Υπερβαίνοντας πάντα τον χρόνο με το πνεύμα, χωρίς να παραγνωρίζει τον δρόμο του ανθρώπου κατέθεσε, σηκώνοντας πάντα σταυρό χριστιανικής μαρτυρίας και κοινωνικής ευαισθησίας και ευθύνης, πορεύεται στην αιωνιότητα αφήνοντας πνευματική κληρονομιά την πνευματική εσωτερικότητα για ουσιαστική μεταμόρφωση ανθρώπων – κόσμου.
Ο από Κισάμου – Σελίνου και Γερμανίας μεγάλος Ιεράρχης της ειρήνης, της βαθιάς ορθοδοξότητας και του ουσιώδους χριστιανικού ανθρωπισμού Ειρηναίος Γαλανάκης αναπαύθηκε εν ειρήνη και πνεύματι αγίω, υπερβάς το εκατοστό έτος ζωής του. Για να περάσει στην αιωνιότητα μιας ζωής αφιερωμένης στην πίστη, στον Χριστό, στα πνευματικά νάματα του θείου λόγου του και των θεανθρώπινων έργων του. Με αγώνα σε όλα τα στάδια της κοσμικής και ιερατικής ζωής του να αναδείξει την πνευματική διάσταση και μοναδικότητα της αυθεντικής βίωσης κάθε χριστιανού και κάθε χριστιανικού λαού.
Με θεμέλιο και προνόμιο, την πνευματική αγάπη για τη συμβίωση με μη χριστιανικούς λαούς, αλλά και με όλα τα κτίσματα της δημιουργίας και εξέλιξης στον πλανήτη μας.
Σ? αυτή τη μεγάλη αποστολή κατάδυσης χριστιανικής πνευματικότητας αφιερώθηκε ο μεγάλος -στην απόλυτη ταπεινότητα και πτωχή ατομική ολιγάρκειά του- ιεράρχης του Ιησού του Σταυρωθέντος για την κληροδότηση της δωρεάς πνεύματος αγίου στους κληρονόμους, αρχιερείς – ιερείς και λαϊκούς της σταυροαναστάσιμης πίστης και εκκλησίας του.
ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ: ΠΡΟΤΥΠΟ – ΟΔΗΓΟΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Ομως, στη μακρά ιερατική και αρχιερατική πορεία της χριστιανικής αποστολής του, ο τελευτήσας ιεράρχης κράτησε επάξια τη σταυρο-αναστάσιμη πορεία του για να γίνει οδηγός της υψηλής και έμπρακτης χριστιανικής πνευματικότητας. Την οποία βίωσα σε όλες τις μορφές έκφρασης και πραγμάτωσής της από τα 14 χρόνια μου, ως πνευματικό του τέκνο. Για να βρεθώ δίπλα του συνεχώς σε πολύ κρίσιμες, αλλά και ευφρόσυνες, καταστάσεις της τόσο σημαντικής αρχιερατείας του.
Συγκινημένος βαθύτατα από την εκδημία του (σε εκπληκτική συγκυρία των Παθών και της Ανάστασης του Θεανθρώπου) καταθέτω σήμερα, κλίνοντας το γόνυ προ του σεπτού σκηνώματός του με αφιέρωση το σημερινό μας κείμενο στη μνήμη του.
ΜΠΕΡΝΤΙΑΕΦ: ΕΝΑΝΤΙΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΟΥΣΙΩΔΕΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ
Το κείμενο αυτό είναι από το σπουδαίο δοκίμιο του μεγαλύτερου σύγχρονου ορθόδοξου Ρώσου θρησκειοφιλοσόφου του 20ού αιώνα, Νικολάου Μπερντιαέφ (1877 – 1948) όπως τον χαρακτηρίζει το 1998 ο π. κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής Αθηνών Μάρκος Μπέγζος στο βιβλίο του ´Νεοελληνική φιλοσοφία της θρησκείας: θεολογία, τεχνολογία και ιδεολογία´ (εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα). Γι? αυτόν τον διάσημο Ρώσο, εμιγκρέ, θρησκειοφιλόσοφο ο Ειρηναίος Γαλανάκης έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη και θαυμασμό. Τόσο για την πνευματική αγωνία του για την περιπέτεια του αληθούς ´πνεύματος του Χριστού´ μέσα από την παλιά, τη μεσαιωνική και τη νεοτερική θεολογική του αναζήτηση όσο και για τις ασυνέπειες προς το ουσιώδες χριστιανικό πνεύμα εφαρμογές των εξουσιαστικών χριστιανικών εκκλησιών Ανατολής και κυρίως της Δύσης.
Το έργο του το γνώρισε περισσότερο καθώς και τον ίδιο, όταν είχε μεταβεί για μετεκπαίδευση στο Παρίσι στο Ρωσικό ορθόδοξο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου, που είχε διδάξει ο Μπερντιαέφ παρόλο που αυτός διατηρούσε αποστάσεις για τη δική του πνευματική ανεξαρτησία από την καταναγκασμένη έκφραση του κύκλου των περί το Ινστιτούτο Εμιγκρέδων.
ΚΑΙ Ο ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΝ ΤΙΜΟΘΕΟ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΚΕ ΕΚΕΙ
Πάντως στο ίδιο Ινστιτούτο είχε πάει ο Ειρηναίος μαζί με τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Κρήτης Τιμόθεο. Αργότερα, δε ο Ειρηναίος προώθησε τον θεολόγο Μιχ. Μακράκη και Ελευθέριο Καμμένο να πάνε με υποτροφία του Συμ. Εκκλησιών στο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου για μετεκπαίδευση. Τελικά όμως πήγε μόνο ο Μιχάλης Μακράκης.
Βασικά, όπως είναι γνωστό, ο Ειρηναίος Γαλανάκης στη Θεολογική Σχολή επηρεάστηκε, μέσα από τη δική του προδιάθεση, στη φιλοσοφική αναζήτηση από τον φιλόσοφο – θεολόγο καθηγητή του Νικόλαο Λούβαρη, ο οποίος τον ευαισθητοποίησε τόσο στη δυτική (κυρίως τη γερμανική), αλλά και την ανατολική, βασικά ρωσική, θρησκευτικοφιλοσοφική σκέψη. Με προέχουσα τον ισχυρό στοχασμό του Νικολάι Μπερντιαέφ.
Ο ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΗΤΑΝ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟΥΣ ΤΑΠΕΙΝΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ
Γι? αυτή τη μεγάλη θρησκειοφιλοσοφική προσωπικότητα είχε εξαιρετικά ενδιαφερθεί ο Ειρηναίος που γι? αυτόν και το έργο του μιλούσε πάρα πολλές φορές από τη δεκαετία 1955 – 1965 και παραπέρα. Οπως μου μιλούσε και συζητούσαμε μαζί -ως πνευματικός πατέρας προς πνευματικό τέκνο- για τις νέες ιδέες σ? ανατολή και δύση. Για να μου έχει αναθέσει την ´ευθύνη´ να του βρίσκω τα βιβλία, των σύγχρονων προβληματισμών, για όλους -κυρίως τους νεότερους- κλάδους των επιστημών, τεχνολογικών και ανθρωπιστικών τομέων, πράγμα για το οποίο ενδιαφερότανε ακόμα και μετά που παραιτήθηκε από τη Μητρόπολη την οποία ανέδειξε, σε διεθνή κλίμακα, ως πρότυπο εκκλησιαστικής και κοινωνικής δημιουργίας.
Ο Ειρηναίος ως θεολόγος, ιερέας και αρχιερέας, στάθηκε πάντα δίπλα στους ταπεινούς, στους νέους, στους διψώντες δικαιοσύνη, στους έχοντας ανάγκη καθώς και στις γυναίκες της οικογενειακής και κοινωνικής ευθύνης, για ανάδειξη της πολύτιμης συμβολής τους στις σύγχρονες κοινωνικές ευθύνες, με προώθηση όχι μόνο της μόρφωσής τους, αλλά κυρίως της πνευματικής τους καλλιέργειας και ευαισθησίας. Σε έναν κόσμο (χριστιανικό και μη) που τείνει να απαρνηθεί την πραγματικότητα του πνεύματος.
ΜΕ ΒΑΘΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ Ο ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΗΤΑΝ ΚΟΝΤΑ ΣΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ
Οπως γράφει ο Μπερντιαέφ αρχίζοντας στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του: ´Πνεύμα και πραγματικότητα´ ´ο κόσμος δεν αμφιβάλλει καθόλου για τα ορατά αντικείμενα που τον εξαναγκάζουν να τα παραδεχτεί´.
ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΥΠΕΡΒΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΔΙΑΒΑΙΝΕΙ ΟΡΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΟΡΑ
Το πνεύμα, όμως, δεν είναι ορατό αντικείμενο… Αυτό δεν ενεργεί με συνεχή τρόπο και δεν αναπτύσσεται, δεν ακολουθεί νόμους, θα ήταν αντίθετο στην ελευθερία… Το πνεύμα είναι φυγή, ενεργεί ως μια δύναμη που υπερβαίνει, που διαβαίνει τα όρια και τα σύνορα. Το υπερβατικό είναι μυστήριο και άπειρο. Οι καθαρά φυσικές διαδικασίες είναι συνεχείς, συμβαίνουν σε κλειστό χώρο. Προέρχονται από τον προσδιορισμό. Αντίθετα, οι πνευματικές διαδικασίες προέρχονται από την ελευθερία… έξω από την ελευθερία, το πνευματικό δεν έχει καμιά έννοια.
Η αντικειμενικοποίηση, που είναι το αντίθετο της ελευθερίας… Ετσι ο αντικειμενοποιημένος κόσμος σ? όλες τις σφαίρες είναι συμβολικός, μ? όλο που θεωρεί τον εαυτό του ως πραγματικό και που τον θεωρούν έτσι. Οταν είμαστε πλήρως και οριστικά βυθισμένοι στον αντικειμενοποιημένο κόσμο και σε μια δραστηριότητα που αντικειμενοποιεί, δεν συνειδητοποιούμε πια αυτό τον συμβιβασμό και πιστεύουμε πως είμαστε ρεαλιστές…
ΤΟ ΜΕΓΑ ΛΑΘΟΣ: ΘΕΩΡΗΣΑΝ ΩΣ ´ΙΕΡΑ´ ΚΡΑΤΟΣ – ΠΕΡΙΟΥΣΙΕΣ
Αλλά ο άνθρωπος δοκιμάζει μια βαθειά ανάγκη του ιερού, όχι μονάχα στον ουρανό, μα και στη γη, την ανάγκη ενός απτού πνεύματος ορατού. Θεώρησαν ως ιερά τα πιο διαφορετικά πράγματα, το κράτος, την οικογένεια, την περιουσία, την κοινωνία, τη μόρφωση και τον πολιτισμό.
Ωστόσο, η πνευματική οντότητα ξέπεσε στο επίπεδο ενός κόσμου που είναι σε κατάσταση αντικειμενοποίησης… Με την τεχνική να εξαγριώνει την ανθρώπινη ζωή, είναι όμως ένα προϊόν του ανθρώπινου πνεύματος. Με την τεχνικοποίηση της ανθρώπινης ζωής να είναι η έσχατη μορφή της αντικειμενοποίησης μεταμορφώνει το ανθρώπινο σώμα σε μέσο, σε όργανο, σε τεχνικό λειτούργημα.
Με την τεχνική να έχει στραφεί εναντίον του ανθρώπου, ο άνθρωπος δεν έμαθε να κυριεύει την τεχνική. Η μηχανή σκοτώνει τη συγκίνηση από τη ζωή του ανθρώπου. Υποβάλλει τον άνθρωπο σ? έναν ρυθμό που αδιάκοπα επιταχύνεται… με την τεχνική να κάνει επίκαιρη την ανθρώπινη ζωή αποδεικνύοντας ακριβώς την παθητικότητα του ανθρώπου, με συντριβή του κάτω από το βάρος του κόσμου και τα κοσμικά γεγονότα…
ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΥΠΗΡΕΤΗΣΕ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Αλλά ο σημαντικός οραματιστής για έναν αυθεντικό χριστιανικό κόσμο, Νικολάι Μπερντιαέφ, στο τελευταίο, έβδομο κεφάλαιο του βιβλίου του, που έχει τίτλο ´Η καινούργια πνευματικότητα´ αναφέρει και τα εξής:
´Με την ιστορία εννοώ το μυστήριο της ύπαρξης, το πεπρωμένο. Ιστορική σκέψη του πνεύματος σημαίνει ότι ο χρόνος συμπεριλαμβάνεται στην αιωνιότητα η οποία εισβάλλει στον χρόνο, ο οποίος δεν είναι πια κλεισμένος στον εαυτό του..
…Με τον χρόνο να έχει ιστορική ύπαρξη. Με την πνευματικότητα όμως να ξεπερνά τον χρόνο προς μια αιώνια πνευματικότητα.
Για να τίθεται το θέμα μιας καινούργιας πνευματικότητας μετά από την πνευματική κρίση που βασιλεύει σήμερα στον κόσμο. Με την καινούργια πνευματικότητα να οφείλει να είναι μια ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ προς την εσωτερικότητα της αυθεντικής ύπαρξης. Χωρίς η επιστροφή στην υπαρξιακή εσωτερικότητα να σημαίνει εγκατάλειψη του κόσμου, αλλά κατάκτησή του προς μια πραγματική μεταμόρφωση…´.
Αυτό το βαθύ πνευματικό ιδεώδες πίστεψε και υπηρέτησε ταπεινά στην αφιερωμένη στον Χριστό (στον ´ποιητή των ωραίων ψυχών´) ο μέγας Ιεράρχης του ουσιώδους χριστιανισμού, της αγάπης, της ειρήνης και της ταπείνωσης Ειρηναίος Γαλανάκης, ο οποίος με βαθιά συγκίνηση παραδίδεται σήμερα στην ιερή κρητική γη της Μητροπόλεως Κισάμου – Σελίνου στην οποία διέλαμψε!
