Επιμέλεια:
ΛΙΟΝΟΥΔΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ,
Γεωπόνος Γ.Π.Α.
Ερευνα: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΦΟΝΙΑ, Τεχν. Γεωπόνος
Φυσικά & οικολογικά…
Στείλτε μας να δημοσιεύσουμε τη συνταγή σας για παρασκευές και συντήρηση τροφίμων, σπιτικών καλλυντικών, συνταγές καλλωπισμού & ευεξίας, μεθόδους χειροτεχνίας, οικιακής οικονομίας, ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης προϊόντων στη διεύθυνση των ´Χανιώτικων νέων´ για την στήλη ´Τα Σπιτικά Μυστικά´ ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση lionoudakis@gmail.com. Ολες τις προηγούμενες δημοσιεύσεις της στήλης θα τις βρείτε στην ιστοσελίδα www.geoponikiagora.gr και στη σελίδα Facebook: Tα Σπιτικά Μυστικά.
ΟΡΙΣΜΟΣ – ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Φαινόμενο του θερμοκηπίου χαρακτηρίζεται το φαινόμενο θέρμανσης που παρατηρείται στα θερμοκήπια όπου η γυάλινη υπερκατασκευή ή θόλος είναι διάφανη για τη φωτεινή ακτινοβολία, η οποία εισέρχεται στον στεγασμένο χώρο, απορροφάται εν μέρει, διαχέεται και επανεκπέμπεται. Λόγω της αδιαφανούς κατασκευής, η δευτερογενή αυτή ακτινοβολία, παγιδεύεται στον χώρο και μετατρέπεται σε θερμότητα. Με τον τρόπο αυτό θερμαίνει το εσωτερικό του θερμοκηπίου με αποτέλεσμα να διατηρούνται οι καλλιέργειες πάντα σε κατάλληλη και σχετικά σταθερή θερμοκρασία. Αντίστοιχα φαινόμενα παρατηρούνται στη Φύση όπου η ατμόσφαιρα ενός πλανήτη συμβάλλει στη θέρμανσή του. Πάντως, το φαινόμενο του θερμοκηπίου παρατηρείται σε όλους τους πλανήτες που διαθέτουν ατμόσφαιρα, όμως ο πλανήτης με το πιο εντυπωσιακό φαινόμενο θερμοκηπίου είναι η Αφροδίτη. Περιγράφτηκε για πρώτη φορά από τον Βαρόνο Jean Fourier το 1822, ενώ ήδη από το 1896 ο Σουηδός επιστήμονας Svante Arrenius επεσήμανε ότι η βιομηχανική ρύπανση θα μπορούσε μετά από αιώνες να διπλασιάσει την ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα και να αυξήσει με αυτόν τον τρόπο την παγκόσμια θερμοκρασία κατά 5 βαθμούς Κελσίου. Τα τελευταία χρόνια, ο όρος συνδέθηκε με την παγκόσμια υπερθέρμανση της Γης, ενώ θεωρείται πως το φαινόμενο έχει ενισχυθεί σημαντικά από ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ
ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
Η Γη δέχεται συνολικά ηλιακή ακτινοβολία, που αντιστοιχεί σε ροή περίπου 1966 W/m2, στο όριο της ατμόσφαιρας και ένα μέρος αυτής απορροφάται από το σύστημα Γης – ατμόσφαιρας, ενώ το υπόλοιπο διαφεύγει στο διάστημα. Περίπου το 30% της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας ανακλάται, σε ποσοστό 6% από την ατμόσφαιρα, 3% από τα νέφη και 4% από την επιφάνεια της Γης. Ομως, από το υπόλοιπο 70% της ηλιακής ακτινοβολίας, το 32% απορροφάται από την ατμόσφαιρα, συμπεριλαμβανομένου και του στρατοσφαιρικού στρώματος του όζοντος, το 3% από τα νέφη, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό 51% από την επιφάνεια και τους ωκεανούς.
Λόγω της θερμοκρασίας της, η Γη εκπέμπει επίσης θερμική ακτινοβολία, κατά τρόπο ανάλογο με τον Ηλιο, η οποία αντιστοιχεί σε μεγάλα μήκη κύματος, σε αντίθεση με την αντίστοιχη ηλιακή ακτινοβολία, που είναι μικρού μήκους κύματος. Επειδή, η ατμόσφαιρα της Γης διαθέτει μεγάλη αδιαφάνεια στη, μεγάλου μήκους κύματος, γήινη ακτινοβολία, απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της, ποσοστό περίπου 71%. Η ίδια η ατμόσφαιρα επανεκπέμπει θερμική ακτινοβολία μεγάλου μήκους κύματος, μέρος της οποίας απορροφάται από την επιφάνεια της Γης, η οποία θερμαίνεται ακόμη περισσότερο, με αποτέλεσμα, η γήινη ατμόσφαιρα συμπεριφέρεται ως μία δεύτερη -μαζί με τον Ηλιο- πηγή θερμότητας. Αποτέλεσμα του συνολικού φαινομένου είναι η αύξηση της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας, γεγονός που καθιστά τη Γη κατοικήσιμη. Χωρίς το φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου, η θερμοκρασία της γήινης επιφάνειας θα ήταν σε παγκόσμια και ετήσια βάση περίπου -18°C.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΟΥΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
Ολα τα αέρια συστατικά της ατμόσφαιρας που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, αναφέρονται συνολικά με τον όρο αέρια του θερμοκηπίου καθώς απορροφούν τη μεγάλου μήκους κύματος γήινη ακτινοβολία και επανεκπέμπουν θερμική ακτινοβολία θερμαίνοντας την επιφάνεια. Ορισμένα αέρια, όπως το όζον, έχουν ημιδιαφάνεια και στην ηλιακή ακτινοβολία, με αποτέλεσμα να απορροφούν ένα μέρος της, συμβάλλοντας ως έναν βαθμό και στην ψύξη της γήινης επιφάνειας. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι φυσικό και μέχρι ενός βαθμού όχι μόνο δεν είναι επιζήμιο, αλλά αποτελεί μια από τις πολλές προϋποθέσεις για την ύπαρξη ζωής στον πλανήτη. Ωστόσο, το φαινόμενο ενισχύεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, η οποία συμβάλλει στην αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου καθώς και στην έκλυση άλλων ιχνοστοιχείων, όπως οι χλωροφθοράνθρακες (CFC´s). Ετσι η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια του πλανήτη διατηρείται τους τελευταίους αιώνες στο επίπεδο των 15οC λόγω του φυσικού
φαινομένου του θερμοκηπίου, κατά το οποίο οι υδρατμοί κυρίως και σε μικρότερο βαθμό διοξείδιο του άνθρακα, απορροφούν μεγάλο μέρος της εκπεμπόμενης από τη Γη υπέρυθρης ακτινοβολίας. Αν δεν συνέβαινε αυτό, η μέση θερμοκρασία θα ήταν γύρω στους -18οC κι έτσι ο πλανήτης θα ήταν ένας παγωμένος και αφιλόξενος τόπος. Τα τελευταία χρόνια καταγράφεται μία αύξηση στη συγκέντρωση αρκετών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ ειδικότερα στην περίπτωση του διοξειδίου του άνθρακα, η αύξηση αυτή ήταν 31% την περίοδο 1750 – 1998. Τα τρία τέταρτα της ανθρωπογενούς παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα, οφείλεται σε χρήση ορυκτών καυσίμων (πετρελαίου), ενώ το υπόλοιπο μέρος προέρχεται από αλλαγές που συντελούνται στο έδαφος, κυρίως μέσω της αποδάσωσης, της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, των συγκοινωνιών, των βιομηχανικών εγκαταστάσεων και της οικιακής θέρμανσης.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ
Οι ανεπτυγμένες χώρες φέρουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, συμβάλλοντας σε αυτό με ποσοστό 80%. Παρ’ όλα αυτά και αδιαφορώντας για τις Συνθήκες που έχουν υπογραφεί (Ρίο ντε Τζανέιρο 1992), τα επίπεδα των εκπομπών παραμένουν σχεδόν σταθερά. Τα κυριότερα από τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο το δυνατόν πιο σύντομα είναι:
• Μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας, για να καλυφθούν οι ανάγκες του συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού της Γης, αλλά παράλληλα να μειωθεί η εκπομπή CO2 ανά κάτοικο.
• Αξιοποίηση των καθαρών πηγών ενέργειας όπως η υδάτινη ενέργεια (υδατοπτώσεις, παλίρροιες, κυματισμός), η αιολική, η ηλιακή, η ενέργεια του μεθανίου, ο φωτοβολταϊκός ηλεκτρισμός και η βιομάζα.
• Χρήση φυσικού αερίου που μειώνει εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
• Περιορισμός των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου (χλωροφθοράνθρακες, όζον κ.λπ.).
• Δενδροφυτεύσεις που βοηθούν στην απορρόφηση του CO2.
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
Οι συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου είναι δύσκολο να προεκτιμηθούν, εξαιτίας του γεγονότος ότι η άνοδος της θερμοκρασίας συνδέεται με παράγοντες των οποίων ο ρόλος δεν είναι πλήρως γνωστός. Οι σημαντικότερες συνέπειες είναι
• Αλλαγή του κλίματος της Γης: Μετακίνηση των ζωνών βροχοπτώσεως, από τον ισημερινό προς τον βορρά και ερημοποίηση του κάτω τμήματος της εύκρατης ζώνης.
• Ανοδος της στάθμης των θαλασσών: Οι λόγοι που οδηγούν στο φαινόμενο αυτό είναι η διαστολή των υδάτων που επιφέρει η αύξηση της θερμοκρασίας και η τήξη των πάγων.
• Μείωση των υδάτινων πόρων: Αρνητικές συνέπειες θα δημιουργηθούν από τη μεταβολή του ρυθμού του υδρολογικού κύκλου, ενώ παράλληλα οι ανάγκες άρδευσης και ύδρευσης θα είναι μεγαλύτερες.
• Μεταβολή της θερμοκρασίας: Η θερμοκρασία κατά τη διάρκεια του Καλοκαιριού σε πολλές περιοχές του πλανήτη, αλλά και στη χώρα μας, θα φτάσει σε τέτοια επίπεδα που θα είναι ανυπόφορη για τους ανθρώπους και τους άλλους ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς
• Συμβολή στην εμφάνιση του φαινομένου Ελ Νίνιο: Το φαινόμενο Ελ Νίνιο, δηλαδή η περιοδική αύξηση της θερμοκρασίας των επιφανειακών υδάτων στον κεντρικό και ανατολικό Ειρηνικό ωκεανό, με ασυνήθιστους άνεμους, πλημμύρες και ξηρασίες συσχετίζεται από πολλούς επιστήμονες με την αύξηση της θερμοκρασίας.
