Ο πρώτος Eλληνας που έφτασε στην Αμερική

Σπύρος Τζανάκης
Εχουν περάσει ήδη 35 χρόνια από όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος είχε ανακαλύψει το 1492 τη νέα ήπειρο. Την Αμερική ή όπως ονόμαζαν τότε, τα εδάφη που ανακάλυψαν, Δυτικές Ινδίες.
Πολύ αργότερα οι ευρωπαίοι αντιλήφθηκαν ότι είχαν ανακαλύψει μια νέα ήπειρο, γεγονός όμως είναι ότι αμέσως όλες οι μεγάλες δυνάμεις της ευρωπαϊκής ηπείρου που διέθεταν ισχυρό στόλο και πόρους για τη χρηματοδότηση, άρχισαν ένα φρενήρη ανταγωνισμό για την ανακάλυψη νέων εδαφών. Όχι βέβαια για λόγους επιστημονικού ζήλου ή περιέργειας, αλλά γιατί ήταν κοινή πρακτική, τα νέα εδάφη που ανακάλυπτε μια ευρωπαϊκή χώρα να γίνονταν ιδιοκτησία της και φυσικά όλος ο πλούτος που διέθετε ανήκε πλέον σ’ αυτήν. Οι τυχόν ιθαγενείς κάτοικοι που ζούσαν εκεί, εάν προέβαλαν αντίσταση, τους εξολόθρευαν χωρίς πολλές διαδικασίες (συνήθως με το πρόσχημα ότι δεν ήταν χριστιανοί), εάν πάλι δεν αντιστέκονταν, ήταν μια πολύ καλή πηγή φτηνής -αν όχι δωρεάν- εργατικής δύναμης για τους κατακτητές ευρωπαίους.
Ήταν λοιπόν 17 Ιουνίου του 1527, όταν από το ισπανικό λιμάνι Σαν Λουκάρ ντε Μπαραμέδα, ένας στόλος από πέντε πλοία και 600 άντρες ξεκίνησε το ταξίδι με αποστολή να κατακτήσουν και να εποικήσουν την περιοχή που βρίσκεται μεταξύ του μεξικάνικου Ριο ντε λας Πάλμας και της Φλόριδας των ΗΠΑ. Στην αμερικανική ήπειρο έφτασαν έντεκα μήνες μετά και αφού έκαναν στάσεις στον Άγιο Δομήνικο και την Κούβα, στην περιοχή που σήμερα είναι η πόλη Clearwater της Φλόριδας, στις 14 Απριλίου του 1528. Απώτερος στόχος ήταν η ανακάλυψη των κοιτασμάτων χρυσού που οι πληροφορίες έλεγαν ότι υπήρχαν σ’ αυτήν την περιοχή και η μεταφορά του πολύτιμου μετάλλου στην Ισπανία. Επικεφαλής της αποστολής ήταν ο Δον Πανφίλο ντε Ναρβάεθ, ένας τυχοδιώκτης που ο βασιλιάς της Ισπανίας δεν του είχε καμία εμπιστοσύνη και για αυτό τον λόγο έστειλε στην αποστολή σαν επίσημο θησαυροφύλακα του θρόνου, τον Αλβάρ Νούνιεθ Καμπέθα ντε Βάκα, ο οποίος ήταν και ένας από τους τέσσερις μόνο επιζώντες αυτής της αποστολής που κατέληξε τελικά σε αποτυχία. Ο Καμπέθα ντε Βάκα ήταν εκτός των άλλων και συγγραφέας των ημερολογίων αυτής της αποστολής και μετά από τις επί σχεδόν δέκα χρόνια περιπέτειές του στην ανεξερεύνητη Αμερική, έγραψε βιβλία που εξιστορούν με λεπτομέρειες τις περιπέτειες του ίδιου και των ανδρών αυτής της αποστολής. Μέσα σε αυτά τα βιβλία αναφέρεται και ο Έλληνας Don Teodoro  Griego, 2 μάλιστα δύο φορές, και με λεπτομέρειες που αφήνουν να εννοηθεί και τι ακριβώς ρόλο είχε στην αποστολή αυτή. Κατ’ αρχή να πούμε ότι όσον αφορά την καταγωγή του από την Ελλάδα, δύο είναι οι περιοχές που τον διεκδικούν. Η Κρήτη και η Κεφαλλονιά. Δεν υπάρχουν όμως στοιχεία που να μας δείχνουν από πιο ακριβώς από τα δύο μέρη ήταν η καταγωγή του. Το άλλο στοιχείο που καταγράφεται και είναι και το πιο σημαντικό, μας παραπέμπει στο επάγγελμά του που ίσως να ήταν το επάγγελμα του ναυπηγού. Αυτό συνάγεται από την αναφορά του Vaca που σε ένα από τα βιβλία του, τα ´Naufragios´, (Τα Ναυάγια), αναφέρει πως ο Δον Θεόδωρος ο Έλληνας, κατασκεύασε 5 πλοιάρια μόνος του, χωρίς να διαθέτει καρφιά, χρησιμοποιώντας σφήνες από πεύκα και κάνοντας μόνωση στα πλοία αυτά με ρετσίνι από πεύκα πάλι. Αυτά τα πλοία τα χρησιμοποίησαν για να ξαναγυρίσουν διά μέσου ποταμού από τη βόρεια Φλόριδα που είχαν πάει ψάχνοντας για χρυσό, στο μέρος που ήταν ο κύριος στόλος τους. Η άλλη αναφορά για τον Θεόδωρο στο ίδιο ημερολόγιο, ήταν και η τελευταία που έχουμε γι’ αυτόν, και αφορά την εξαφάνισή του και κατά πάσα πιθανότητα και τον θάνατό του. Ζητώντας η αποστολή από τους ιθαγενείς ινδιάνους να τους προμηθεύσουν νερό, και όταν αυτοί τους είπαν ότι θα πάνε να φέρουν και θα επέστρεφαν, ο Θεόδωρος προσφέρθηκε εθελοντικά να πάει μαζί τους για να είναι σίγουρος πως οι ινδιάνοι θα ξανάρθουν. Ο επικεφαλής προσπάθησε να τον μεταπείσει αλλά μάταια. Πήρε μάλιστα μαζί και ένα βοηθό του που ήταν Αφρικανός. Δεν ξαναγύρισε. Οι ινδιάνοι τον σκότωσαν, μαζί και τον βοηθό του. Αυτή την πληροφορία, έδωσαν 12 χρόνια μετά μερικοί ινδιάνοι της περιοχής, σε ένα άλλο Ισπανό εξερευνητή, τον De Soto.
Αυτή ήταν η ιστορία του πρώτου Ελληνα εξερευνητή που πάτησε το πόδι του στην Αμερική.
Στη μνήμη του, οι ομογενείς της Αμερικής, και μετά από έρανο που κινητοποίησε πάνω από 12 σωματεία, συγκέντρωσαν ένα μεγάλο ποσό για να στήσουν ένα άγαλμα στην είσοδο του λιμανιού, στο οποίο αποβιβάστηκε ο Θεόδωρος μαζί με τους άλλους Ισπανούς.
Εχει ύψος επτά ποδιών και είναι κατασκευασμένος από μπρούτζο. Η παραγγελία εκτελέστηκε στην Ιταλία, και όσον αφορά την φορεσιά του έγινε πάνω σε σχέδια του μουσείου Μπενάκη του οποίου ζητήθηκε η συνδρομή από τους ομογενείς. Τα εγκαίνια του αγάλματος έγιναν στις 8 Ιανουαρίου του 2005 στο Clearwater της Florida.