Λένε ότι προαπαιτούμενο επιτυχίας για τους μελλοντικούς ηγέτες θα είναι να έχουν τη νέα νοημοσύνη δηλαδή δημιουργικότητα, ικανότητα σύνθεσης και λύσης προβλημάτων, οργάνωση, πειθαρχία και ήθος, όλα σε βαθμό εξαιρετικό.
Αν πιστεύετε ότι χρειαζόμαστε μια διαφορετική ράτσα ηγετών, τότε κατάλληλη περίοδος για να αναπτυχθεί η νέα νοημοσύνη είναι μέχρι το 15ο έτος του εφήβου. Κι επειδή οργανωμένα προγράμματα συστηματικής εκπαίδευσης σε δεξιότητες σκέψης και λύσης προβλημάτων δεν υπάρχουν στην υποχρεωτική 9ετή μας εκπαίδευση δεν μένει παρά να απαιτήσουμε να δημιουργηθούν.
Ας δούμε τι λένε για το θέμα εμπειρογνώμονες του Ο.Ο.Σ.Α, τι κάνουν ξένα Πανεπιστήμια και πώς εξελίσσεται μια μικρή προσπάθειά μου στα Χανιά σχετικά με την εκπαίδευση στη δημιουργικότητα και στη λύση προβλημάτων…
Η αξιολόγηση της PISA και τα προβλήματα
Κάθε 3 χρόνια μισό εκατομμύριο 15χρoνοι μαθητές από περίπου 70 κράτη λαβαίνουν μέρος στην αξιολόγηση δεξιοτήτων (PISA) του Ο.Ο.Σ.Α. Ανάμεσα στις δεξιότητες που αξιολογούνται είναι η λύση προβλημάτων. Στην αναφορά του προγράμματος -PISA 2012- διαπιστώνεται ότι…
«Η ικανότητα λύσης προβλημάτων μπορεί να αναπτυχθεί από υψηλής ποιότητας εκπαίδευση. Προοδευτικές μέθοδοι όπως μάθηση μέσω της λύσης προβλημάτων, έρευνα, ατομικά και ομαδικά σχέδια εργασίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ενσταλάξουν την πλήρη κατανόηση και να προετοιμάσουν τους μαθητές για αυτονομία. Αυτονομία που θα τους κατευθύνει να εφαρμόζουν τις γνώσεις τους σε πρωτόγνωρες καταστάσεις.
Η αποτελεσματική διδασκαλία σε αυτά τα πεδία προάγει την αυτορυθμιζόμενη μάθηση, τη μεταγνώση και αναπτύσσει τις γνωστικές διαδικασίες που είναι προαπαιτούμενες για τη λύση προβλημάτων».
Τι σημαίνουν πρακτικά όλα αυτά;
Ότι οι μαθητές μας οφείλουν να προετοιμάζονται για να αιτιολογούν αποτελεσματικά τις επιλογές τους, να αντιμετωπίζουν καταστάσεις άγνωστες και το σημαντικότερο να συμπληρώνουν τις γνώσεις τους (όχι με έρευνα στο διαδίκτυο, το κοινώς αποκαλούμενο γκουγκλάρισμα) μέσω αποτελεσματικής παρατήρησης, εξερεύνησης και αλληλεπίδρασης σε άγνωστα συστήματα και περιβάλλοντα.
Εφαρμογές σε διεθνείς εξετάσεις
Θα σκεφθείτε πού θα εφαρμόσουν τα νέα παιδιά αυτές τις δεξιότητες;
Ποιοι τις ζητούν;
Η απάντηση είναι ότι 2 από τα πλέον ονομαστά Πανεπιστήμια της Μεγάλης Βρετανίας αυτά της Oxford και του Cambridge απαιτούν από νέους φοιτητές να περάσουν επιτυχώς το τεστ Δεξιότητες σκέψης. Μια πρακτική που άρχισαν από το 2001 και ήδη η επιτυχία σε αυτό το τεστ είναι προαπαιτούμενο για την εισαγωγή σε 15 Σχολές τους.
Στις Η.Π.Α οι υποψήφιοι φοιτητές των Πανεπιστημίων πρέπει να περάσουν το τεστ SAT το οποίο στο μαθηματικό του μέρος έχει αρκετά προβλήματα σκέψης, μάλλον απλούστερα από αυτά των Άγγλων.
Στην Ελλάδα εκτός από ένα σχετικό τεστ του ΑΣΕΠ, ευκαιρία για να ασκήσουν τις νέες δεξιότητες σκέψης έχουν όσοι έφηβοι συμμετέχουν στις εξετάσεις Proficiency. Συγκεκριμένα, οι προφορικές εξετάσεις Cambridge, Michigan και Pearson-Edexcel έχουν σχετικά ερωτήματα που αφορούν κοινωνικά προβλήματα-διλήμματα..
Είμαι ένας μικρός εφευρέτης… 20 χρόνια
Φέτος συμπληρώνονται 20 χρόνια από την πρώτη παρουσίαση του 3ήμερου εργαστηρίου μου “Είμαι ένας μικρός εφευρέτης… λύνω προβλήματα”.
Αυτή την πρωτοβουλία μου υλοποιώ κάθε χρόνο εκπαιδεύοντας ομάδες παιδιών στα Κέντρα Παιδικής Δημιουργίας του Δήμου Χανίων, στη Βιβλιοθήκη Σούδας και στο Κέντρο Αγγλικής Γλώσσας ΠΟΛΥΓΝΩΣΗ.
Την ερχόμενη εβδομάδα παρουσιάζω το πρόγραμμα στο Κέντρο Παιδικής Δημιουργίας Αγ. Ιωάννη σε μαθητές Γ-Στ Δημοτικού. Κατά τη διάρκεια του 3ήμερου προγράμματος κάνουμε εισαγωγή στην αποκλίνουσα και δημιουργική σκέψη. Τα παιδιά λύνουν ασκήσεις αποκλίνουσας σκέψης ομαδικά, κάνουν παραγωγή ιδεών και εφαρμογή τους. Λύνομε προβλήματα της καθημερινότητας και κάνουμε μικρο-κατασκευές με απλά υλικά για χρήση στο σπίτι τους. Επίσης, μαθαίνουν τι μπορούν να κάνουν στον ελεύθερο τους χρόνο το καλοκαίρι ανάλογα με τα ταλέντα τους.
Τέλος, τα παιδιά δημιουργούν συνθήματα για μια καλύτερη καθημερινότητα στα Χανιά και τα στέλνουν στον δήμαρχό μας.
Επόμενη μέρα
Με δεδομένη την χρονική υστέρηση που υλοποιούμε
-στην Ελλάδα- νέες αποτελεσματικές παιδαγωγικές πρακτικές και τρόπους αξιολόγησης, θεωρώ ότι τώρα είναι καιρός να αρχίσουμε να εκπαιδεύουμε συστηματικά τους σημερινούς 10χρονους σε δεξιότητες σκέψης.
*πτυχ.Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Eκπαίδευσης στη Δια Βίου Μάθηση, συγγραφέας
‘Μαθαίνω εύκολα’ ,
‘Θυμάμαι εύκολα’.
