Γ.Π. ΕΚΚΕΚΑΚΗΣ
Τυχαίνει να υπάρχει στο αρχείο μου ένα αδημοσίευτο μικρό έντυπο άξιο προσοχής και σχολιασμού.
Πρόκειται για ένα κακοτυπωμένο μονόφυλλο διαστάσεων 26Χ17 εκ., που έχει την ιστορική του αξία ακόμα και ως αντικείμενο (βλ. εικ.). Κι αυτό επειδή είναι το πρώτο έντυπο που βγήκε από το μικρό φορητό τυπογραφείο των επαναστατών, για το οποίο έχει γράψει ο αείμνηστος Μιχάλης Γρηγοράκης (βλ. Ετήσια Εκδοση «Χανιά» – 1985, σ. 91 κ.ε.).
Το τυπωμένο στο μονόφυλλο κείμενο είναι μια απόφαση με την οποία άλλαζε ο τρόπος παραλαβής και διανομής των… όπλων, πολεμοφοδίων, ζωοτροφιών και πετσίων (sic) που στέλνονταν στην Κρήτη για την ενίσχυση της επανάστασης. Οπως βλέπουμε, η απόφαση έχει παρθεί στο χωριό Καρές του Αποκορώνου, την 29η Οκτωβρίου 1866 και την υπογράφουν από κοινού οι Χανιώτες – μέλη της λεγόμενης Γενικής Συνέλευσης των Κρητών και οι οπλαρχηγοί των πέντε επαρχιών του Τμήματος των Χανίων. Εχουμε έτσι τη βασική λίστα των Χανιωτών – στελεχών εκείνης της μεγάλης επανάστασης.
Το κακοτυπωμένο κείμενο του μονόφυλλου έχει το ιστορικό του ενδιαφέρον. Ομως, στην προκειμένη περίπτωση, εκείνο που εμείς θα σχολιάσουμε είναι η λίστα των προσώπων που υπογράφουν την απόφαση: Τα ονόματα είναι, συνολικά, είκοσι οκτώ (28). Απ’ αυτά, τα οκτώ ανήκουν σε αγωνιστές καταξιωμένους. Τους αναφέρω αλφαβητικά: 1) Βολουδάκης Κωσταρός, 2) Γιάνναρης Χατζη-Μιχάλης, 3) Ζυμβρακάκης Ιωάννης, 4) Κελαϊδής Παρθένιος, 5) Κριάρης Κων/νος, 6) Μάντακας Αναγνώστης, 7) Μυλωνογιάννης Ματθαίος και 8) Περίδης Παρθένιος. Γι’ αυτούς τους οκτώ υπάρχουν ανδριάντες ή προτομές. (βλ. Μιχ. Παπαηλιάκη, Οι Αγωνιστές… Ανδριάντες και Προτομές, Ηρ. 2013).
Εκτός από την οκτάδα των καταξιωμένων, υπάρχει και μια οκτάδα αγωνιστών που θα τους χαρακτηρίζαμε «γνωστούς». Είναι αυτοί που συνήθως αναφέρονται στις Εγκυκλοπαίδειες, ενώ υπάρχουν λήμματα γι’ αυτούς στο χρήσιμο δίτομο Βιογραφικό Λεξικό των αγωνιστών της Κρήτης του Γιάννη Ι. Χρηστάκη (Ηρ. 2009).
Ατυχώς, εκτός από τους καταξιωμένους και τους γνωστούς, υπάρχουν και δώδεκα (αρ. 12) ξεχασμένοι Χανιώτες αγωνιστές που υπογράφουν την απόφαση. Είναι αυτοί για τους οποίους δεν κατάφερα να βρω βιογραφικά στοιχεία. Οι περισσότεροι δεν είναι καν ανιχνεύσιμοι στο Διαδίκτυο! Δεν θα τους αναφέρω για λόγους ευνόητους, ελπίζοντας ότι τα ονόματα είναι αναγνώσιμα στην εικόνα.
Το φαινόμενο των ξεχασμένων αγωνιστών είναι απογοητευτικό και αδικαιολόγητο. Η από μέρους μας άγνοια προσώπων του παρελθόντος με προσφορά αποτελεί αγνωμοσύνη ασυγχώρητη. Για την εξήγηση του φαινομένου θα μπορούσε να παραθέσει κανείς διάφορα που, όμως, δεν δικαιολογούν το γεγονός. Υπάρχουν ερευνητικοί φορείς, υπάρχουν Κρητολογικά Συνέδρια, υπάρχουν πολιτιστικοί σύλλογοι σε κάθε χωριό, υπάρχουν, πιθανότατα, άμεσοι απόγονοι. Κάποιοι θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο. Είναι θέμα χρέους.
Για να φανεί το μέγεθος της άγνοιάς μας ως προς τα ιστορικά πρόσωπα, θα αναφερθώ στη διαιώνιση μιας πλάνης που δημιουργεί απερίγραπτες συγχύσεις: Οπως είναι γνωστό, κατά τον 19ο αιώνα έδρασαν στην Κρήτη δυο συνονόματοι αγωνιστές της οικογένειας των Βολουδάκηδων, οι λεγόμενοι Κωσταροί (θείος και ανεψιός). Για διάκριση, συνήθιζαν να αποκαλούν τον ένα Γερο-Κωσταρό και τον άλλο Μικρό-Κωσταρό. Προσωπικά, αναρωτιέμαι, αν ο Κώστας Βολουδάκης που υπογράφει την απόφαση του μονόφυλλου είναι ο Γερο-Κωσταρός ή ο Μικρός Κωσταρός. Νομίζω ότι πρόκειται για τον δεύτερο, τον Κωνσταντίνο Βολουδάκη του Παύλου. Το βέβαιο είναι ότι αυτός ήταν πρόεδρος της λεγόμενης Προσωρινής Κυβέρνησης του 1867 και όχι ο ισχνός το δέμας θείος του Γερο-Κωσταρός. Να πώς περιγράφει την εξωτερική εμφάνιση του προέδρου της Προσωρινής Κυβέρνησης ο Αγγλος συγγραφέας Postletwaite: Είναι ψηλός, ευθυτενής, μυώδης και σε κανένα δεν ταιριάζει τόσο η εθνική ενδυμασία που συνήθως φορεί…!
Ποιος είναι ο Postletwaite; Είναι ο συγγραφέας ενός εξαιρετικά ενδιαφέροντος βιβλίου για την Κρήτη του 1867 που, ατυχώς, δεν υπάρχει στις ελληνικές Βιβλιοθήκες και δεν το γνωρίζουν οι ερευνητές. Βρέθηκε στην Princeton University Library και υπήρξε μέριμνα για την αντιγραφή και την αποστολή του σε μερικές δικές μας Βιβλιοθήκες. Αν κάποια από τις Βιβλιοθήκες των Χανίων δεν το έχει, είμαι πρόθυμος να το στείλω χωρίς καμιά υποχρέωση.
