ΓΥΡΙΖΟΝΤΑΙ” ΤΑΙΝΙΕΣ, ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ, ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Των ΓΙΩΡΓΟY ΚΩΝΣΤΑ, ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΑΡΙΔΑΚΗ
Ενα μικρό χωριό λίγων εκαντοντάδων κατοίκων, στα πόδια των Λευκών Ορέων, αποτελεί από μόνο του ένα σπάνιο κινηματογραφικό ντεκόρ. Όποιος έχει βρεθεί στην κεντρική πλατεία του χωριού, ή έχει περπατήσει στα στενά σοκάκια του, αποκλείεται να μην έχει νιώσει τον χρόνο να γυρίζει πίσω. Αυτό έχουν αντιληφθεί και σκηνοθέτες, παραγωγοί, σκηνογράφοι που έχουν επιλέξει το χωριό και την περίφημη πλατεία του για τα γυρίσματα ενός μεγάλου μέρους των ταινιών τους. Στον Φρε λοιπόν η καλύτερα στο… Φρελιγουντ όπως το ονομάζουν χαριτολογώντας οι ίδιοι οι κάτοικοι του.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ:
«Η χαρά του σκηνοθέτη»
«Ξεκινώντας να βρούμε ένα χωριό για την πρώτη ταινία που κάναμε με τον Θοδωρή, την “Πιλάλα” καταλάβαμε γρήγορα τη μεγάλη αντικειμενική αξία του Φρε και της πλατείας του». Είναι τα λόγια του παραγωγού Δημήτρη Ξενάκη, που έχει αναλάβει όλες σχεδόν τις ταινίες που έχουν γυριστεί στον Φρε σχεδιάζοντας και οργανώνοντας τα πάντα. Από την πιο πρώτη μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Η Indigo View εξάλλου η εταιρεία που διατηρεί μαζί με τον Θ. Παπαδουλάκη είναι αυτή που οργανώνει το σύνολο σχεδόν των τηλεοπτικών και κινηματογραφικών παραγωγών στην Κρήτη.
ΑΞΙΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ
Ο Δημήτρης είναι ίσως ο πλέον ειδικός για να αναλύσει την καλλιτεχνική αξία της μικρής πλατείας.«Καταρχήν είναι μια ξεκάθαρα δομημένη πλατεία που από όλες τις πλευρές της έχει επιφάνειες με ενδιαφέρον. Μπορείς να παρέμβεις σε αυτή βάφοντάς την, δημιουργώντας το φόντο που σε ενδιαφέρει. Εχει επίσης μια καταπληκτική καμάρα που οδηγεί στην είσοδο ενός καφενείου. Δημιουργεί έτσι ένα κάδρο που σου δίνει τη δυνατότητα να έχει διάφορες δράσεις μέσα στην πλατεία τις οποίες και να καταγράφεις μέσα από την οπτική της καμάρας! Γι’ αυτό και χρησιμοποιείται πάρα πολύ. Μετά έχεις 4 διαφορετικές εισόδους για την πλατεία! Αυτό σου δίνει την ευκαιρία να εισάγεις πρόσωπα και δράσεις από διαφορετικές γωνίες. Μεγάλο πλεονέκτημα και η λεύκα στο κέντρο της πλατείας, που αποτελεί σημείο – αναφορά και σκηνοθετικά βοηθάει πάρα πολύ. Χαρακτηριστικά είναι τα καφενεία και η εκκλησία, ενώ και τα καταστήματα π.χ. μπακάλικα, δίνουν την αίσθηση της εποχής. Υπάρχουν και πολλά άδεια καταστήματα που σου δίνουν τη δυνατότητα να φτιάξεις τα δικά σου “πλατό”. Με μικρές επεμβάσεις φέρνεις την πλατεία εύκολα στα ’70 και με λίγες ακόμα, πιο πίσω στον χρόνο. Γύρω από το χωριό υπάρχουν καλντερίμια, μονοπάτια, ξεχωριστές γωνιές που σου δίνουν επίσης ξεχωριστή βοήθεια, ενώ επαρκέστατοι είναι και οι βοηθητικοί χώροι όπως το Πνευματικό Κέντρο του χωριού».
ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ
Ξεχωριστός πάντα και ο ρόλος των ανθρώπων και ειδικά των Φρεδιανών. «Οι άνθρωποι του χωριού ήταν από την αρχή πολύ φιλικοί. Μας αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή. Οπωσδήποτε όταν κάνεις μια ταινία αυτό προκαλεί ενδιαφέρον. Πάντα βέβαια υπάρχουν και εκείνοι, λίγοι, που δεν βλέπουν τα πράγματα όπως εσύ αλλά αυτό συμβαίνει παντού. Μας στήριξε σημαντικά και ο Δήμος εκεί και μας διευκόλυνε στη δουλειά μας. Ετσι λοιπόν δημιουργήθηκε μια πολύ φιλική σχέση! Για το Uranya έμενα για ενάμιση μήνα μέσα στο χωριό, αλλά και με τους ντόπιους να μετέχουν σε ρόλους κομπάρσων» αναφέρει. Και δεν είναι μόνο ο Φρες, αλλά και όλη η περιοχή που μπορεί να στηρίξει μια παραγωγή. Τα επιβλητικά Λευκά Όρη από πάνω σου, το Κρητικό πέλαγος, χωμάτινες διαδρομές παρθένες, άλλα όμορφα χωριά όπως ο Βάμος, το Γαβαλοχώρι, ο Τζιτζιφές, ξενοδοχειακές μονάδες που μπορούν να φιλοξενήσουν πολύ κόσμο και ένα εξαιρετικό “κέτερινγκ” το, εστιατόριο “Λουτρό” με τον Σήφη και το Μιχάλη προσέφεραν φαγητά που τρέλαναν το staff και τους ηθοποιούς. Η ποιότητα ήταν τέτοια που μπορώ να πω ότι είναι κορυφαία σε πανελλήνιο επίπεδο. Ολα αυτά δημιουργούν τις τέλειες κινηματογραφικές συνθήκες. Είμαι σίγουρος ότι θα ακολουθήσουν πολλές παραγωγές στη συγκεκριμένη περιοχή. Μαθαίνουμε ότι σχεδιάζεται από τον Δήμο εκεί μια ανάπλαση της πλατείας. Θα ήταν καλό πριν γίνει αυτό να κατατεθεί και η άποψη ενός έμπειρου σκηνογράφου όπως ο Α. Χαλκιάς ώστε να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας της πλατείας. Διαφορετικά μπορεί ο Φρες να χάσει το χρώμα του».
Δεν είναι μυστικό ότι οι Θ. Παπαδουλάκης και Δ. Ξενάκης σχεδίαζαν σχεδόν τη μισή παραγωγή της τηλεοπτικής σειράς “Το Νησί” να γινόταν στην περιοχή του Αποκόρωνα και στον Φρε, κάτι που τελικά απορρίφθηκε λόγω του κόστους καθώς η παραγωγή δεν θα μπορούσε να “σπάσει” ανάμεσα στη Δυτική και την Ανατολική άκρη του νησιού.
ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
«Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα ξεκάθαρο κινηματογραφικό ενδιαφέρον για την Κρήτη ως τόπο παραγωγής ταινιών. Ειδικά μετά την τελευταία ταινία που γυρίσθηκε κυρίως στην παλιά πόλη των Χανίων “Τα δύο πρόσωπα του Ιανουαρίου” όπου στα Χανιά έφτασαν συνεργεία 150 ατόμων, και που ξεφεύγει από τα ελληνικά δεδομένα, αλλά και το “Νησί” πιστεύουμε πραγματικά ότι η Κρήτη αποτελεί έναν “παράδεισο” για τους κινηματογραφιστές. Είναι ένας τόπος με εξαιρετικές κλιματολογικές συνθήκες, μοναδικά τοπία, δυνατότητες φιλοξενίας και υποστήριξης κινηματογραφικών παραγωγών. Αυτό είναι και ένα στοίχημα για μας τους ίδιους τα επόμενα χρόνια» καταλήγει ο Δ. Ξενάκης.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΜΠΟΤΩΝΑΚΗΣ, ΗΘΟΠΟΙΟΣ
«Συμμετείχα στην πρώτη ταινία που γυρίσθηκε την “Πιλάλα” του Θ. Παπαδουλάκη. Τα παιδιά της παραγωγής, ο Θοδωρής, στο ψάξιμο που είχαν κάνει, βρήκαν το τέλειο σκηνικό. Θέλεις ότι ο Φρες είναι ένα φυσικό σκηνικό από μόνος του; Ότι οι κάτοικοι είναι συνεργάσιμοι; Ότι και οι γύρω περιοχές είναι ιδανικές για γυρίσματα; Αυτοί ξέρουν καλύτερα και έκαναν εξαιρετική δουλειά» είναι τα λόγια του Χανιώτη ηθοποιού Λευτέρη Μποτωνάκη, με μεγάλη συμμετοχή σε θεατρικά, κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές. «Όλο το χωριό είναι μια επιστροφή στο χρόνο, γιατί δεν είναι μόνο η πλατεία αλλά και τα γύρω στενά. Και βέβαια το φυσικό φως, κάτι που γενικά ευνοεί την παραγωγή ταινιών στην Κρήτη» αναφέρει. Την εποχή που η ´Πιλάλα´ κυκλοφόρησε (η ιστορία έχει να κάνει με τον αγώνα δρόμου ενός πιτσιρίκου μέσα στο χωριό να προλάβει να επιστρέψει στο καφενείο και να δει τον τελικό των 200 μ. του Σίδνεϊ και το χρυσό μετάλλιο του Κεντέρη) έσκασε και η ιστορία με τα γεγονότα των Ολυμπιακών αγώνων του 2004 και τον αποκλεισμό του αθλητή. «Ήταν όμως τόσο “σπιντάτη” η ταινία που τα κατάφερε. Πέτυχε και διακρίθηκε σε πολλούς διαγωνισμούς» θυμάται ο συνομιλητής μας.
ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟΥ ΦΡΕ
Το καμάρι μας…
«Φρε μου με την πλατεία σου
και με το καμαράκι
και με τη Παναγία σου
απ´ είναι στο χαράκι»
«Η πλατεία εκτός του ότι είναι όμορφη, έχει δεχτεί ελάχιστες παρεμβάσεις, Ούτε ομπρέλες, ούτε σύγχρονα καταστήματα. Δεν είναι τουριστικό μέρος ο Φρες, τα μαγαζιά παραμένουν όπως ήταν τη δεκαετία του ΄70» μας εξηγεί ο κ. Θοδωρής Παπαδάκης. Ιδιοκτήτης ενός εκ των καφενείων της πλατείας έχει να διηγηθεί πολλές ιστορίες με κάμερες, σκηνικά, ηθοποιούς, γυρίσματα. Κερνώντας μας λίγο κρασί, συνοδεία νηστίσιμων μεζέδων μας εξιστορεί γεγονότα πίσω από τις κάμερες.
«Δεν ήταν λίγοι οι ηθοποιοί που έφευγαν για λίγο από τα γυρίσματα για να πιούν το ποτηράκι τους την τσικουδιά. Μιλάμε για τσικουδιές…απεριόριστες. Μην με ρωτήσεις για ονόματα. Δεν λέω τίποτα. Όμως ήταν μέρες που το καφενείο το έκλεινα στις 7 το πρωί. Με τους περισσότερους ηθοποιούς είχαμε καλή σχέση. Εξάλλου κάθε φορά που γίνονται γυρίσματα επικρατεί και ένα μικρό πανηγύρι στο χωρίο. Δεν είναι και λίγο να έρχονται 100 άτομα όπως γίνονταν πχ. στο Uranya για ενάμιση μήνα καθημερινά» λέει.
Την παρέα μας πλαισιώνουν και άλλοι χωριανοί. Όλοι έχουν κάτι να θυμηθούν. Τον…έξω καρδιά Δ. Πιατά, αλλά και τον εσωστρεφή και απρόσιτο Α. Καφετζόπουλο. Όλοι βέβαια θυμούνται την εντυπωσιακή Ιταλίδα ηθοποιό Maria Cucinotta, που είχε πρωταγωνιστήσει στο Uranya. Όπως επίσης τα γλέντια που στήνονταν πολλές φορές στην πλατεία μετά το τέλος των βραδινών σκηνών. «Το χωριό έχει μια γραφικότητα, για αυτό και το επιλέγουν για τις ταινίες τους. Για αυτό και θα ήταν καλό να μην αλλάξει τίποτα στην πλατεία. Όταν γυρίζεται η ταινία, υπάρχει ένας αναβρασμός, καθόμαστε και εμείς και παρακολουθούμε, το βλέπουμε σαν διασκέδαση. Πολλοί χωριανοί βέβαια παίζουν και ως κομπάρσοι. Τους βλέπουμε μετά στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση και γελάμε όλοι μαζί» εξηγεί ο κ. Γιώργος Κουλιζάκης. Οι κάτοικοι βοήθησαν στη συλλογή και των απαραίτητων αξεσουάρ για τις ταινίες. Όπως πχ. τους σκατζόχοιρους και τον γάιδαρο για το «Πρώτη φορά Νονός»
Ο ΚΑΦΕΤΖΗΣ
Ιδιαίτερο ρόλο σε κάθε σχεδόν ταινία είχε ο κ. Μιχάλης Γιακουμινάκης, καθώς το καφενείο που διατηρούσε μέχρι πρόσφατα είναι στην καρδιά της πλατείας και χρησιμοποιούνταν από όλους τους σκηνοθέτες. «Όταν μου ζήτησε ο Παπαδουλάκης τότε ότι θα γυρίσει ταινία, τον ευχαρίστησα κιόλας! Περάσαμε πολύ ωραία, το διασκέδασα με την «Πιλάλα» αλλά και με το «Πρώτη φορά Νονός». Μου άρεσε έτσι που έφτιαχναν τα πάντα στην εντέλεια, πως αξιοποιούσαν το τοπίο, την πλατεία. Όλο κόλπα για να φτιάξουν μια ταινία» αναφέρει.
Πλέον είναι συνηθισμένη η εικόνα να φτάνει στο χωριό ένα αυτοκίνητο με Έλληνες επισκέπτες και τουρίστες και να γυροφέρνει την πλατεία στην οποία γυρίσθηκαν αγαπημένες του ταινίες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΥΛΑΚΗΣ:
«Η πλατεία είναι ένα ιδανικό κινηματογραφικό πλατό»
«Νομίζω ότι ήμουν ο πρώτος που χρησιμοποίησε την πλατεία του Φρε ως κεντρικό σκηνικό στη μικρού μήκους ταινία “Πιλάλα”. Θυμάμαι ότι εκείνο τον καιρό ψάχναμε αγωνιωδώς να βρούμε πλατείες που να διατηρούν παραδοσιακά στοιχεία: μια εκκλησία, πετρόχτιστα σπίτια, κάποιο καφενείο, ένα μεγάλο πλάτανο στη μέση κ.λπ.. Όταν λοιπόν την ανακαλύψαμε αμέσως είπαμε “εδώ είμαστε”». Ο Χανιώτης σκηνοθέτης Θοδωρής Παπαδουλάκης ανατρέχει πίσω στο παρελθόν όταν για πρώτη φορά η πλατεία του Φρε φόρεσε την “κινηματογραφική” της φορεσιά για να εξελιχθεί λίγο αργότερα σε κεντρική πρωταγωνίστρια αρκετών ταινιών.
«Από την πρώτη στιγμή που είδαμε την πλατεία διαπιστώσαμε ότι μας έκανε απόλυτα. Ήταν πραγματικά ένα έτοιμο σκηνικό. Θυμάμαι μάλιστα ότι παρότι η “Πιλάλα” γυρίστηκε μετά το 2000 στο οποίο αναφέρονταν η ιστορία της δεν χρειάστηκε να κάνουμε επεμβάσεις στον χώρο», σημείωσε ο Θοδωρής, ενώ μιλώντας για το πώς αντιμετώπισαν οι ντόπιοι τα γυρίσματα σχολίασε: «Ο κόσμος του Φρε μας έχει συμπεριφερθεί πολύ όμορφα. Στο καφενείο του κ. Μιχάλη θα δει μάλιστα κανείς φωτογραφίες από τα γυρίσματα των ταινιών που έχουν γίνει στην πλατεία. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Είναι και ότι οι άνθρωποι έχουν πλέον εξοικειωθεί με την έννοια του γυρίσματος τόσο πολύ που όταν συμμετέχουν ως κομπάρσοι ξέρουν ακριβώς πώς να συμπεριφερθούν και να αντεπεξέλθουν».
Όπως είναι λογικό, τα γυρίσματα κάθε ταινίας επιφυλάσσουν αναρίθμητα ευτράπελα για τους ηθοποιούς και τους ανθρώπους της παραγωγής. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να λείπουν τέτοιες στιγμές και από το “κινηματογραφικό πλατό” της πλατείας του Φρε: «Ευτράπελα από τα γυρίσματα της “Πιλάλα” θυμάμαι πολλά. Κάποια στιγμή για παράδειγμα όλο το συνεργείο και οι χωριανοί μαζί κυνηγούσαμε στην πλατεία μια κότα που πρωταγωνιστούσε στην ταινία. Εκεί καταλάβαμε βέβαια ότι μια κότα… δεν είναι αρκετή και ότι πρέπει να έχουμε τουλάχιστον 2-3, γιατί οι κότες έτρεχαν και χάνονταν… Την επόμενη ημέρα πήγαμε πιο προετοιμασμένοι», ανέφερε ο σκηνοθέτης του τηλεοπτικού “Νησιού” και πρόσθεσε: «Γεγονός πάντως είναι ότι κάθε φορά που σκεφτόμαστε κάποια πλατεία ως σκηνικό ή θέλουμε να προτείνουμε κάποιο χώρο σε άλλους σκηνοθέτες για κάποιον λόγο έρχεται στο μυαλό μας η πλατεία του Φρε.
Σίγουρα θα ήταν καλό να μπορούσαμε να σκεφτούμε και άλλες πλατείες, ωστόσο, το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν στη μορφή που θα θέλαμε, αφού αυτό που έχουμε διαπιστώσει είναι ότι τα τελευταία 20 με 30 χρόνια οι επεμβάσεις που έχουν γίνει και η ´μοντέρνα´ αρχιτεκτονική έχουν αλλοιώσει τη γραφικότητα και τον παραδοσιακό χαρακτήρα πολλών χωριών».
Καταλήγοντας ο Θοδωρής αναφέρθηκε στις δυνατότητες που υπάρχουν να αξιοποιηθούν κάποιες γωνιές και τοπία της Κρήτης ως σκηνικό για ξένες παραγωγές. Μάλιστα, όπως τόνισε, αυτό το διάστημα ετοιμάζεται με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Κρήτης ένα σχετικό διαφημιστικό: «Αυτές τις ημέρες μοντάρω για την Περιφέρεια Κρήτης, μεταξύ άλλων διαφημιστικών για την προβολή της Κρήτης που θα προβληθούν σε 15 ημέρες στο Ηράκλειο και αργότερα θα ανέβουν στο διαδίκτυο, μια μικρή διαφημιστική ταινία 5-6 λεπτών η οποία θα αναδεικνύει την Κρήτη σαν κινηματογραφικό πλατό. Είναι μια πολύ ιδιαίτερη πρωτοβουλία της Περιφέρειας η οποία θα προσκαλεί ξένους παραγωγούς και επενδυτές κινηματογράφου να έρθουν για γυρίσματα.
Η Κρήτη άλλωστε είναι ένας ιδανικός τόπος γι’ αυτό τον σκοπό τόσο λόγω του καιρού όσο και της μεγάλης εναλλαγής των τοπίων που είναι προσιτά διανύοντας κανείς μικρές αποστάσεις».
Tαινίες που γυρίσθηκαν
– Πιλάλα 2004, του Θ. Παπαδουλάκη.
– Uranya 2006 του Κ.Καπάκα.
– Πρώτη φορά Νονός 2007 της Ο. Μαλέα.
– Γαμήλιο Πάρτυ 2008 της Κ. Crokos.
– Οι άνθρωποι του παππού μου 2009, τούρκικης παραγωγής.
Πέντε διαφημιστικά και πολλές τοπικές παραγωγές.
