Στο Θέρισο των αγωνιστικών συμβόλων (1)
Γι’ άλλη μια χρονιά εφέτος, τις πρώτες του Μάρτη, οι χανιώτικοι δρόμοι του ανήφορου μάς έβγαλαν στο Θέρισο. Στο Θέρισο των αγώνων και των συμβόλων, στην αετοφωλιά των αγωνιστικών συμβόλων και των συμβολικών αγώνων. Εκεί που στις 10 του Μάρτη 1905 ο Ελευθέριος Βενιζέλος και οι συν αυτώ σήκωσαν τη σημαία της επανάστασης – προπομπού της ένωσης της Κρήτης με τη μητέρα Ελλάδα, μα και του κινήματος που σηματοδότησε τη μεγαλύτερη αλλαγή που γνώρισε, λίγα χρόνια αργότερα η πατρίδα μας. ´Αντίλαλος στο Θέρισο, πάντα του θα γρικάται/ ένωση κι επανάσταση όποιος περνά θυμάται´. Στεντορεία τη φωνή τραγούδησαν τούτη τη μαντινάδα οι ριζίτες του Παραδοσιακού Συλλόγου ´Η Επανάσταση του Θερίσου 1905´ σαν επωδό στο ριζίτικο τραγούδι ´Χριστέ κι αντάρτεψέ τονε το νόμο μιαν ημέρα/ κι άμε τονε στο Θέρισο´… Εν είδει επιλόγου στο πρώτο μέρος της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε το πρωί του προηγούμενου Σαββάτου 9 Μαρτίου στο ηρωικό χωριό· μετά την επιμνημόσυνη δέηση, χοροστατούντος του μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου Δαμασκηνού Παπαγιαννάκη, τους χαιρετισμούς των διοργανωτών (του αντιπεριφερειάρχη Αποστόλη Βουλγαράκη, του δημάρχου Χανίων Μανώλη Σκουλάκη και του γενικού διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών ´Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος´ Νίκου Παπαδάκη), τις καταθέσεις στεφανιών και την ανάκρουση του Εθνικού Υμνου. Μα και εν είδει προλόγου της ομιλίας για την Επανάσταση του Θερίσου που έκανε ο κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης, ο γιατρός, ιστορικός ερευνητής Μανώλης Μυλωνάκης και της βράβευσης μαθητών των Δημοτικών Σχολείων του πρώην Δήμου Θερίσου, που διακρίθηκαν για σχετικές με το γεγονός εργασίες τους. Σαν μια διαρκή υπόμνηση τούτη η μαντινάδα. Οχι δεν πρέπει ν’ ανεβαίνουμε μόνο μία φορά τον χρόνο, την επέτειο της ομώνυμης επανάστασης, για προσκύνημα στο Θέρισο. Καθημερινά εκεί πρέπει να ανηφορίζει ο νους μας. Και τις λιόχαρες και τις βροχερές μέρες…
Στο Θέρισο των αγωνιστικών συμβόλων (2)
Ωραίος, με όλη τη σημασία της λέξης και κατά κοινή ομολογία, ο κεντρικός ομιλητής της περί ου ο λόγος, στις σημερινές εύφημες μνείες, εκδήλωση διακεκριμένος ψυχίατρος και σπουδαίος ιστορικός ερευνητής, συμπατριώτης μας, Μανώλης Μυλωνάκης. Τον βοηθά, βέβαια, είναι η αλήθεια και το μέταλλο της φωνής του, όπως και το ό,τι χειρίζεται με άνεση τη γλώσσα. Τα δύο αυτά στοιχεία, ωστόσο, μαζί με κάποια άλλα δευτερεύοντα, δεν είναι αρκετά από μόνα τους για να πούμε ότι ένας ομιλητής είναι ωραίος. Ο δάσκαλος πρέπει να ξέρει χίλια, για να πει δέκα, μας έλεγε, όταν έκανα μετεκπαίδευση στις Επιστήμες της Αγωγής, ένας σοφός καθηγητής μας της Διδακτικής. Τον θυμήθηκα ακούγοντας τον Μανώλη Μυλωνάκη. Οντως ήξερε χίλια για το θέμα του κι αυτό ήταν ο κυριότερος λόγος που κρέμονταν όλοι απ’ τα χείλη του ακούγοντάς τον να λέει, τρόπος του λέγειν, για τα δέκα. Μάθημα για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας και μορφωτικού επιπέδου, ήταν σε τελική ανάλυση η ομιλία του. Ελκυστικός και από τα παιδιά των Δημοτικών Σχολείων της περιοχής, που άκουγαν για πρώτη φορά τα της επανάστασης του Θερίσου και από τους δασκάλους των, που τα συνόδευαν. Προϊόν ενδελεχούς και εξαντλητικής ιστορικής έρευνας, μα και ουσιώδους κριτικής επεξεργασίας τα λεγόμενά του. Με αρχή, μέση και τέλος. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Κινήματος. Οι επικρατούσες συνθήκες. Ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι ρόλοι των πρωταγωνιστών και ιδιαίτερα αυτός του Βενιζέλου. Τα πρόσωπα και τα προσωπεία. Η λογική των Θερμοπυλών και το στρατηγικό σχέδιο της εν Σαλαμίνι ναυμαχίας. Οι αντικειμενικές, μα και οι υποκειμενικές, συνθήκες. Η δυναμική των γεγονότων. Τα αποτελέσματα και οι παρακαταθήκες. Οι στόχοι και η επίτευξή τους στον βαθμό που έγινε. Η πανταχού παρούσα και τα πάντα πληρούσα ηγετική φυσιογνωμία του εκολλαπτόμενου Εθνάρχη… Τα πάντα όλα για το θέμα δοσμένα με δασκαλικό τρόπο. Πρέπει να τυπωθεί η ομιλία σ’ ένα φυλλάδιο και να διανεμηθεί στα παιδιά, μου είπε φεύγοντας φίλος διευθυντής σχολείου. Οχι μόνο στα παιδιά του είπα…
´Η άμεση Ενωση με την Ελλάδα ήταν ο πρώτος στόχος. Η ενδυνάμωση των σχέσεων με την Ελλάδα, εάν η Ενωση επρόκειτο να αποδειχτεί ανέφικτη, ήταν ο δεύτερος στόχος. Η απαλλαγή του τόπου από τον δεσποτισμό ήταν ο τρίτος στόχος, εάν δεν πετύχαινε και ο δεύτερος. Ο Βενιζέλος και οι σύμμαχοί του είχαν επίγνωση ότι η Ενωση με την Ελλάδα είχε απόλυτη προτεραιότητα. Αποτελούσε τη Μεγάλη Ιδέα όλων των χριστιανών της Κρήτης από συστάσεως του νέου ελληνικού κράτους. Ο Βενιζέλος και οι σύμμαχοί του είχαν συγχρόνως επίγνωση ότι η απαλλαγή του τόπου από τον δεσποτισμό απασχολούσε περισσότερο τους νεότερους, τους μορφωμένους, τους ενημερωμένους και τους προβληματισμένους, ενώ στους μεγαλύτερους, στους απληροφόρητους, στους εφησυχασμένους και στους αναλφάβητους επικρατούσε ακόμα η ανακούφιση από την κατάργηση της σουλτανικής τυραννίας´.
(Από την ομιλία του Μανώλη Μυλωνάκη)
