´Οπού ’χει δυο αγαπητικές, έχει χαρά μεγάλη, όντε μαλώνει με τη μια, τα φκιάνει με την άλλη´.
Κρητική αλληγορική κουβέντα
Βιβλιοκριτική γράφω σπάνια για έναν μοναδικό λόγο, σέβομαι την αυτόνομη προσέγγιση του κάθε αναγνώστη. Σήμερα κάνω την εξαίρεση. Η διαφορετικότητα του βιβλίου ´όταν ήταν ευτυχισμένος´ είναι ότι ενώ γνωρίζουμε τη μεγάλη πορεία του Βενιζέλου, αγνοούμε τα ξεστρατίσματα, τα παραστρατήματα και το παρασκήνιο μιας σημαντικής περιόδου της Ιστορίας της Κρήτης και της Ελλάδας.
Το βιβλίο διαβάζεται απνευστί, χωρίς να είναι θρίλερ. Γιατί άραγε; Θα προσπαθήσω να εξιχνιάσω το μυστήριο εδώ.
Για ποιους είναι το βιβλίο;
Για ποιους το έγραψε ο Πολυχρόνης Κουτσάκης; Αν ρωτήστε τον ίδιο το πιθανότερο είναι να απαντήσει ‘Μα για όλους τους Ελληνες κι αυτούς της διασποράς συμπεριλαμβανομένων’. Μπορεί να έχει δίκιο, αφού όπως μαθαίνω είναι ήδη στα ευπώλητα.
Πιστεύω ότι το βιβλίο γράφτηκε για τους Κρητικούς κι ιδιαίτερα για μας, τους Χανιώτες. Οι παλαιότεροι μπορούν να ταυτιστούν με τους ήρωες του, τους συνοδοιπόρους και συναγωνιστές του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Οι αναφορές σε Χανιώτικα τοπωνύμια κι η χρήση εκφράσεων του Δυτικο-κρητικού ιδιώματος κάνουν το βιβλίο φιλικότερο σε μας.
Είναι ευκολοδιάβαστο για τους Χανιώτες, μιας και δεν χρειάζεται να σπάσουμε κώδικες για να νοιώσουμε τα υπονοούμενα και να ταξιδέψουμε στον χρόνο για να δούμε τα γεγονότα στην πόλη μας πριν 100 χρόνια.
Το βιβλίο είναι και για τους απογόνους των βαφτισιμιών του Βενιζέλου (ανάμεσα τους κι ο γράφων) μιας και κάθε κουμπαριά της εποχής συνδεόταν με ένα τοπικό ιστορικό επεισόδιο.
Τέλος, το βιβλίο προσφέρει ένα βατό διαχρονικό δρόμο για να ψηλαφίσουν οι νεώτεροι την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας και να γίνουν κοινωνοί των αγώνων των Κρητικών.
Γιατί οι πολλαπλές προσεγγίσεις;
Η όμορφη ιδιαιτερότητα του βιβλίου που ξαφνιάζει, γοητεύει και κατακτά τον αναγνώστη είναι η πολλαπλή αφήγηση των περιστατικών της ιδιωτικής και της δημόσιας ζωής του Βενιζέλου. Αφηγήσεις που κάνουν πραγματικά ιστορικά πρόσωπα μα και φανταστικά. Η ιδιαιτερότητα αυτή μοιάζει με μια εκθαμβωτική κυρία που θα εκτιμούσε κι ο ίδιος ο πρωταγωνιστής μας.
Υποθέτω ότι ο συγγραφέας επέλεξε να χρησιμοποιήσει τις πολλαπλές προσεγγίσεις για να φωτίσει την ατίθαση προσωπικότητα του Βενιζέλου, επειδή αυτό θεώρησε δίκαιο και σωστό.
Οι εκτεταμένες έκφωνες σκέψεις, οι παρεμβάσεις, οι αντιρρήσεις των παρατηρητών μαρτύρων που περιστοίχιζαν το Βενιζέλο με βοήθησαν να διεισδύσω στις μύχιες σκέψεις του.
Ο αναγνώστης πετάει κυριολεκτικά από σελίδα σε σελίδα για να συλλέξει τις πληροφορίες τα σχόλια, τις κρίσεις, τα δημοσιεύματα και να φτιάξει το παζλ της προσωπικότητας του Άνδρα. Τέλος, χάρηκα ιδιαίτερα όταν επιβεβαίωσα, από την πιο έγκυρη πηγή της πόλης μας, ότι το βιβλίο είναι ιστορικά ορθό.
Η μοναξιά του Ανδρός
Ο συγγραφέας καταφέρνει να αναδείξει τη μοναξιά του Βενιζέλου, μοναδικό χαρακτηριστικό των επιφανών που κατακτούν τις κορυφές της αυτογνωσίας, των δημόσιων αξιωμάτων, της διεθνούς αναγνώρισης…
Η μη επίζηλη μοναξιά των ηγετών δεν έρχεται μόνη. Φέρνει τόση δυστυχία που κάνει τον ίδιο τον ηγέτη μας να μονολογεί ´όσο σπουδαιότερος γίνομαι τόσο σιγουρεύομαι πως ποτέ ξανά δεν θα είμαι ευτυχισμένος´.
Πέρα από τη διαρκή θυσία της προσωπικής του ευτυχίας, ο Βενιζέλος σαν αληθινός μπροστάρης κάνει κουζουλάδες, όπως όταν πέταξε με αεροπλάνο, κάνει μπλόφες και παίρνει ρίσκα όπως στο Ακρωτήρι και στο Θέρισο, πάει κόντρα στο μέγα πλήθος όπως στην Κλαυθμώνος.
Αυτές οι ηγετικές ικανότητες του Ανδρός αναδεικνύονται με φυσικό τρόπο. Ο αναγνώστης βιώνει τα διλήμματα, τα προβλήματα και τα εμπόδια που ξεπερνά σαν άλτης μετ’ εμποδίων ο Βενιζέλος, συμπάσχει και ταυτίζεται. Ολα αυτά γίνονται κατορθωτά μέσω της πολλαπλής προσέγγισης που έξυπνα χειρίστηκε ο Πολυχρόνης Κουτσάκης.
Επίλογος
Για την τελευταία λέξη δανείζομαι μια ατάκα του Βενιζέλου στη Βουλή (1917) για την αυτοαξιολόγηση του έργου του
´Αν ήταν η μεγαλύτερη στιγμή μου; Ναι, μέχρι την επόμενη´.
Το βιβλίο ´όταν ήταν ευτυχισμένος´ είναι η καλύτερη στιγμή του Πολυχρόνη μέχρι να εκδοθεί το επόμενό του.
Η παρουσίαση του θα γίνει στο Πνευματικό Κέντρο το Σάββατο 18 Μαΐου.
• πτυχ. Ψυχολογίας – Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη Διά Βίου Μάθηση, συγγραφέας ‘Μαθαίνω εύκολα’ , ‘Θυμάμαι εύκολα’.
