα. Εδώ, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, όμως μαζί ο Κωνσταντίνος Μάνος, ο Φούμης, οι Καλογερήδες και τόσοι άλλοι αγωνιστές, οι οποίοι είχαν ενστερνιστεί ένα φιλελεύθερο και επαναστατικό πνεύμα, ένα πνεύμα που άλλαξε και την Κρήτη και της Ελλάδα. Φέτος, που εορτάζουμε τα 100 χρόνια από την Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα, η επέτειος αυτή αποκτά ένα ξεχωριστό περιεχόμενο και ένα ξεχωριστό νόημα, αυτό να μην το ξεχνάμε ποτέ…».
Ο Μ. ΜΥΛΩΝΑΚΗΣ
Αμέσως μετά πήρε τον λόγο ως κεντρικός ομιλητής ο Μανώλης Μυλωνάκης, που αναφέρθηκε λεπτομερώς σε ιστορικά δρώμενα εκείνης της σημαντικής περιόδου, εκ των οποίων, πολλά εξ αυτών λίγοι τα γνώριζαν. «Το Κίνημα του Θερίσου είχε ετοιμαστεί μεθοδικά και υπομονετικά», τόνισε ο κ. Μυλωνάκης εξηγώντας: «Οι στόχοι του γνωστοποιήθηκαν δύο εβδομάδες πριν το ξεκίνημά του, με διακήρυξη της πολιτικής παράταξης του Βενιζέλου και των συμμάχων του. Η άμεση Ενωση με την Ελλάδα ήταν ο πρώτος στόχος. Η ενδυνάμωση των σχέσεων με την Ελλάδα, εάν η Ενωση επρόκειτο να αποδειχτεί ανέφικτη, ήταν ο δεύτερος στόχος. Η απαλλαγή του τόπου από τον δεσποτισμό, ήταν ο τρίτος στόχος, εάν δεν πετύχαινε και ο δεύτερος. Ο Βενιζέλος και οι σύμμαχοί του είχαν επίγνωση ότι η Ενωση με την Ελλάδα είχε απόλυτη προτεραιότητα. Αποτελούσε τη Μεγάλη Ιδέα όλων των χριστιανών της Κρήτης, από συστάσεως του νέου ελληνικού κράτους. Ο Βενιζέλος και οι σύμμαχοί του είχαν, συγχρόνως, επίγνωση ότι η απαλλαγή του τόπου από τον δεσποτισμό απασχολούσε περισσότερο τους νεότερους, τους μορφωμένους, τους ενημερωμένους και τους προβληματισμένους, ενώ στους μεγαλύτερους, στους απληροφόρητους, στους εφησυχασμένους και στους αναλφάβητους, επικρατούσε ακόμα η ανακούφιση από την κατάργηση της σουλτανικής τυραννίας».
Αναφορικά με την επιλογή του Θερίσου ως στρατηγείου και κεντρικού στρατοπέδου του Κινήματος, ο κ. Μυλωνάκης εξήγησε πως «έγινε με τα κριτήρια εκείνων που ετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν πολυαριθμότερους. Με τη λογική που άλλοι προγενέστεροι είχαν επιλέξει τα στενά των Θερμοπυλών, τα Δερβενάκια και τα σφακιανά φαράγγια. Είχε και το Θέρισο το φαράγγι του. Διέθετε όμως ένα ακόμη μεγάλο προσόν. Τη μικρή του απόσταση από τα Χανιά που θα του εξασφάλιζαν τα αναγκαία. Τροφοδοσία, ταχυδρομεία, πλοία της γραμμής, κρίσιμες πληροφορίες, ανθρώπους και στέγες υπεράνω υποψίας. Ηταν η έδρα της Αρμοστίας, αλλά και των Ευρωπαίων γενικών προξένων».
